07/10/2004

CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION)

MICALLEF JOSEPH R.

LOMBARDO MARK ET vs KUNSILL LOKALI FGURA

N/A

FINAL JUDGEMENT

LOMBARDO MARK ET vs KUNSILL LOKALI FGURA - 1/2004/1 - CIVILI PRIM AWLA (SEDE KOSTITUZZJONALI), MALTA

Iva

ARTIKOLU 10 (2) TAL-KONVENZJONI TAD-DRITTIJIET FUNDAMENTALI TAL-BNIEDEM - ARTIKOLU 41 (2) U (4) TAL- KOSTITUZZJONI - DRITT TA ESPRESSJONI - KWISTJONI FRIVOLA - KWISTJONI VESSATORJA - LIBELL

Bl-azzjoni taghhom ir-rikorrenti qeghdin jitolbu li jigi dikjarat li l-jedd taghhom ta' espressjonima giex imhares meta l-Kunsill Lokali tal-Fgura ha kontrihom proceduri tal-libell bl-istampa quddiemil-Qrati Civili dwar artikolu (ittra) li deher fil-gurnal “In-Nazzjon”, li tieghu hu editur ir-rikorrent John Zammit. Fiz-zmien li nkitbet l-ittra, t-tliet rikorrenti Lombardo, Bonello u Debono kienu kunsillieri fil-Kunsill Lokali tal-Fgura. L-ittra ggib il-firma taghhom it-tlieta u nkitbet bi twegiba ghal artikolu li kien deher f'harga tal-imsemmi gurnal xi tnax-il jum qabel.

Il-Qorti jidhrilha li l-azzjoni mressqa mir-rikorrenti tqanqal kwestjoni ta' siwi fundamentali ghad-determinazzjoni tal-parametri tal-jedd invokat minn kull wiehed minnhom, kemm jekk fil-vesti taghhom tal-kunsillieri fi hdan Kunsill Lokali u kif ukoll fil-kwalita' ta' editur ta' gurnal.

Huwa accettat li, bil-kelma “frivola”, gie mill-Qrati mfisser li kwestjoni hija tal-ebda pregju jew siwi u li ma jisthoqqilhiex attenzjoni; filwaqt li bil-kelma “vessatorja” wiehed jifhem li l-kwestjoni tqanqlet minghajr ragunijiet tajbin bizzejjed u bil-hsieb li ddejjaq u tirrita lill-parti l-ohra. Il-kwestjoni tkun “semplicement” frivola u vessatorja meta tkun mill-ewwel u mad-daqqa t'ghajn tidher “vana, nieqsa mis-serjeta', manifestament nieqsa mis-sens u ma jisthoqqilhiex attenzjoni”.

Il-liberta' tal-espressjoni zzomm post ewlieni fil-qafas tal-jeddijiet fondamentali tal-bniedem, u dan mhux biss ghaliex uhud mill-jeddijiet fondamentali l-ohrajn jissawru fuq l-ezercizzju tal-liberta' tal-espressjoni, imma ghaliex dik l-istess liberta' ta' spiss tahbat ma' interessi jew sahansitra ma' jeddijietohrajn daqstant fundamentali. Huwa minhabba f'hekk li mil-ligi nfisha, l- Artikolu 41(2) u (4) tal-Kostituzzjoni u l-Artikolu 10(2) tal-Konvenzjoni, johrog li, ghalkemm il-liberta' tal-espressjoni hija daqshekk importanti, hija wkoll wahda mil-libertajiet l-aktar suggetti ghal-limitazzjonijiet lijaghtu margini mhux illimitat ta' applikazzjoni lill-organi tal-Istat (kemm lil-legislatur, fl-ghamil ta' ligijiet, u kif ukoll lill-gudikatura, fit-tifsir u l-applikazzjoni tal-ligijiet fis-sehh). Min-naha l-ohra, hija l-istess ligi li trid li l-applikazzjoni tal-imsemmi margini, ukoll dik maghmula minn qorti indipendenti u imparzjali, tkun suggetta ghas-supervizjoni u skrutinju tal-organi gudizzjarji konvenzjonali. Il-kejl ewlieni li bih jitqies jekk l-indhil fil-jedd ta' espressjoni hielsahuwiex permess huwa l-kejl tal-proporzjonalita' tal-ghamil li jillimita l-jedd.

Filwaqt li kull ghamla ta' espressjoni, maghmula b'kull mezz mahsub biex ixerridha, tgawdi mill-harsien tal-liberta' ta' espressjoni, il-ligi taghfas hafna fuq il-gustifikazzjoni tal-limitazzjonijiet permissibblighall-istess liberta'. Il-jedd tal-espressjoni hielsa japplika kemm ghall-espressjoni nnfisha u kifukoll ghall-mezz uzat biex ixerridha. L-istess jedd japplika kemm ghal taghrif (informazzjoni) u kifukoll ghal idejat jew fehmiet, li mhux mehtieg li jkunu fatti li wiehed jista' jivverifika, ghaliexil-jedd ta' espressjoni hielsa jhares ukoll fehmiet, kritika u spekulazzjoni.

