15/12/2003

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

BONELLO DUPUIS ETIENNE NOE vs GRIXTI ALFRED

N/A

FINAL JUDGEMENT

BONELLO DUPUIS ETIENNE NOE vs GRIXTI ALFRED - 778/2001/1 - TAL-APPELLI CIVILI (INFERJURI), MALTA

DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, BILANC BEJN LIBERTA` TA` ESPRESSJONI U DRITTIJIET TAL-PRIVAT - LIBELL, ASSOCJAZZJONI TAL-LIBELLAT MA` ATTIVITAJIET KRIMINALI - LIBELL, FAIR COMMENT - LIBELL, KORRETTEZZA TAL-FATTI - LIBELL, LIBERTA` TA` ESPRESSJONI

F'materja ta' responsabilita` civili taht il-ligi tal-Istampa, r-rikostruzzjoni storika tal-fatti, il-valutazzjoni tal-kontenut taghhom, l-accertament tal-attribuzzjoni offensiva tal-espressjonijiet ufrazijiet uzati fl-istampat, il-valutazzjoni tad-dritt tal-kritika, anke harxa u skomda, purke ma titraxxandiex f'attakki personali, jikkostitwixxu accertament ta' fatt u ghalhekk apprezzament u valutazzjoni rizervat lil min hu msejjah biex jiggudika, insindakabbli in sede appell, jekk mhux ghal motivi gravi jew meta jinstab li dan l-istess apprezzament ma huwiex ghal kollox hieles minn vizzji logici. Biex allura l-aggravji interposti jkunu jistghu jigu akkolti l-appellant irid jirnexxielu jikkonvinci lil din il-Qorti ta' revizjoni illi jezistu ragunijiet sodi u serji biex din il-Qorti twarrab fil-genb l-apprezzament hekk maghmul mill-qorti ta' l-ewwel grad u tissostitwieh b'dik taghha.

Id-divulgazzjoni ta' fatti allegatament lezivi tar-reputazzjoni tal-persuna li thossha diffamata tista' titqies ezercizzju lecitu tad-dritt ta' ripurtagg jew espressjoni ta' opinjoni jekk, u apparti l-korrettezza tal-esposizzjoni, tissodisfa l-kondizzjoni tal-verita` oggettiva tal-fatti esposti. Dan, s'intendi dejjem, jekk dawn l-istess fatti jkunu r-rizultat ta' ricerka serja u diligenti.

Fejn jigi stabbilit illi l-fatt attribwit kien inkomplet jew addirittura inveritier dan jaghtilok ghal lezjoni tar-reputazzjoni personali. Una volta, imbaghad, tigi provata l-lezjoni, d-dannujitqies "in re ipsa".

L-eccezzjoni tal-"fair comment" li ghandha jkollha bhala bazi fatti veri fil-kompletezza taghhom, ma tistghax lanqas biss tigi kontemplata.

Ghall-kuntrarju fejn il-fatti jkunu sostanzjalment veri eccezzjoni konsimili hi konsentita.

Issa hu minnu dak ritenutilli l-kritika timmira biex wiehed iforni gudizzju u l-valutazzjoni personali tieghu. Dan in omaggghall-manifestazzjoni hielsa tal-hsieb, kostituzzjonalment garantita.

Jibqa' l-fatt pero` illi biex ma titqiesx vjetata, u anzi tkun accettata jew accettabbli, din l-istess kritika trid tkunbazata fuq fatti li essenzjalment iridu jikkorrispondu ghall-verita`.

Il-gurisprudenza ewropeja ma abbandunatx il-massima sagramentali li l-fatti huma sagri u l-kummenti huma veri. Jekk xejn illustrathom sal-punt illi tezigi biss illi l-fatti jkunu sostanzjalment veri filwaqt li estendiet ughadha qed testendi l-parametri tal-limiti tal-kumment specjalment fil-konfront ta' persuni fil-hajja pubblika u fuq materji ta' interess pubbliku anke lil hinn sewwa minn dak li kien qabel accettat bhala legittimu.

Il-principju illi l-liberta` tal-istampa ma timplikax licenzja ghall-ingurjab'addebiti ta' fatti foloz intizi biex ihammgu l-fama u l-integrita` ta' haddiehor u pubblikati minghajr l-icken sforz ta' verifika.