30/11/2001

CONSTITUTIONAL

SAID PULLICINO JOSEPH, AGIUS CARMEL A., CAMILLERI JOSEPH D.

CUTAJAR MARIO NOE vs KUMMISSARJU TAL-ARTIJIET ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

CUTAJAR MARIO NOE vs KUMMISSARJU TAL-ARTIJIET ET - 467/1994/3 - CONSTITUTIONAL, MALTA

DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, ESPROPRJAZZJONI GHAL SKOPIJIET PUBBLICI

Ma jista' jkun hemm assolutament l-ebda dubju li l-operazzjoni u t-tmexxija ta' sptar privat, anke jekk immexxi fuq linji kummercjali, ghandha kontenut socjali qawwi in kwantu tali servizz ta' kura jifforma parti mill-infrastruttura ta' kura accessibbli ghall-pubbliku in generali. Dan jakkwista aktar sinifikat f'cirkostanzi fejn l-Istat jadotta politika li jiffavorixxi l-partecipazzjoni tal-privat biex jipprovdi facilitajiet ta' kura alternattivi ghal dawk ta' l-Isptarijiet pubblici. Ma kien hemm allura l-ebda dubbju illi l-fatt li kien ser jigi zviluppat Sptar privat kien fih innifsu zvilupp ta' interess pubbliku.

Wisq anqas jista' jkun hemm dubbju illi l-holqien u l-kostruzzjonita' toroq li jipprovdu access ghall-pubbliku in generali minn post ghal iehor hu forsi il-manfestazzjoni l-aktar cara u qawwija ta' servizz moghti lill-pubbliku.

Certament ma seta' jkun hemm l-ebda limitazzjoni fuq il-jedd ta' l-Istat li jipprovdi toroq ghall-access tal-pubbliku ghal kwalunkwe destinazzjoni, sew jekk hi wahda ta' indole pubblika, kif ukoll ta' indole privata, ghaliex dan kien propju l-mezz kif jassigura l-izvilupp ordinat tal-pajjiz. Dritt dan ta' l-Istat illi seta' jezercita, kif spiss ezercita, tramite l-mizura ta' l-esproprjazzjoni ta' art privata. Infatti hu ovvju illi hi spiss, jekk mhux dejjem, ir-regola li bil-ftuh ta' toroq mibnija tramite l-esproprjazzjoniu tramite l-investiment ta' l-erarju pubbliku li jinghata servizz billi jinfethu ghall-izvilupp proprjetajiet tal-privat.

Il-Qorti Ewropeja fir-rigward tas-sinifikat tat-terminu "the public interest" fl-ewwel artikolu ta' l-ewwel Protocol tal-Konvenzjoni, irriteniet illi d-deprivazzjoni ta`proprjeta` ghal ebda raguni ohra hlief li taghti beneficcju privat lil persuna privata ma tista` qatt tkun fl-interess pubbliku. Madanakolu t-trasferiment forzat ta` proprjeta` minn individwu ghal iehor jista`, skond ic-cirkostanzi, jikkostitwixxi skop legittimu sabiex jigi promoss l-interess pubbliku.

It-tehid ta` proprjeta` ghall-ghanijiet ta` policies legittimi ta` natura ekonomika, socjali ecc. jistghu ikunu fl-interess pubbliku anki jekk il-komunita` in generali ma jkollha ebda uzuhew tgawdija diretta tal-proprjeta` li tkun ittiehdet. Ghalhekk it-tehid ta` proprjeta` minghajr il-hlas ta` ammont ta` flus li jkun ragjonevolment relatat mal-valur taghha jkun normalment jikkostitwixxi interferenza sproporzjonata. Madanakollu, l-ghanijiet legittimi tal-interess pubbliku bhal dawkpersegwiti f`mizuri ta` riforma ekonomika jew mizuri dizinjati biex jiksbu gustizzja socjali akbar,jistghu jiggustifikaw rimbors li jkun iqas mill-valur tal-proprjeta` fuq is-suq.

Hu f'dan imbaghad li jkun inserit l-element ta' proporzjonalita', u cioe' dak il-bilanc li kellu jigi mfittex bejn l-interess partikolari tal-privat biex igawdi il-proprjeta' personali tieghu, u l-interess tal-kollettivita' ghall-gustizzja socjali u ghall-izvilupp ekonomiku essenzjali biex tigi mseddqa proprjudin il-gustizzja socjali ghall-gid komuni.

L-esproprjazzjoni ta` bicca art ghall-formazzjonitat-triq sabiex jigi facilitat l-access ghal sptar privat tqieset bhala wahda li saret ghall-gid tal-pubbliku, anke jekk tiffavorixxi lill-privat.