28/01/2004

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

SAMMUT MARIA vs SAMMUT LAWRENCE ET NOE

N/A

FINAL JUDGEMENT

SAMMUT MARIA vs SAMMUT LAWRENCE ET NOE - 2268/1996/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

KOMMODAT, ELEMENT TAL-GRATUWITA` - KOMMODAT, ELEMENTI TA` - KOMMODAT, HLAS TA` KUMPENS NOMINALI - UZUFRUTT, DRITTIJIET TA` L-UZUFRUTTWARJU - ZGUMBRAMENT, DETERMINAZZJONI TAL-VALUR LOKATIZZJU - ZGUMBRAMENT, KOMPETENZA RATIONAE MATERIAE - ZGUMBRAMENT, KOMPETENZA RATIONAE VALORIS

L-uzufruttwarju jista' jipproponi kemm azzjonijiet personali kemm dawk reali. Uzufruttwarju ghandud-dritt li jgib l-att gudizzjarju opportun biex jirrivendika l-interessi tieghu bhala uzufruttwarju,anke di fronte ghall-komproprjetarji sidien li jkunu qed jokkupaw stabili li, ghalkemm komuni, huwasoggett ghall-uzufrutt favur tieghu;

Meta l-attur jippretendi li l-konvenut ghandu jigi zgumbrat ghax qieghed jokkupa fond bla titolu, u dan il-fatt jigi kontestat lilu mill-konvenut li jeccepixxi li ghandu titolu ta' kera, allura l-Qorti ghandha bilfors, ghall-finijiet ta' kompetenza in raguni tal-valur ta' l-oggett in lite, tara x' inhu l-valur lokatizju, u jekk dan ma jirrizultax mill-atti tfittex xi prova, kompriz ic-certifikat tal-Land Valuation Office jew il-fair rent kif stabblitmill-Bord tal-Kera.

La darba l-konvenut, tajjeb jew hazin, ikun qed jokkupa post urban u jirrifjuta li johrog minnu ghar-ragunijiet tieghu, anke jekk jigi deciz li hu m' ghandux johrog minn dakil-fond sa certu zmien, ghal dak il-perijodu hu certament ikollu jhallas somma ta' flus korrispondenti ghall-valur lokatizju ta' dak il-post. U ghalhekk huwa assolutament necessarju li jigi stabbilit x'inhu l-valur lokatizju ta' dak il-post. Fejn il-valur ikun incert dan jigi determinat bi stimata' perit (Artikolu 761, Kapitolu 12).

Issa ghandu jigi osservat illi ghallanqas skond il-prassi forensika pjuttost komuni l-valur ma jigix stabbilit biss mid-domanda in kwantu hu rikonoxxut illi dan jista' jiddependi wkoll mill-eccezzjoni.

Ope exceptionis l-istess konvenut li ssolleva l-inkompetenza jippretendi wkoll permezz ta' eccezzjoni ohra illi t-titolu tieghu hu dak ta' kommodat. Kuntratt dan simili hafna ghal kera bid-differenza illi hu gratwitu waqt li l-kiri hu oneruz;

Il-ligi tiprospetta l-kompetenza tal-Qrati Inferjuri mhux biss meta l-konvenut ikun qed jokkupa l-fond b'titolu ta' kera, imma wkoll meta ikun jokkupah u joqghod fih b' xi titolu iehor jew ankebla ebda titolu, sakemm ma jkunx b'xi titolu li minhabba n-natura immobbli tieghu kif bil-ligi stabbilita hu espressament ezawtorat mill-kompetenza taghha. Kif inghad, dawn ix-xorta ta' titoli ma jinkludix il-kommodat.

