28/03/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

BRIFFA ANTHONY PRO ET NOE vs ABELA VINCENT OLIVER PRO ET NOE

N/A

FINAL JUDGEMENT

BRIFFA ANTHONY PRO ET NOE vs ABELA VINCENT OLIVER PRO ET NOE - 486/1994/3 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

Iva

DEJN, HLAS DA PARTI TA` TERZ - PROCEDURI CIVILI - PROCEDURI KRIMINALI - PROVA, EZIBIZZJONI FI PROCEDURI TA` NATURA CIVILI TA` SENTENZA MOGHTIJA FIL-KAMP KRIMINALI - SOCJETA` KUMMERCJALI, RESPONSABILITA` PERSONALI TA` DIRETTURI

Il-hlas ta` dejn da parti ta` terz disinteressat johloq a favur ta` tali terz dritt ghar-ripetizzjoni tas-somma mhallsa, hlief meta tali hlas isir animo donandi.

Ma jidhirx fil-ligi li hemm xejn kuntrarju ghall-esebizzjoni f'kawza civili ta' kopja ta' sentenza moghtija mill-Qorti Kriminali fuq l-istess fatti.

Mill-principju sancit fl-Artikolu 6 tal-Kodici Kriminali, jigifieri ta' l-ezercizzju taz-zewg azzjonijiet (ossia dik Civili u dik Kriminali), tidderiva biss il-konsegwenza illi l-provi ta' l-azzjoni simili ghandhom isiru ex integro quddiem il-Qorti Civili kompetenti, u dawkta' l-azzjoni kriminali, anke ex integro quddiem il-Qorti Kriminali; pero` xejn ma josta illi jsir il-konfront bejn dawk il-provi, ghall-fini ta' attendibilita` taghhom u ta' l-ahjar amministrazzjonital-gustizzja. Minn hawn jidher ukoll illi konformament ghar-regola relattiva ghall-provi, tista' tigi prodotta f'kawza civili, li tkun ghadha pendenti, kopja tas-sentenza moghtija mill-Qorti Kriminali fuq dawk l-istess fatti; u dan in forza ta' l-Artikolu 627(e) tal-Kap 12.

Naturalment il-gudizzju in sede penale jikkostitwixxi biss wahda mill-provi pero` hi prova importanti anke ghaliex ukoll kull prova hi ammissibbli jekk hi logikament rilevanti ghall-kwistjoni fil-kawza bejn il-partijiet (Artikolu 558 tal-Kapitolu 12).

Id-direttur f'socjeta` hu meqjus bhala mandatarju tas-socjeta` fir-relazzjonijiet interni ma' dik l-istess socjeta` filwaqt li hu kkunsidrat bhala r-rapprezentant ta' dik is-socjeta` fir-relazzjonijiet taghha ma' terzi persuni. Minkejja din id-distinzjonifil-prattika, anke mil-lat legali, ftit jista' jkun hemm divergenza bejn dawn iz-zewg tipi ta' rapprezentanza u dan in vista ta' dak li jipprovdi l-Artikolu 49 tal-Kodici tal-Kummerc fir-rigward tal-ligi applikabbli ghal rapprezentanza kummercjali. Ir-riferenza li jaghmel dan l-artikolu hi ghall-artikolu tal-ligi fil-Kodici Civili li jitratta l-Mandat (Artikolu 1880(2) tal-Kodici Civili).

Madanakollu, f'certi determinati sitwazzjonijiet d-direttur ikun personalment responsabbli ghall-hsara bl-agir delittwuz minnu stess kommess.

Direttur li jkun participi f'att frawdolent jew il-kommissjoni ta' delitt iehor huwa personalment responsabbli verso d-danneggjat. Dana fuq il-principju li kull huwa hati ta` hsara huwa responsabbli ghaliha hu nnifsu u dan anki jekk kien qed jagixxi bhala agent f'isem jew ghallbeneficcju ta' haddiehor, ghaliex il-kuntratt ta' mandat ma jistax jimponi fuq il-mandatarju obbligu li jikkommetti jew jippartecipa fil-kommissjoni ta' frodi jew delitt iehor. Il-fatt li s-socjeta` tista' tkun responsabbli wkoll ma jezonerax lid-direttur.

Dan hu hekk il-kaz anke fejn id-direttur ma jikkommettix l-agir delittwuz personalment imma jippermetti lil haddiehor fil-kumpanija li jikkommettih.

In kolpa kull min fl-ghemil tieghu ma juzax il-prudenza, diligenza u hsieb ta' missier tajjeb tal-familja (Artikolu 1032(1) tal-Kodici Civili). Aktar inciziv ghall-obbligazzjoni li titwieled mid-delitt hu l-Artikolu 1033 li ghal finijiet tal-htija d-danneggjant jirrispondi kull meta jaghmel jew jonqas li jaghmel, bil-hsieb jew minghajr hsieb, xi hagali biha jikser xi dmir impost mil-ligi.

Il-partecipazzjoni ta' direttur ta' socjeta` in vesta proprio f'atti frawdolenti tirrendih certament responsabbli in solidum mal-kumpanija. Din is-solidarjeta` twieldet ex nunc mill-fatt illecitu tieghu, li jfisser li kieku ried il-kreditur seta' fid-diskrezzjoni assoluta tieghu, ipproceda kontra d-direttur personalment gjaladarba dan, kif manifest,hu debitur in solidum.