Fil-Qosor
L-artikolu 811 (a) u (l) tal-Kap 12 tal-Ligijiet ta' Malta.
Is-sub-artikoli (a) u (l) ta' l-Artikolu 811 tal-Kap. 12 jipprovdu li hemm lok ghar-ritrattazzjoni tal-kawza meta:
(a) is-sentenza tkun ittiehdet bil-qerq ta' wahda mill-partijiet bi hsara ta' l-ohra,
(b) jekk is-sentenza kienet effett ta' zball li jidher mill-atti jew mid-dokumenti tal-kawza. Ghall-finijiet ta' dan il-paragrafu, jitqies li hemm dak l-izball fil-kaz biss li d-decizjoni tkun ibbazata fuq is-suppozizzjoni ta' xi fatt li l-verita' tieghu tkun bla edba dubju eskluza, jew fuq is-supozizzjoni li ma jezistix xi fatt, li l-verita' tieghu tkun stabbilita' pozittivament, basta li, fil-kaz il-wiehed u l-iehor, il-fatt ma jkunx punt ikkontestat illi jkun gie deciz bis-sentenza.
Ir-ritrattazzjoni tista' tintalab biss f'kaz ta' "dolo personale". Dan ifisser li mhux kwalunkwe qerq jista' jwassal ghar-ritrattazzjoni ta' kawza, izda hu mehtieg li dan ikun ipprattikat mill-parti l-ohra fil-kawza, u s-sentenza inghatat fuq ic-cirkostanzi li jirrizultaw minn dak il-qerq. Biex tithassar sentenza fuq allegazzjoni ta' qerq, irid jirrizulta li dak li jkun kien gie impedut milli jressaq difiza ghall-allegazzjoni tal-parti l-ohra. Dan ifisser li l-qerq uzat irid ikollu effett fuq id-decizjoni, b'mod lis-sentenza ma kienetx tinghata kif inghatat li ma kienx ghall-qerq uzat.
Mhux kwalunkwe dolojew ingann ta' parti kontra l-ohra jista' jaghti lok ghal rimedju straordinarju ta' ritrattazzjoni,izda meta minhabba raggiri jew l-attijiet frawdolenti tal-parti avversarja, dan ikun gie mqieghed fl-impossibilita' ta' difiza gusta u tajba.
Wiehed irid izomm quddiem ghajnejh li r-rimedju ta' ritrattazzjoni hu ta' indoli straordinarja, lumeggjat dan il-karattru straordinarju bl-istorja ta'dan l-istitut; bil-konsegwenza logika illi r-regoli li jiggovernaw l-istess istitut huma ta' interpretazzjoni strettissima. Diversament, taht il-pretest ta' ritrattazzjoni, il-litigant sokkombent ikun jista' jerga' jiftah il-kawza, u b'hekk indirettament jinholoq tribunal tat-tielet istanza.
Parti f'kawza m'ghandha ebda obbligu toqghod tigri wara l-parti l-ohra biex tara li dan jiehu interess fil-kawza; darba saret in-notifika, sta ghall-partijiet li jsegwu huma stess il-kawza u jibqghujuru l-interess fiha sa' l-ahhar. Minhabba dik id-dikjarazzjoni ta' l-avukat tal-parti l-ohra, il-konvenut ma setax jibqa' sejjer bil-kawza; darba saret dikjarazzjoni li hemm parti imsiefra "ghal kollox", min kellu interess li l-kawza tissokta, kellu jillegittima l-atti, u jiehu l-passi l-mehtiega biex dan isir.
Il-fatt li c-citazzjoni tigi intavolata kontra kuraturi, meta fil-fatt, il-konvenut ikun qieghed hawn Malta, ma jgibx ghan-nullita' tac-citazzjoni u l-kawza tista' titkompla, bid-dritt tal-konvenut sabiex, fi kwalunkwe stadju, jassumi l-atti tal-kawza minflok il-kuraturi mahtura.
Skond l-artikolu 931 (2) tal-Kap 12 tal-Ligijiet ta' Malta, dan il-bandu ghandu jigi notifikat lil wiehed mill-eqreb qraba tal-persuna li ghandha jkollha kuratur li jidher ghaliha, u jekk ebda qarib ma jkun maghruf, din il-kopja ghandha tigi notifikata lil xi hadd iehor maghruf bhala li hujew li kien "habib" tal-persuna li ghandha interess. Avukat ta' parti f'kawza huwa meqjus bhala mandatarju tal-klijenti tieghu, b'mandat specjali ghall-finijiet tal-kawza, u bhala tali jista' jitqiesli ghandu relazzjoni ta' "hbiberija" li titwieled bir-relazzjonijiet kuntrattwali ta' bejniethom.
Qabel, pero', ma jidhol il-"habib" in xena, hemm bzonn li, fl-ewwel lok, il-bandu ghall-hatrata' kuraturi jigi notifikat lill-qarib jekk hu maghruf.
Biex l-izball ta' fatt jaghti kawza ghar-revokazzjoni tas-sentenza, jehtieg, kif jikteb Mattirolo - (1) Illi l-izball ikun zball materjali ta' fatt, u mhux zball ta' kriterju jew ta' interpretazzjoni; (2) Illi l-izball jirrizulta mill-atti u dokumenti tal-kawza, u ghalhekk hija assolutament inammessibbli l-produzzjoni ta' atti u dokumenti godda biex tigi fornita l-prova ta' l-izball; (3) Illi l-istess zball ikun manifest, tali, cioe', li jimergi mis-semplici konfront bejn id-dikjarazzjonijiet tas-sentenza u l-atti u d-dokumenti tal-kawza; b'mod li jkun jidher prodott eskluzivament mis-semplici inavertenza tal-gudikant; (4) Illi l-izball ikun iddetermina d-decizjoni, jigifieri illi s-sentenza, vizjata b'dak l-izball, ma' tistaxtigi sorretta minn xi ragunijiet ohra indipendenti minn dik zbaljata; u (5) Illi l-ezistenza jew inezistenza tal-fatt li fih manifestament ikun zbalja l-gudikant ma tkunx punt kontradett u diskuss bejn il-partijiet, u li fuqu s-sentenza tkun ippronunzjat ruhha.
