Summary
Is-sistema taghna tal-Magistrat ta' l-Ghassa (li fil-fatt il-ligi qatt ma ssemmieh bhala tali), tal-Magistrat Inkwirenti, ta' l-in genere, u tal-proces verbal, ghalkemm ispirata minn sistemi f'certu sens ezistenti f'pajjizi ohra, hija partikolari ghal Gziritna. Wiehed ghalhekk irid joqghod attent li japplika biss dawk ir-regoli li mil-ligi taghna stess huma indikati bhala dawk li ghandhom jiggvernaw il-materja. Il-Magistrat Inkwirenti fil-kors ta' l-inkjesti ma jagixxix bhala Qorti Istruttorja, izda bhala Magistrat ut sic. Anzi, f'certi partijiet tal-Kodici Kriminali, bhal per ezempju, fl-artikolu 549 (4), hemm cara d-distinzjoni bejn il-Magistrat Inkwirenti u l-Qorti tal-magistrati bhalaQorti Istruttorja. Huwa anqas ma ghandu funzjoni ta' Qorti ta' Gudikatura Kriminali. Il-MagistratInkwirenti hu fdat lilu l-inkariku li fil-kazijiet previsti mill-istess titolu, jinvestiga r-reat jew il-fatt rapportat lilu u/jew izomm l-access li l-ligi tipprevedi u fl-ahharnett jirredigi processverbal li l-ligi stess tirregola u tattribwilu valur probatorju. Dan kollu jifforma parti integrali mill-process generali tar-ricerka tal-verita' u jikkonsisti principalment fil-gbir u preservazzjoni ta' dawk il-provi kollha, diretti u indiretti, li l-Magistrat Inkwirenti jirnexxilu jidentifika bhala pertinenti ghall-grajja jew reat li jkun qed jinvestiga. Bhala tali, u kuntrarjament ghal dak li jigri f'certi sistemi kontinentali, il-Magistrat Inkwirenti mhux parti mill-pulizija u wisq anqas,mill-prosekuzzjoni, anzi jidher car li fis-sistema taghna huwa previst biex f'numru ta' kazijiet serji li l-ligi stess tispecifika, l-investigazzjoni ma ssirx biss, u l-provi ma jingabrux u ma jiguxippreservati biss mill-pulizija, izda ukoll, anzi essenzjalment, minn persuni indipendenti mill-poter esekuttiv ta' l-Istat u li jiggarantixxu li r-ricerka tal-verita' ma tkunx inkwinata minn xi interessi hlief dak suprem li kollox isir skond il-haqq u l-gustizzja. Rwol dan, li Lord Tucker, fl-appell quddiem il-Privy Council in re Regina vs George Terreni, iddeskriva bhala a good way of preserving evidence. Certament mhix il-funzjoni tal-Magistrat Inkwirenti li jiddecidi li ghar-reat investigat minnu huwa certament jew probabbilment responsabbli xi hadd partikolari, ghax kif inghad huwa ma jagixxix qua Qorti, la ta' Istruttorja u lanqas ta' Gudikatura. Izda hija certament il-funzjoni tieghu li jiddecidi l-ewwel hemmx provi sufficjenti li verament sar reat u t-tieni jekk a bazi tal-provi- indipendentement mill-apprezzament taghhom - hemmx bizzejjed biex jinghad li xi hadd partikolarijista' possibbilment ikun passibbli ghal proceduri kriminali. Il-prattika fost il-Magistrati dejjemkienet - u l-logika legali hekk tirrikjedi - illi meta u appena l-Magistrat Inkwirenti jigi informat mill-pulizija illi persuna kienet ser titressaq jew ga' giet imressqa l-Qorti u akkuzata bid-delitt li l-Magistrati Inkwirenti kien qed jinvestiga, dan isir mhux ghas-semplici formalita', izda biexil-Magistrat Inkwirenti proprju ma jkomplix bl-investigazzjoni tieghu u jghaddi biex jirredigi l-process verbal. Minn dak il-mument, il-funzjoni tal-magistrat Inkwirenti tigi immedjatament cirkoskritta u kull ma jkun jifdallu jaghmel huwa, mhux li jaghlaq l-inkjesta, izda li jissospendiha u jipprocedi biex jirredigi l-process verbal li fih jindika dak li tirrikjedi l-ligi u xejn aktar. F'cirkostanzi bhal dawn minhabba li persuna partikolari tkun ghaddiet taht il-gurisdizzjoni tal-Qorti b'akkuza specifika, hu impellenti li l-Magistrat Inkwirenti jifhem li l-funzjoni tieghu ta' investigatur matistax titkompla u ghalhekk huwa necessarju li l-proces verbal tieghu jkun limitat biss biex jindika xi provi lahaq gabar u ppreserva sa dak il-hin minghajr ma jipprova jistabbilixxi htijiet jew responsabbilitajiet partikolari. Infatti l-formula dejjem kienet li f'dawn ic-cirkostanzi l-Magistrat wara li jindika xi provi lahaq gabar jghaddi ghall-paragrafu konklussiv li dejjem kien jikkonsisti f'dikjarazzjoni li minhabba n-notizja u l-fatt tal-prezentata huwa ssospenda l-inkjesta jew l-access,irrediga l-proces verbal li mieghu jghaqqad id-deposizzjonijiet tax-xhieda u d-dokumenti migbura. Imbaghad jiddisponi mill-proces verbal kif trid il-ligi. Id-dottrina tal-concausa hija rizultat tal-bzonn li nhass mil-legislaturi ta' diversi pajjizi li f'kazijiet ta' offizi fuq il-persuna, safejn hupossibli, l-awtur li ma kellux l-intenzjoni li jikkawza mewt, m'ghandux jigi ritenut responsabbli ghal effetti li l-att tieghu ma kienx ihalli li kieku ma kienx ghal kawza accidentali (concausa). Il-concausa tista' tkun marbuta biss mad-delitt ta' offiza gravi segwita mill-mewt u mhux ma' l-akkuzata' omicidju. Dak li hu rikjest hu biss li l-concausa tkun accidentali jigifieri trid tkun totalment indipendenti mill-att ta' l-awtur tad-delitt u inoltre trid tinqala' wara li tkun giet ikkawzatal-offiza fuq il-persuna. Fid-dottrina hemm veduti differenti dwar l-effetti ta' negligenza ta' infermieri u tobba fil-kura tal-ferut. Il-Maino u l-Manzini, per ezempju, isostnu li f'kazi bhal dawn,il-concausa hija possibbli mentri awturi bhal Kenny, per ezempju, ma jaqblux billi jsostnu illi taliriskju huwa dejjem inerenti ghall-offiza ikawzata, fis-sens illi kieku ma kinitx kawzata l-offiza ma kienx ikun hemm konsegwenzi. Taht il-ligi taghna fejn jirrizulta illi l-mewt grat bhala rizultatkemm tal-ferita kif ukoll tal-fatt sopraggunt, l-akkuzat ikun intitolat ghall-beneficcju tal-concausa. Jigifieri, dak li hu importanti taht il-ligi taghna mhux il-fatt jekk il-ferita inflitta kinitxiggib il-mewt wahedha u jekk din il-mewt kinitx tikkawzaha minghajr l-intervent tal-kirurgi, izda jekk effettivament il-mewt gietx kawzata mhux biss bhala rizultat tal-ferita inflitta, izda ukoll minnevent sopraggunt accidentali u indipendenti.
