10/03/2004

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

BRINCAT DR JOSEPH vs ATTARD ANTON BHALA EDITUR TA' NET TELEVISION

N/A

FINAL JUDGEMENT

BRINCAT DR JOSEPH vs ATTARD ANTON BHALA EDITUR TA' NET TELEVISION - 571/2002/1 - TAL-APPELLI CIVILI (INFERJURI), MALTA

DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, BILANC BEJN LIBERTA` TA` ESPRESSJONI U DRITTIJIET TAL-PRIVAT - LIBELL, LIBERTA` TA` ESPRESSJONI - LIBELLA, PROVA DWAR DAK LI JKUN GIE MXANDAR - LIBELLA, PROVA DWAR MIN KIEN L-EDITUR TAL-KUMMENT STAMPAT JEW IMXANDAR

L-Att dwar l-Istampa (Kap 248) mkien ma jikkontjeni provvediment li jaghmilha tassattiv illi, preordinatament ghall-prova tal-fatt allegat dwar il-malafama, l-attur ghandu jgib prova dwar min kien l-editur tal-kumment stampat jew imxandar jew li b'xi obbligu ghandu jipproduci bilfors il-cassette relattiv ghal dak li xxandar. Kull ma tghidlek din il-ligi hu lil min tista' tharrek (Art 23). Il-kumplament, riferibilment ghall-provi, orali jew dokumentali, regolati bil-Kodici ta' Procedura, huwa mholli ghall-partijiet in kawza, u r-riljiev li jigi attribwit lil dawn l-istess provi mill-gudikantghal-liberu konvinciment tieghu. Apparti l-vinkolu tal-prova legali li di diritto ghall-applikabilita` taghha tirrientra fl-"officium iudicis" ta' min hu msejjah biex jiggudika, il-mezzi l-ohra tal-prova jappartjenu ghan-normi prefissati mil-legislatur fil-Kodici ta' Procedura, u gieli wkoll fil-Kodici Civili ghal tip ta' prova partikolari.

Issa hu minnu illi tibqa' esigenza logika tan-norma procedurali (Art 562 Kap 12) illi l-obbligu tal-prova ta' fatt imiss dejjem lil min jallega. Dan fuq l-istregwa tar-regola tradizzjonali "onus probandi incumbit ei qui dicit". Regola din li sservi kemm bhal bazi tad-dritt azzjonat mill-attur ("actore incumbit probatio") kemm bhala fondament tal-eccezzjoni sollevata biex tikkuntrasta l-pretiza tal-avversarju ("reus in excipiendo fit actor").

Fil-kaz in diskussjoni, pero`, l-prova li dwarha jinsisti l-appellanti li kellha tingieb mill-attur, tista' tkun assunta kemm aliunde kif ukoll mill-inferenza presuntiva illi gjaladarba hu stess ma ikkontrastax, b'debita eccezzjoni, il-fatt li t-transcript ma kienx jikkorrispondi fedelmentghax-xandira jew li hu ma kienx l-editur, allura ma kien hemm l-ebda oggett ta' prova x'tingieb in kwantu dawn il-fatti kellhom jitqiesu pacifici. Dan multo magis, imbaghad, meta kif fuq ravvizat, matezisti l-ebda disposizzjoni espressa li tezigi tassattivament prova bhal din. Certament ma kienxjinkombi fuq il-Qorti illi fatt provat, anke jekk tacitament, kellha tiskartah jew tinsisti li ssirilha l-ahjar prova a sensu tal-Artikolu 559. Il-principju kien u jibqa' li l-Qorti tiddeciedi "iuxtaallegata et probata" u skond il-konvinciment taghha izda ma jfisserx illi kien hemm xi obbligu fuqha li tikkonduci l-provi tal-partijiet hi jew li tfittex hi l-kontroversja fejn din ma tezistix u l-materja tkun pacifika bejn il-kontendenti.

Il-latitudni tal-kritika trid tinzamm fil-parametriaccettati "tad-dicenza permissibbli f'socjeta` demokratika" u li l-liberta` tal-istampa ma tittraxxendix f'brevett ta' immunita` mill-konsegwenzi ta' addebiti foloz u minghajr l-icken sforz ta' verifika, intizi biss biex jiffangaw l-integrita` ta' haddiehor, anke politiku jew f'kariga pubblika.

Fil-kaz in ezami gew attribwiti fatti li, skond ma jinghad fix-xhieda tal-attur, mhux kuntrastata, irrizultaw li ma kienux jikkorrispondu ghall-verita` fil-kompletezza taghhom. Fatti riflettantifuq il-karattru, l-imgieba u r-reputazzjoni ta' bniedem fil-professjoni.