Fil-Qosor
Fil-harga ta' The Times tal-21 ta' Gunju, 1995, f'pagna 4, deher artiklu qasir intestat Lawyer found in contempt of court . L-artiklu kien jghid li avukat instab hati ta' disprezz mill-Qorti wara li naqas li jidher biex jghin lil klijent tieghu. L-artiklu jfisser li l-avukat - Dottor Tonio Azzopardi, l-intervenut f'din il-kawza - tqies bhala hati ta' disprezz mill-Qorti tal-Magistrati, wara lil-akkuzat (Olaf Cini), klijent tal-istess avukat, qal li l-avukat tieghu naqas li jidher ghalih ghaliex kien ghadu ma thallasx bilanc mill-onorarju li kien talbu jhallsu. L-artiklu jkompli jghid lil-Magistrat qal lill-akkuzat li dik kienet kwestjoni bejnu u l-avukat tieghu, u li l-kawza thallietghal data ohra sabiex, sa dak inhar, l-akkuzat jew ikun qabbad avukat iehor jew jistenna s-sentenza.Fil-harga tal-istess gurnal tal-ghada, 22 ta' Gunju, 1995, ukoll f'pagna 4 deher artiklu iehor intestat Lawyer not found in contempt of court. L-artiklu jibda b'cahda ta' dak li qal ir-rapport tal-harga tal-21 ta' Gunju, 1995, ikompli billi jgib kelma b'kelma (f'verzjoni fl-ilsien ingliz) l-bicca l-kbira mill-verbal tas-seduta tal-kawza tal-Qorti tal-Magistrati (Malta) bhala Qorti ta' Gudikatura Kriminali, u jaghlaq billi juri soghba ghal kull inkonvenjent li seta' ikkawza lill-Avukat Azzopardi.
Dak inhar stess, fit-22 ta' Gunju, 1995, l-Avukat Tonio Azzopardi fetah kawza ta' libell quddiem il-Prim'Awla tal-Qorti Civili kontra r-rikorrenti tal-lum, dwar l-artiklu li deher fil-gurnal lejliet. B'sentenza moghtija fil-5 ta' Novembru, 1999, l-Ewwel Qorti laqghet it-talbiet tal-Avukat Azzopardi u ikkundannat lill-konvenuti jhallsuh solidalment bejniethom tliet mitt lira Maltin (Lm 300) bhala danni, b'limitazzjoni tas-somma dovuta mill-konvenut stampatur. Il-konvenuti (ir-rikorrenti tal-lum) appellaw minn dik is-sentenza. Appella wkoll l-attur (intervenut f'din il-kawza) b'appell incidentali. B'sentenza moghtija fis-27 ta' Gunju, 2003, il-Qorti tal-Appell ikkonfermat is-sentenza tal-Ewwel Qorti billi cahdet kemm l-appell ewlieni u kif ukoll dak incidentali. Fil-31 ta'Mejju, 2004, infethet din il-kawza.
Il-konsiderazzjonijiet ta' dritt li jirrigwardaw il-kaz tal-lum iduru kollha mal-istharrig dwar il-parametri xierqa tal-jedd fondamentali tal-liberta' tal-espressjoni li tgawdi l-Istampa fit-twettiq tad-dmirijiet taghha li tinforma lill-pubbliku. Fil-qafasta' dan l-istharrig, il-kaz tal-lum iressaq ukoll il-kwestjoni tal-privilegg li jhares ir-rapportagg ta' dak li jigri waqt smigh ta' kawza f'Qorti. Ir-rikorrenti jilmentaw mill-ksur ta' dan il-jeddtaghhom ghaliex, bis-sentenzi li nghataw kontra taghhom fuq l-azzjoni tal-intervenut fil-kawza, humajqisu li kellhom ihallsu l-prezz talli ezercitaw il-jedd taghhom li jinfurmaw lill-qarrejja taghhomb'dak li sehh waqt smigh ta' kawza accessibbli ghall-pubbliku;
Skond l-artikolu 41(1) tal-Kostituzzjoni hadd ma ghandu jkun imfixkel fit-tgawdija tal-liberta' tieghu tal-espressjoni. Fost il-jeddijiet maghduda mal-imsemmi jedd fundamentali hemm dak li wiehed jikkomunika idejat u taghrif minghajr indhil (kemm jekk il-komunikazzjoni tkun lill-pubbliku in generali jew lil xi persuna jew klassi ta' persuni). Izda ma jitqiesx li tikser jew tkun inkonsistenti ma' dak il-jedd xi ligi li tipprovdi biex jigu protetti r-reputazzjonijiet, drittijiet u libertajiet ta' persuni ohra, jew il-hajja privata ta' persuni li jkollhom x'jaqsmu ma' proceduri legali, hlief safejn dik il-ligi jew dakli jinghad li qieghed isir bis-sahha taghha jintwera li ma jkunux ragonevolment gustifikabbli f'socjeta' demokratika.
