08/10/2004

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCICLUNA DAVID

BORG COSTANTINO vs CACHIA ZAMMIT ALEXANDER DR ECC TIEGHU

N/A

FINAL JUDGEMENT

BORG COSTANTINO vs CACHIA ZAMMIT ALEXANDER DR ECC TIEGHU - 56/1992/2 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

ACTIO MANUTENSIONIS, LIL MIN TIKKOMPETI - ACTIO MANUTENTIONIS, BAZATA FUQ IL-PUSSESS - ACTIO MANUTENTIONIS, MHIX DISPONIBBLI LIS-SEMPLICI DETENTUR - ACTIO SPOLII, IBBAZATA FUQ IL-MERA DETENZJONI - DETENZJONI, DISTINZJONI BEJN PUSSESS U - LOKAZZJONI, INKWILIN JISTA` JITLOB ZGUMBRAMENT TA` TERZ MILL-FOND LOKAT - LOKAZZJONI, MOLESTJA DI DIRITTO - LOKAZZJONI, MOLESTJA DI FATTO - LOKAZZJONI, RESPONSABILITA` TAS-SID GHAL MOLESTJA TA` TERZI PERSUNI - PUSSESS, DISTINZJONI BEJN DETENZJONI U

L-actio manutensionis hija kontemplata fl-artikolu 534 tal-Kodici Civili (Kap. 16 tal-Ligijiet ta' Malta) li jipprovdi:

"Kull min, waqt li jinsab fil-pussess, ta' liema xorta jkun, ta' haga immobbli, jew ta' universalita` ta' hwejjeg mobbli, jigi mmolestat f'dak il-pussess, jista', fi zmien sena mill-molestja, jitlob li jinzamm f'dak il-pussess, basta li ma jkunx ha b'idejh dak il-pussess minghand il-konvenut bi vjolenza jew bil-mohbi, jew ma jkunx kiseb minghandu dak il-pussess b'titoluprekarju".

Skond il-gurisprudenza tal-Qrati taghna, ormai hu ben stabbilit li sabiex din il-kawza tirnexxi, il-promotur ghandu jressaq dawk il-provi necessarji sabiex jistabilixxi l-elementi ta' din l-azzjoni u cioe`:

a) il-pussess ta' haga immobbli jew ta' universalita' ta' hwejjeg mobbli;
b) l-atti li jikkostitwixxu l-molestja ghal dan il-pussess;
c) il-proponiment ta' l-azzjoni fi zmien sena mill-molestja

Il-pussess hu deskritt fl-art. 524 (1) ta' l-istess Kodici bhala "d-detenzjoni ta' haga korporali jew it-tgawdija ta' jedd, li taghhom tista' tinkiseb il-proprjeta` u li wiehed izomm jew jezercitah bhala tieghu nnifsu".

Id-distinzjoni bejn il-pussess ud-detenzjoni tinsab fl-animus tal-possessur. Sabiex ikun hemm pussess tutelabbli ai termini ta' l-Artikolu 534 huwa mehtieg pussess animo domini.

Huwa veru li l-artikolu 534 tal-Kodici Civli jipprovdi li l-azzjoni ta' manutenzjoni jista' jressaqha min "jinsab fil-pussess . ta' haga immobbli"u li dan il-pussess jista' jkun "ta' liema xorta jkun"; izda dan ma jfissirx li d-detenzjoni hija bizzejjed ghax detenzjoni mhijiex pussess. Kemm "pussess ta' liema xorta jkun" ma jinkludix ukoll id-detenzjoni jidher aktar car mill-artikolu ta' wara (l-artikolu 535) dwar l-azzjoni ta' spoll li, kontra dak li jipprovdi l-artikolu 534, isemmi kemm il-"pussess ta' liema xorta jkun" kif ukoll "id-detenzjoni" biex juri li l-azzjoni ta' spoll jista' jressaqha wkoll id-detentur.

Minn jokkupa art b'titolu ta' qbiela ma jikkwalifikax bhala possessur izda huwa semplici detentur u allura ma jgawdix mir-rimedju ta' l-actio manutensionis.

Illi hu maghruf illi d-dritt li l-konduttur jakkwista minhabba l-lokazzjoni hu personali, u mhux reali; u ghalhekk il-konduttur ma jakkwista ebda drittfuq il-haga lilu mikrija, imma jakkwista biss id-dritt li jkollu mil-lokatur it-tgawdija tal-haga ghaz-zmien tal-lokazzjoni. Il-konduttur hu fil-pussess tal-haga; imma jipposjediha f'isem il-lokatur. U ghalhekk, jekk il-konduttur isofri molestji minn ghand xi hadd li jippretendi illi ghandu xi dritt fuq il-haga huwa ghandu jsejjah lil-lokatur biex inehhilu dawk il-molestji; u jekk il-molestji jipprovjenu b''vie di fatto', il-konduttur ghandu azzjoni biex jirrespingihom, ghaliex dawn ma joffendux, ma jinteressawx ebda element tad-dritt tal-proprjeta`, imma huma offizi personali, jarrekaw dannu lill-persuna, u dina ghandha d-dritt li ggeghilhom jieqfu u li jkollha r-rizarciment tad-danni.

Il-ligi taghna tapplika dawn il-principji fid-dispozizzjonijiet ta' l-artikoli 1639, 1640, 1641, u 1642 tal-Kodici Civili. Hekk il-lokatur, minhabba n-natura stess tal-kuntratt, huwa tenut illijaghmel b'mod li l-konduttur ikollu l-pacifiku pussess tal-fond ghaz-zmien kollu tal-lokazzjoni; ubhala konsegwenza logika l-ligi tissanzjona lill-konduttur id-drittijiet imsemmija fl-art. 1640 u 1642 ta' l-imsemmi Kodici, fil-kaz li jigi molestat fit-tgawdija tieghu."

Hu maghruf li ghall-molestji 'di fatto' u turbattivi materjali, bla pretensjoni ta' drittijiet, il-konduttur ghandu jagixxi 'jure proprio', mentri ghall-molestji 'di diritto' l-azzjoni tieghu ghandha tkun diretta kontra min ikun krielu l-post, biex dan minn naha tieghu jipprotegieh b'azzjoni kontra l-pretendenti".