05/10/2001

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

SAID PULLICINO JOSEPH, AGIUS CARMEL A., CAMILLERI JOSEPH D.

FORMOSA PAUL vs DEBONO SALVU

N/A

FINAL JUDGEMENT

FORMOSA PAUL vs DEBONO SALVU - 1/1994/6 - OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR), MALTA

BEJGH, BL-IMNUT - BEJGH, BL-INGROSSA - PRESKRIZZJONI, AZZJONI TAL-KUNTRATTUR - PRESKRIZZJONI, BEJGH BL-IMNUT - PRESKRIZZJONI, BEJGH BL-INGROSSA - PROVA, APPREZZAMENT TAL-QORTI TAL-APPELL

Il-preskrizzjoni ta` sentejn taht l-artikolu 2149(a) tal-Kodici Civili tapplika ghal "azzjonijiet tal-bennejja ta' bastimenti jew bcejjec ohra tal-bahar u tal-kuntratturi tal-bini iehor jew ta' xoghlijiet ohra ta' l-injam, gebel jew materjal iehor ghal opri mahdumin minnhom jew ghall-materjali li jfornu."

Dan is-subinciz ma japplikax fejn ikun hemm semplici fornitura ta' materjali imma kienjikkontempla biss dawk il-materjali suppliti mill-kuntratturi fuq xoghlijiet meta dawn ikunu impjegati f'xoghlijiet ta' kostruzzjoni minnhom esegwiti jew fl-istess utilizzati.

Ghall-applikazzjoni ta' dan l-artikolu irid jissussisti l-element ta' "opus" da parti tal-kuntrattur fil-konfront tal-eccipejnt altrimenti l-kontrattazzjoni tkun wahda ta' bejgh ordinarju u ma jinqabadx mill-imsemmiartikolu.

Una volta stabbilit li r-rapport guridiku bejn il-partijiet kien wiehed ta` bejgh ta' materjal, il-Qorti trid tindaga xi kwalita' ta' bejgh kien involut, ossia jekk setax jitqies li l-bejgh kien wiehed bl-imnut jew bl-ingrossa.

Il-preskrizzjoni ta' tmintax-il xahar kontemplata fl-artikolu 2148(a) tal-Kodici Civili tipprovdi ghall-preskrizzjoni qasira ta' 18-il xahar fil-kaz ta' l-azzjonijiet ta' benneja ghall-prezz ta' l-opri jew tax-xoghlijiet taghhom jew ta' materjal li jfornu.

Meta l-venditur ma jikkwalifikax bhala bennej jew wiehed mill-persuni l-ohra msemmija f'dan l-artikolu u ma jkunx qed jitlob prezz ta' xi opra minnu esegwita fuq ordni tal-konvenutjew ghal xi materjal li forna fl-ezekuzzjoni ta' din l-opra, u meta ma jistghax jinghad illi l-konvenut, da parti tieghu, kien xtara materjal specifikatament biex jigi impjegat ghall-bini partikolaridin il-preskrizzjoni ma tapplikax.

Azzjoni ghall-hlas ta' kreditu naxxenti minn operazzjoni kummercjali semplici ta' komprovendita' bl-ingrossa ta' materjal tal-bini hija preskritta ai terminital-artikolu 2156(f) tal-Kodici Civili li jipprovdi li l-azzjonijiet ghall-hlas ta' kull kreditu iehor li gej minn operazzjonijiet kummercjali u minn hwejjeg ohra, meta l-kreditu ma jkunx jaqa' skonddin il-ligi jew ligijiet ohra taht preskrizzjoni aqsar jew ma jkunx jirrizulta minn att pubbliku, kienu preskrivibbli bid-dekors ta' hames snin.

Fost l-azzjonijiet li huma kolpiti bil-preskrizzjoni ta' tmintax-il xahar (l-artikolu 2148) hemm dik tal-kredituri ghall-prezz ta' merkanzija, oggetti jew hwejjeg ohra simili mibjugha bl-imnut (li jista' wkoll jinkludi gebel). Il-gurisprudenza taghna taghti kriterju direttiv biex wiehed jiddistingwi bejn grossista' u dettaljatur u dan hu illifilwaqt li l-grossista' aktarx ibiegh lil min jikkumercja fil-haga, id-dettaljatur ibiegh aktarx lill-konsumatur u fi kwantitajiet zghar mizurati fil-bzonn ta' l-istess konsumatur, jigifieri illi kummerc bl-imnut jikkonsisti fir-rivendita' f'partiti zghar ta' merci jew derivati lil tal-hanut jew minutant li jixtri minghand negozjant. Jidher car illi bil-kelma bl-imnut, il-ligi tikkontempla lil dawk kollha kummercjanti jew le li jbieghu oggetti ta' konsum ta' kuljum tant lil min hu kummercjantkemm lil min mhux.

Kuntrarjament ghal-ligi Taljana u Franciza, il-ligi Maltija ma kenitx tibbaza d-distinzjoni bejn bejgh bl-imnut u bejgh bl-ingrossa fuq jekk min jixtri kienx jew le jinnegozja fl-oggett minu mixtri. Il-gurisprudenza pero' kienet issuplimentat ghal dan is-silenzju u kienettikkonsidra l-grossist bhala wiehed li "per lo piu' vende a coloro che commerciano nella cosa comprata" filwaqt li kienet tikkonsidra lill-minutant bhala dak li "vende per lo piu' ai consumatori e inpiccole quantita' misurate dal bisogno di costoro".

Il-kwistjoni distintiva fondamentali tal-bejgh bl-ingrossa u dak bl-imnut jidher li fil-fatt jirrisjedi fil-kwantitattiv mibjugh. Jekk il-kwantitattiv tal-partita ikun fic-cirkostanzi kollha tal-kaz u anke mizurat mill-bzonn tax-xerrej zghir, allura l-bejgh ikun bid-dettall.

Il-Qorti tal-Appell bhal regola ma tindahalx biex tiddisturba dak l-apprezzament sakemm l-appellant - ghax fuqu trid tinkombi l-prova - ma jissodisfahiex illi kien hemm ragunijiet validi bizzejjed biex jitfghu dubbju ragonevoli fuq il-gustizzja ta' apprezzament ta' provi li ghamlet l-Ewwel Qorti u li konsegwentement jekk ma tintervjenix biex tvarja l-konkluzjonijiet taghha, tkun ser tigi kommessa l-gustizzja manifesta.