Skond l-artikolu 10(1) tal-Konvenzjoni, kulhadd ghandu d-dritt ghal-liberta' tal-espressjoni, liema dritt jinkludi fih il-jedd li wiehed jircievi u jaghti informazzjoni u idejat minghajr indhil mill-awtorita' pubblika. Izda gie mfisser li d-dritt li tikkomunika idejat u taghrif ma jfissirx li wiehed ghandu d-dritt ta' access ghall-mezzi li bihom tali taghrif jista' jixxerred jew jitqassam. Minbarra dan, l-ezercizzju ta' dak id-dritt igib mieghu dmirijiet u responsabbiltajiet u jkun suggett ghal dawk il-formalitajiet, kundizzjonijiet, restrizzjonijiet jew preskritti b'ligi u li jkunu mehtiega f'socjeta' demokratika ghall-protezzjoni tar-reputazzjoni jew drittijietta' haddiehor.
Il-Qorti tifhem li r-rwol taghha f'din l-istanza kostituzzjonali m'huwiex wiehed li jhalliha terga' tidhol f'ezami tal-mertu tal-procedura tal-libell ghaliex din il-Qorti ma tistax isservi bhala qorti tat-tielet appell. Is-sejbien ta' htija fir-rikorrenti fuq ir-rizultanziu ghar-ragunijiet imsemmija fis-sentenzi msemmija jikkostitwixxu fatt li din il-Qorti fil-kompetenzakostituzzjonali taghha ma tistax terga' tiddibatti. Dak li din il-Qorti tista' taghmel huwa li tqis jekk jirrizultax li l-imsemmija sentenzi jiksru il-jedd tar-rikorrenti ghall-espressjoni hielsa.Dan irid isir billi jitwettaq ezercizzju li jixxiebah ma' wiehed ta' stharrig gudizzjarju biex wiehed jara jekk kemm-il darba tharsux u kinux applikati l-kweziti mistennija fl-artikolu 41 tal-Kostituzzjoni u fl-artikolu 10 tal-Konvenzjoni.
Ghalkemm il-liberta' tal-espressjoni hija daqshekk importanti, hija wkoll wahda mil-libertajiet l-aktar suggetti ghal-limitazzjonijiet li jaghtu marginimhux illimitat ta' applikazzjoni lill-organi tal-Istat. Min-naha l-ohra, hija l-istess ligi li tridli l-applikazzjoni tal-imsemmija margini, ukoll dik maghmula minn qorti indipendenti u imparzjali,tkun suggetta ghas-supervizjoni u skrutinju tal-organi gudizzjarji konvenzjonali. Il-kejl ewlieni li bih jitqies jekk l-indhil fil-jedd ta' espressjoni hielsa huwiex permess huwa l-kejl tal-proporzjonalita' tal-ghamil li jillimita l-jedd.
Filwaqt li kull ghamla ta' espressjoni, maghmula b'kull mezz mahsub biex ixerridha, tgawdi mill-harsien tal-liberta' ta' espressjoni, il-ligi taghfas hafna fuq il-gustifikazzjoni tal-limitazzjonijiet permissibbli ghall-istess liberta'. Ta' min ifakkar li l-jedd tal-espressjoni hielsa japplika kemm ghall-espressjoni nfisha u kif ukoll ghall-mezz uzat biex ixerridha. Filwaqt li l-istess jedd japplika kemm ghal taghrif (informazzjoni) u kif ukoll ghalidejat jew fehmiet, li mhux mehtieg li jkunu fatti li wiehed jista' jivverifika, ghaliex il-jedd ta' espressjoni hielsa jhares ukoll fehmiet, kritika u spekulazzjoni.
