28/03/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

BORG PAUL ET vs ABELA JOHN

N/A

FINAL JUDGEMENT

BORG PAUL ET vs ABELA JOHN - 753/1996/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

AZZJONI, PERSONALI - AZZJONI, REALI - DRITTIJIET, DRITT PERSONALI - DRITTIJIET, DRITT REALI - ENFITEWSI, AZZJONI GHAD-DEVOLUZZJONI TIKKOMPETI LIL KULL WIEHED MID-DIRETTARJI - ENFITEWSI, AZZJONI GHALL-HLAS TA` ARRETRATI TA` CENS HIJA TA` NATURA PERSONALI - ENFITEWSI, AZZJONI PERSONALI U AZZJONI REALI - ENFITEWSI, DISKREZZJONI TAL-QORTI FL-GHOTI TA` ZMIEN GHALL-PURGAZZJONI TAL-MORA - ENFITEWSI, MOROZITA` FIL-HLAS TAC-CENS - ENFITEWSI, RELAZZJONI GURIDIKA BEJN ID-DIRETTARJU U UTILISTA GDID - KONDIZZJONI RISOLUTTIVA, ESPRESSA - KUNTRATT, PURGAZZJONI TAL-MORA

Mill-kuntratt ta' enfitewsi jitwieldu zewg azzjonijiet - dik personali ghall-hlas tac-cens u ghall-adempiment ta' l-obbligi l-hra naxxenti mill-kuntratt; u dik reali jew mista ghat-thassir ta' l-enfitewsi fil-kaz ta' inadempiment.

Meta hemm aktar minn direttarju wiehed jew aktar minn werrietwiehed tad-direttarju, kull wiehed mill-eredi tad-direttarju ghandu d-dritt jesperixxi l-azzjoni tad-devoluzzjoni tal-fond ghall-intier.

Biex il-patt jinghad espress dak li jkun ried jigi stipulat espressament mhux biss l-obbligu ghall-ghoti jew ghemil ta' xi haga izda r-rizoluzzjoni ta', jewdekadenza, tal-kuntratt jekk dak l-obbligu ma jigix adempit

Meta l-patt hu stipulat il-Qortima tistax tuza mill-fakolta` li ghandha li takkorda lid-debitur zmien ragjonevoli biex jippurga l-mora

Fil-kaz tal-patt kommissorju tacitu, ghal liema jghodd l-Artikolu 1499 (3), jinghad b'applikazzjoni ta' l-Artikolu 1519(2) illi fil-kaz ta' morozita fil-hlas tac-cens (Artikolu 1517) jew fil-kaz ta' tgharriq tal-fond (Artikolu 1518) il-Qorti tista' taghti lill-konvenut zmien moderat skondic-cirkostanzi ghal hlas tac-cnus maghluqa jew ghat-tiswijiet mehtiega. Anke hawn pero` kien hemmfejn gie ritenut illi la darba l-ligi tghid "tista' taghti" ma kellux jigi mfisser ukoll li kienet obbligata. Dan ghaliex jekk taghtix jew le dan iz-zmien moderat il-ligi thalliha espressament fid-diskrezzjoni tal-Qorti.

Naturalment fil-kaz il-wiehed jew l-iehor ta' dekadenza l-kundanna tal-konvenut li jirretrocedi u jirrilaxxja l-benefikati ggib mad-devoluzzjoni l-obbligu fil-padrun dirett li jhallas lic-censwalist il-prezz tal-miljoramenti, skond kemm ikun il-valur taghhom fiz-zmien tad-devoluzzjoni, sas-somma li l-fond ikun f'dak iz-zmien sar jiswa' izjed minhabba dawk il-miljoramenti, u skond iz-zmien li jkun fadal ghat-tmiem ta' l-enfitewsi. Dan kif sancit fl-Artikolu 1523 li apropozitu jirreferi expressis ghal kaz tal-morozita fil-pagamenti tac-cens.

Huwa biss in kontestazzjoni tal-attwal possessuri tal-fond li huma il-vera, biex ma jinghadx l-unici, interessati fit-talba ghall-hll ta' l-enfitewsi u l-konsegwenti devoluzzjoni tal-fond lill-padrun dirett, li jkunujistghu konvenjentement u ezawrjentement jigu diskussi t-titoli ta' l-atturi ghar-restituzzjoni ta'l-immobbli, u r-ragunijiet tal-possessuri in opposizzjoni ghad-devoluzzjoni mitluba.

Ir-relazzjoni guridika bejn id-direttarju u l-utilista tinholoq ex lege appena l-akkwirent ikun akkwista l-utile dominju minghand l-enfitewta. L-Artikolu 1509 fil-fatt jipprospetta jew il-kaz ta' relazzjoniguridika diretta konsegwenzjali ghall-gharfien tas-sub-utilista mid-direttarju jew alternattivamentil-holqien ta' relazzjoni guridika indiretta naxxenti mill-obbligu ta' l-akkwirent favur id-direttarju li hu wkoll jaghmel tajjeb ghal hlas tac-cens personalment ghaz-zmien li jaghlaq waqt li l-fondikun fil-pussess tieghu kif ukoll ghat-tiswija tal-hsarat kollha fl-istess zmien.