Eccezzjoni li okkupazzjoni ta' fond tkun qed issir bis-sahha ta' dritt ta' uzu certament tinkwadra l-materja f' dak dispost fl-Artikolu 47(3) tal-Kodici ta' Procedura li jitratta fuq kwistjonijiet dwar proprjeta` u jeddijiet ohra maghqudin ma' immobbli. Artikolu dan li jrid jinqara unitament ma' l-Artikolu 310 tal-Kodici Civili li jikkwalifika bhala hwejjeg immobbli minhabba l-haga li maghha ghandhom x'jaqsmu, apparti c-cnus u s-servitujiet praedjali, il-jedd ta' l-uzufrutt jew ta' uzu ta' immobbli u l-jedd ta' abitazzjoni. Jeddijiet dawn fuq il-proprjeta` li ghandhom karatteristici ben definiti. In aggunta hemm dak stabbilit fis-subinciz (d) ta' l-istess artikolu li jikkwalifika bhala immobbli "kull azzjoni biex tittiehed jew tintalab lura haga immobbli, jewxi wiehed mill-jeddijiet imsemmija fl-istess artikolu";

Li jfisser allura, u dan indipendentement mill-valur lokatizju, illi wiehed ma jistax jipprexxindi minn eccezzjoni bhal din li tinkwadraruhha proprju fl-Artikolu 47 (3) imsemmi.

F'kuntratt ta' kommodat il-haga tigi kkunsinnata biex il-kommodatarju jinqeda biha ghal zmien jew ghall-uzu determinat. Karattru essenzjali tieghu huwa l-gratuwita ossia d-donazzjoni ta' l-uzu li timponi lill-kommodant l-obbligu li jaghti t-tgawdijatal-haga ghaz-zmien kollu miftiehem, u bhal fil-kaz tal-konduttur mal-lokatur, hekk il-kommodatarjulejn il-kommodant ghandu d-dritt li jinqeda mill-haga basta fil-parametri ta' l-uzu miftiehem fil-kuntratt.

Din il-figura tal-kommodat ma tistax tissubixxi ebda kambjament u ghalhekk mhix korretta s-sottomissjoni li dan it-tip ta' kuntratt jiskonfina fil-prekarju jekk ma jkunx hemm l-ezistenza taz-zmien. Dan ghas-semplici motiv illi l-ligi tikkontempla bl-uzu tal-preposizzjoni "jew" l-ezistenza tal-kommodat ghall-"uzu determinat". Dan tant hu ovvju illi f' artikolu iehor ta' dan l-istitut il-ligi tippreciza b' repitizzjoni illi "l-kommodant ma jistax jiehu l-haga lura hlief wara li jkun ghadda z-zmien miftiehem, inkella, fin-nuqqas ta' ftehim, wara li tkun serviet ghall-uzu li ghalih giet mislufa" [Artikolu 1835(1), Kodici Civili];

Kumpens nominali ma jikkonvertix il-kommodat f'lokazzjoni. Kumpens nominali ma jhassarx il-kommodat, imma jrid ikun kumpens zghir u insinifikanti. Lanqas il-fatt illi l-kommodatarju jikkontribwixxi ghall-ispejjez ta' l-uzu tal-haga, basta li dan jinzamm fil-limiti kompatibbli mal-karattru essenzjali tal-gratuwita`, ma jezula l-figura tal-kommodat (Qorti tal-Kassazzjoni Taljana, 24 ta' Marzu 1981).

Il-proprjeta` komuni hi soggettghall-uzufrutt favur taghha u ghalhekk jinsorgi fiha d-dritt tal-godiment pjen ta' l-istess hwejjegkomuni, ad eskluzjoni tal-komproprjetarji. Dan johrog mid-definizzjoni innifisha li l-ligi taghtilill-uzufrutt fl-Artikolu 328 tal-Kodici Civili u l-jeddijiet konferiti lill-attrici f' din il-vestemid-disposizzjonijiet li jsegwu dwar dan l-Istitut. Naturalment din ma ghandhiex tabbuza jew tikkomprometti d-drittijiet tan-nudi proprjetarji. Ghalhekk bhala principju in-nudo proprjetarju ma jistax juza l-haga soggetta ghal uzufrutt jew igawdiha, ghaliex id-dritt ta' uzu u ta' tgawdija huwa separat mill-proprjeta` u jappartjeni lill-uzufruttwarju.