Filwaqt li l-artikolu 41(2) tal-Kostituzzjoni jaghmilha cara li l-ebda haga maghmula skond l-awtorita' ta' xi ligim'ghandha titqies inkonsistenti mal-jedd imhares taht is-sub-artikolu (1) ghal dak li, fost l-ohrajn, jirrigwarda l-harsien tar-reputazzjonijiet, drittijiet u libertajiet ta' persuni ohra, l-artikolu10(2) tal-Konvenzjoni jrid li billi l-ezercizzju tal-liberta' tal-espressjoni jgib mieghu dmirijietu responsabbiltajiet, jista' jkun suggett ghall-formalitajiet, kundizzjonijiet, restrizzjonijiet jew penali kif preskritti b'ligi u jkunu mehtiega f'socjeta' demokratika.

F'dan il-kaz l-elementi ewlenin li fuqhom jistghu jistriehu l-limitazzjonijiet validi tal-jedd tal-espressjoni hielsa magew bl-ebda mod attakkati kif imiss mir-rikorrenti. Dawn l-elementi huma (a) limitazzjoni stabilitaminn ligi; (b) limitazzjoni mahsuba ghall-harsien ta' persuni ohrajn; (c) il-proporzjonalita' tal-limitazzjoni u (d) li l-limitazzjoni hija gustifikabbli f'socjeta' demokratika.

Il-Qorti hija tal-fehma li ma tistax issib li saret xi haga waqt il-proceduri gudizzjarji mehudin kontra r-rikorrenti mill-Kunsill Lokali intimat li tista' titqies bhala c-cahda tal-jedd taghhom ghall-espressjonihielsa. Il-procedura mehuda kontra r-rikorrenti taht l-Att dwar l-Istampa ma kienx procediment awtomatiku mnissel biss ghax giet pubblikata l-ittra min-naha taghhom. Lanqas ma kienet effett awtomatiku ta' ksur tal-Kodici tal-Etika ghall-Kunsillieri Lokali, kif forsi jipprova jargumenta l-Kunsill Lokali intimat. Ir-raguni wahdanija ghaliex ittiehdu l-proceduri kontra r-rikorrenti kienet ghaliex,fl-ezercizzju tal-jedd taghhom li jesprimu rwiehhom u jikkomunikaw fehmiet u taghrif, ir-rikorrentiqabzu mil-limitu permess minn dak il-jedd u rrendew irwiehhom hatja li kisru jedd daqstant iehor siewi li jhaddan il-Kunsill Lokali intimat. Lanqas ma jista' jinghad li l-Kunsill Lokali intimat jahtighal xi ksur tal-jedd tar-rikorrenti ghar-raguni li beda l-procedura tal-libell, ghaliex il-Kunsillkien qieghed jezercita jedd (il-jedd ta' access ghal qorti imparzjali u indipendenti ghad-determinazzjoni dwar l-ezistenza ta' dritt jew obbligu civili) li jgawdi taht l-oghla ligi tal-pajjiz. Il-massima qui suo jure utitur neminem laedere videtur issib applikazzjoni f'dan ir-rigward.

Din il-Qorti tasal ghall-fehma li l-imgiba tal-Qrati li taw is-sentenzi li dwarhom jilmintaw ir-rikorrentiu l-istess sentenzi jaqghu sewwasew fil-limiti ta' ghamil jew formalitajiet maghmula skond l-awtorita' ta' ligi u mehtiega f'socjeta' demokratika. Fl-ewwel lok, kemm il-Qorti tal-ewwel grad u kif ukoll il-Qorti fi stadju tal-appell ghamlu riferenza specifika ghall-bilanc li jrid jinstab bejn id-dritt tal-espressjoni hielsa u l-jeddijiet ta' persuni individwali. Dan ghamluh ukoll b'riferenzi diretti ghal decizjonijiet awtorevoli fil-mertu. Dan juri wkoll li l-istess Qrati kienu konsapevoli tal-jeddijiet taz-zewg partijiet, u dan l-gharfien taghhom jitfa' dawl fuq x'wassalhom li jaslu ghad-decizjoni li fl-ahhar waslu ghaliha.

Minn dak li johrog mill-atti tal-kawza mibdija kontra r-rikorrenti, il-konkluzjoni li tinstilet minn dawk is-sentenzi m'hijiex attakk fuq il-jedd taghhom li jesprimu rwiehhom b'mod hieles, imma attakk kontra l-abbuz mill-jedd li kellhom a skapitu tal-jeddijiet tal-Kunsill Lokali intimat. Ghaldaqstant din il-Qorti tiddikjara li l-azzjoni tar-rikorrenti m'hijiex la wahda fiergha u lanqas vessatorja, pero' tichad it-talbiet tar-rikorrenti billi m'humiex misthoqqa fil-fatt u fid-dritt.