Fil-qasam komunikazzjonibil-mezzi tal-istampa, imbaghad, l-indhil li l-jedd tal-espressjoni hielsa jirreferi ghalih jista' jkun indhil minn awtorita' pubblika wara li jkun sar l-ezercizzju ta' dak il-jedd. Dan jigri fil-kazta' procedimenti kriminali ghall-malafama jew proceduri ta' disprezz jew inkella ghall-procedimentita' ghamla civili f'libell: f'din l-ahhar cirkostanza, kundanni qawwija jew mhux mistennija ta' kumpens ghad-danni f'libelli famuzi minhabba pubblikazzjonijiet tqiesu bhala ksur tal-jedd tal-espressjoni. Fi kliem iehor, huwa ndhil li jnissel il-bizgha f'li wiehed jezercita l-jedd tal-espressjonihielsa ghaliex izomm quddiem ghajnejh il-konsegwenzi li x'aktarx igarrab jekk jaghmel dan.
Il-privilegg assolut dwar pubblikazzjonijiet ta' rapporti ta' procedimenti f'Qorti tal-gustizzjaf'Malta huwa wiehed li jimmira li joqtol l-azzjoni tal-persuna li thossha mwegga' b'dak li jinghad.Dan il-privilegg huwa, qabel kollox, wiehed procedurali ghaliex jichad il-jedd ghall-azzjoni f'kazijiet bhal dawk. Imma, fis-sewwa, m'huwiex privilegg ghal kollox procedurali, u lanqas ghal kollox assolut. Dan jinghad ghaliex, minn kliem il-ligi nnifisha, tali privilegg jiddependi minn u huwa kundizzjonat ukoll mill-fatt - li certament jikkostitwixxi materja ta' apprezzament sostantiv lil hinnmill-kwestjoni tal-formalita' tal-azzjoni - li l-pubblikazzjoni ta' tali rapport trid tkun wahda gusta tal-procedimenti.
Dwar il-privilegg jew immunita' minn azzjoni wara pubblikazzjonijietdwar dak li jsehh waqt smigh ta' kawza quddiem Qorti, jinghad li biex rapport jitqies li huwa rapport gust tal-procedimenti, m'ghandux ghalfejn ikun kelma b'kelma ta' dak kollu li jkun sar jew inghad waqt is-smigh tal-kaz li jkun. Lanqas ma jitlef il-privilegg li jhaddan jekk kemm-il darba jkun fih xi inezattezzi zghar jew ihalli barra xi hwejjeg ckejknin, sakemm ir-rapport fil-qafas tieghu kollu jkun jaghti stampa cara ta' dak li jkun sehh. Fuq kollox, where the inaccuracy is of a substantial kind, the report is not privileged although the publisher exercised reasonable care and diligence in endeavouring to ascertain the facts, and though the mistake was an honest mistake.
Dinil-Qorti fliet sewwa l-atti processwali tal-kawza miftuha kontra r-rikorrenti, ma sabetxejn fihom lijista' jinghad li s-sentenzi impunjati mir-rikorrenti huma l-frott ta' razjocinju irragonevoli jewli jikkastigaw tassew lil min wettaq dmiru u lil min ezercita l-jeddijiet tieghu. Ghaldaqstant din il-Qorti tiddikjara li ma jirrizultax li r-rikorrenti garrbu ksur tal-jedd taghhom ghall-espressjonihielsa kif imharsin taht l-artikolu 41 tal-Kostituzzjoni jew/u l-artikolu 10 tal-Konvenzjoni; u tichad it-talbiet tar-rikorrenti ghall-ghoti ta' rimedji jew ordnijiet jew it-tehid ta' atti u direttividwar l-imsemmija sentenzi.
