28/03/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

BORG ANTHONY ET vs WILLOUGHBY ANTHONY FRANCIS ET

N/A

PARTIAL SENTENCE

BORG ANTHONY ET vs WILLOUGHBY ANTHONY FRANCIS - 1792/1999/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

Iva

RES JUDICATA, EADEM CAUSA PETENDI - RES JUDICATA, EADEM PERSONAE - RES JUDICATA, EADEM RES - RES JUDICATA, ELEMENTI TA` - RES JUDICATA, META L-KWISTJONI MQANQLA FIT-TIENI KAWZA MA TKUNX GIET DECIZA FL-EWWEL KAWZA - RES JUDICATA, ORDNI PUBBLIKU - RES JUDICATA, WIEHED IRID IHARES LEJN ID-DISPOSITTIV U LEJN IL-MOTIVAZZJONI TA` L-EWWEL SENTENZA

L-eccezzjoni tar-res judicata ghandha dejjem tigi deciza b'kap separat qabel, jew flimkien mas-sentenza fuq il-meritu. Jekk dan ma jsirx din l-ommissjoni ggib in-nullita tas-sentenza.

L-'exceptio rei judicatae' ghandha bhala fundament il-fatt ta' l-interess pubbliku, u wkoll ghaliex 'interest rei publicae ut sit finis litium'. Sentenza li ghaddiet 'in giudicato', jigifieri li ma tista' tappella minnha izjed, hija mizmuma bhala tajba u sewwa u tal-haqq - 'res judicata pro veritate habetur' - jigifieri l-fundament ta' l-'actio' u ta' l-'exceptio judicati' hija preskrizzjoni legali, u ghalhekk hija 'strictissimae interpretationis'.

Huwa maghruf illi l-elementi ta' l-eccezzjoni tal-gudikat huma li s-sentenza ta' qabel kienet moghtija f'kawza bejn l-istess persuni fuq l-istess oggett u ghall-istess kawzali (eadem personam, eadem res, eadem petendi) bhal fil-kawza l-gdida.

Stabbiliti dawn l-estremi jrid jigi ezaminat jekk fil-kaz jirrikorrux l-elementi kollha ta' l-eccezzjoni kif pretiz mill-konvenuti.

Gie affermat illi hemm lok ghall-eccezzjoni tal-gudikat anki meta l-meritu tal-kaz, ghalkemm distint minn dak tal-kawza ta' qabel, jifforma parti mill-istess haga jekk il-punt kontrovers ikun l-istess.

Intqal ukoll illi ghalkemm biex jista' jigi nvokatil-gudikat, hemm bzonn l-identita` ta' l-oggett, din l-identita` ma hemmx bzonn tkun assoluta bastali jkun hemm l-identita` fuq il-punt kontrovers, jew l-oggett fit-tieni citazzjoni jkun jidhol bhala parti integrali ta' l-oggett aktar ampju dedott fl-ewwel citazzjoni.

Li jfisser li l-atturima jkunux jistghu permezz ta' kawza ohra jifthu t-trattazzjoni ta' l-istess punti fl-istess kwistjoni li gja gew diskussi f'kawza deciza b'sentenza li gja ghaddiet f'gudikat.

Sakemm ma jkunx hemm ebda decizjoni fuq il-vera kwistjoni kontroversa, u dik il-kwistjoni ma tkunx giet prekluza minnebda decizjoni definittiva moghtija fil-gudizzju, l-istess kwistjoni tibqa' mhux deciza, u ma jistax mill-parti l-ohra jinghad li ghad-decizjoni josta l-gudikat.

L-eccezzjoni tal-gudikat ghandha tigi ammessa b'cirkospezzjoni kbira; u dan aktar u aktar meta dik l-eccezzjoni jkollha l-effett li teskludi xi dritt, bhal meta si tratta minn incident processwali li jqum fil-kors tal-gudizzju, fejn ma jistax ikun hemm dak li jissejjah gudikat implicitu. Biex ikun hemm lok ghall-eccezzjoni tal-gudikat, hemm bzonn li l-kwistjoni tkun giet 'effettivament' deciza bis-sentenza ta' qabel, u mhux biss li setghet tigi deciza.

Dak li hu antecedent necessarju tad-disposittiv tas-sentenza u lihu ta' bilfors ovvjament deducibbli minnu, ghalkemm ma jinghadx fl-istess disposittiv, jitqies nvolut fih u parti minnu.

Meta la fil-motivazzjoni, la fid-dispositiv, u lanqas fit-tnejn kombinati flimkien, ma giet verament deciza l-indentika kwistjoni, l-eccezzjoni tal-gudikat mhijiex ostatattiv ta' l-azzjoni.

Fid-dubju l-imhallef m`ghandux jippropendi favur l-eccezzjoni tal-gudikat.