14/01/2004

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

AGIUS ALFRED vs MONTEBELLO PETER

N/A

FINAL JUDGEMENT

AGIUS ALFRED vs MONTEBELLO PETER - 1434/2001/1 - TA' L-APPELLI CIVILI (INFERJURI), TRIBUNAL GHAL TALBIET ZGHAR

AZZJONI, PERSONALI - AZZJONI, REALI - DRITTIJIET, DRITT PERSONALI - DRITTIJIET, DRITT REALI - ECCEZZJONIJIET, META ECCEZZJONI TEZORBITA MILL-KOMPETENZA TAL-QORTI - ENFITEWSI, AZZJONI GHALL-HLAS TA` ARRETRATI TA` CENS HIJA TA` NATURA PERSONALI - ENFITEWSI, AZZJONI PERSONALI U AZZJONI REALI - ENFITEWSI, MOROZITA` FIL-HLAS TAC-CENS - KOMPETENZA, DIPENDENTI FUQ L-ATT PROMOTUR TAL-KAWZA

Hu l-att promotur kif intavolat, it-talbiet u l-premessi taghhom li jifformaw il-parametri li fihomil-qorti kellha tezercita l-gudizzju taghha u li allura jiddeterminaw il-kompetenza taghha. Jista'pero` jaghti l-kaz ukoll illi din l-istess kompetenza tigi ezawtorata "ope exceptionis" bl-impunjazzjoni tal-obbligazzjoni principali u ghalhekk jinghad ukoll illi "l-kompetenza ma tiddependix bilforsu unikament mit-talba tal-attur imma tista' tiddependi wkoll, fejn ikun il-kaz, mill-eccezzjoni tal-konvenut". Dan jista' jigri billi l-Qorti tigi necessarjament mitluba bhala konsegwenza ta' l-eccezzjonijiet moghtija u bhala parti mill-process biex tiggudika t-talba quddiemha li tikkunsidra u tiddeciedi obbligazzjonijiet bejn il-kontendenti li jeccedu l-kompetenza taghha. Dan ifisser illi f'kazijiet simili l-kompetenza tal-Qorti hija finalment determinata mill-indoli ta' l-obbligazzjoni in relazzjoni ghall-obbligat".

Fid-Dritt l-azzjonijiet civili jiddistingwu ruhhom f'azzjonijiet personali u azzjonijiet reali. L-azzjoni personali hi dik li tigi ezercitata kontra l-individwu personalment li jkun obbligat li jaghti, jaghmel jew ma jaghmelx haga, sabiex jigi kkundannat jadempixxil-obbligazzjoni tieghu; u f'dina l-ispeci ta' azzjoni l-oggett taghha principali hija l-persuna, mentri l-haga hija l-oggett ulterjuri u sekondarju; mentri l-azzjoni reali ma titnisselx minn obbligupersonali tal-konvenut, imma minn dritt li l-attur ikollu fuq il-haga reklamata, indipendentement minn kwalukwe obbligazzjoni personali tal-konvenut, b'mod li dina l-azzjoni tigi ghalhekk dejjem ezercitata, tkun min tkun il-persuna li tippossjediha.

L-azzjoni ghall-hlas ta' arretrati ta' censhi allura azzjoni personali "par excellance".

Huwa evidenti hafna illi meta l-ligi tikkwalifika n-natura tal-jeddijiet tal-padrun dirett u tac-censwalist bhala immobiljari dan ma jfisserx ukoll illi kull azzjoni naxxenti minn dawn l-istess jeddijiet ghandha per forza titqies dejjem bhala wahda reali. Dan, kif gja fuq manifest, jiddependi minn dak li qed jintalab fl-azzjoni partikolari.

Huwa innegabbli li l-'canone' huwa oneru impost fuq l-enfitewta, konsiderat bhala rikonoxximent tar-rapport li jghaqqad l-enfitewta mal-padrun dirett u allura meqjus bhala korrispettiv tal-utilita` li ta' l-ewwel jircievi minghand it-tieni. Dan hu ben precizat fl-Artikolu 1494 tal-Kap 16.

Proprju f'dan l-istess rapport il-ligi tipprovdi lid-direttarju b'mezzi ta' azzjonijiet ghal fini li jirrealizza l-hlas tac-cens lilu dovut:

Mezz semplici hu dak dirett ghal hlas tal-'canone' minghand l-enfitewta. Mezz dan li jibqa' jsegwi lic-censwalist anke fejn dan jaljena l-fond minghajr il-kunsens tal-padrun dirett u min jakkwista ma jkunx maghruf minn dan (Art 1509(1)).

Mezz iehor hu dak koncess lill-istess direttarju li jirriskwota l-hlas tac-cens minghand l-akkwirent uterz possessur anke fejn dan ma jkunx maghruf minnu (Art 1509(2)).

Mezz iehor, imbaghad, hul-hall ta' l-enfitewsi meta ma jithallasx ic-cens, kif hekk dettat fl-Artikolu 1517 tal-Kodici Civili.

Ghalhekk mill-kuntratt ta' enfitewsi jitwieldu zewg azzjonijiet: dik personali ghall-hlasta' arretrati ta' cens u dik reali jew mista ghar-rizoluzzjoni tac-cens f'kaz ta' inadempiment.

L-azzjoni mista hi l-kumulu tal-azzjoni personali mal-azzjoni reali. Din tavvera ruhha f'kaz fejn id-dominus jitlob tant ir-rizoluzzjoni tal-kuntratt kontra l-enfitewta tant ir-radd tal-haga minghand il-possessur.