Summary
Ir-rikorrenti qed jattakkaw il-kostituzzjonalita` tal-Artikolu 12 sub-artikolu (4)(5) u (6) tal-Ordinanza Dwar it-Tnehhija tad-Djar mill-Kontroll (Kap. 158 tal-Ligijiet ta` Malta). Bis-sahha ta` dawnis-sub-artikoli, f`kaz ta` gheluq ta` koncessjoni enfitewta li tkun saret qabel l-1979 u ghal zmientemporanju ta` aktar minn 30 sena, u f`kaz li l-fond ikun okkupat minn cittadin malti bhala r-residenza ordinarja tieghu, l-enfitewta jkollu l-jedd jikkonverti l-enfitewsi f`wahda perpetwa taht l-istess kondizzjonijiet, hlief li c-cens, issa perpetwu, isir sitt darbiet daqs dak ezistenti u jirrevedi ruhu kull hmistax-il sena skond iz-zieda fl-inflazzjoni. Il-ligi tipprovdi wkoll ghall-esercizzju ta` dan l-istess dritt mill-okkupant f`kaz li l-enfitewta jonqos li jusufruwixxi ruhu mid-dritt lilu koncess fi zmien sitt xhur mit-terminazzjoni tal-koncessjoni temporanja, u ghall-pubblikazzjoni tal-kuntratt pubbliku relattiv a scelta tal-enfitewta jew okkupant skond il-kaz.
F`dan il-kaz,wara li skadiet l-enfitewsi temporanja, l-attwali enfitewtae talbu l-applikazzjoni tas-sub-artikoliin kwistjoni. Peress li r-rikorrenti kkontestaw dan id-dritt invokat mill-enfitewtae, il-materja tresqet ghall-quddiem dawn il-Qrati, u l-Onorabbli Qorti tal-Appell ikkonfermat il-jedd tal-intimatighall-konverzjoni tat-titolu taghhom f`wiehed perpetwu u ordnat il-pubblikazzjoni tal-att pubbliku relattiv.
Ir-rikorrenti qed jilmentaw li s-sub-artikoli tal-ligi in kwistjoni, kif applikati fil-konfront taghhom minn dawn il-Qrati, jilledu l-Artikolu 37 tal-Kostituzzjoni ta` Malta u l-Artikolu 1 tal-Ewwel Protokol tal-Konverzjoni Ewropea ghall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u Libertajiet Fundamentali, kif inkorporat fil-ligi Maltija permezz tal-Att XIV tal-1987.
Din il-Qorti ma taqbilx li, bis-sahha tal-emendi introdotti f`dik il-ligi, il-padrum dirett ghandu d-drittijiet tieghu reali fuq il-proprjeta` imnaqqsa; id-dritt ta` uzu u ta` tgawdija favur l-enfitewta, originarjament koncess mis-sid, gie mtawwal in perpetwu, pero`, id-drittijiet reali tal-padrun dirett baqghu mhux mitifsa, inkluz id-dritt tieghu li jitlob l-esekuzzjoni ta` xi drittijiet imqieghda favur tieghu fuq il-kuntratt, u r-rizoluzzjoni tal-koncessjoni enfitewtika u r-radd lura f`idejh tal-proprjeta` f`kaz li l-enfitewta jikser xi kundizzjoni kuntrattwali jew impost fuqu bil-ligi.
Sabiexjapplika l-principju ta` tehid forzuz wiehed irid jara jekk ittehditx proprjeta` b`mod li s-sid originali jigi zvestit minn kull dritt li ghandu fuq il-proprjeta`. F`dan il-kaz, il-fond kien u ghaduproprjeta` tar-rikorrenti, li tista` taljena jew tittrasferixxi l-fond lill-terzi, ghalkemm il-valurtal-fond certament qieghed affettwat mic-cirkostanzi.
Inoltre, skond il-gurisprudenza in materja, il-Legislatur ghandu diskrezzjoni wiesgha li jikkontrolla l-uzu ta` fondi ghall-fini ta` residenza, u dan fid-dawl tal-impenn socjali li ghandu lejn ic-cittadini tal-pajjiz. Ghal dan il-ghan, jista` jiehu mizuri biex jipprotegi lill-okkupant fit-tgawdija tal-proprjeta`, u dan versu kumpens limhux necessarjament jirrifletti l-valur reali u tas-suq tal-proprjeta`.
Meta wiehed jikkunsidra li l-emendi tal-1979 kienu gew introdotti bi skop li l-Gvern tal-gurnata jimplimenta l-politikatieghu socjali u ekonomika, ma tarax li l-provvedimenti in kwistjoni ghandhom jitqiesu li jmorru kontra d-drittijiet tal-bniedem u dan kemm kif protetti bil-Kostituzzjoni ta` Malta, kif ukoll bil-Konvenzjoni Ewropea.
Una volta li din il-Qorti waslet ghall-konvinciment illi l-kaz taht ezamihu wiehed ta' privazzjoni tat-tgawdija u mhux ta' tehid tal-proprjeta' u konsegwentement ma jaqghaxfl-orbita ta' Artikolu 37 tal-Kostituzzjoni ta` Malta, mhux il-kaz li tinvestiga oltre jekk il-kumpens mil-ligi stabbilit ghal dik il-privazzjoni tat-tgawdija kienx wiehed xieraq. Dan l-esercizzju,pero`, hu obbligat li l-Qorti taghmel taht l-artikolu protokollari tal-Konvenzjoni. Dak l-artikolu,pero`, ghall-kuntrarju tal-artikolu konvenzjonali, ma jaghtix dritt assolut ghall-hlas ta' kumpens.Ghaldaqstant, il-Qorti tiddisponi mill-kawza billi tichad it-talbiet tar-rikorrenti, bl-ispejjez kontra taghhom.
