03/10/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

DEBONO MARIA vs VASWANI ANDREW

N/A

FINAL JUDGEMENT

DEBONO MARIA vs VASWANI ANDREW - 48/1994/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

DANNI, DEFINIZZJONI TA` DIZABILITA` PERMANENTI - DANNI, DISKREZZJONI TAL-QORTI FL-APPLIKAZZJONI TAL-METODU ADOTTAT F`BUTLER V. HEARD - DANNI, DIZABILITA` PERMANENTI - SFREGJU - DANNI, KUNCETT TA` LUCRUM CESSANS - DANNI, META D-DANNEGGJAT JIBQA` FL-ISTESS XOGHOL MINKEJJA D-DIZABILITA` LI JKUN SOFRA - DANNI, SKOP TA` AZZJONI GHAR-RIZARCIMENT TA` - DANNI, TELF TA` QLIEGH - DANNI, TNAQQIS GHAL LUMP SUM PAYMENT

Huwa indikuss illi f'azzjoni ghad-danni l-principju konsegwit hu dak tar-restitutio in integrum, fis-sens illi "l-iskop tal-hlas tad-danni huwa dak li terga' tpoggi lil min ikun soffrihom fil-posizzjoni daqs li kieku huwa ma gralu xejn".

Fl-istat attwali ta' l-izvilupp gurisprudenzjali taghnal-gudikant ma ghandux ghalfejn jaqa' fuq il-kriterju ekwitattiv ta' l-arbitrio boni viri, cjoe li jiffissa somma ex aequo et bono minghajr kriterju specifiku, meta bil-ghajnuna ta' metodu prattikabbli giet mill-Qorti stabbilita` formula dwar il-kalkolu tal-kumpens jew somma ghad-danni sofferti. Dan kif traccjat fis-sentenza "Michael Butler -vs- Peter Christopher Heard", Appell Civili, 22 ta' Dicembru 1967, ormai locus classicus fuq is-suggett. Cionostante l-formula f' din id-decizjoni stabbilita, gie xorta wahda ritenut illi "margini ta' latitudni diskrezjonali irid dejjem jithalla lill-gudikant".

Tali diskrezzjonalita` jidher li giet adoperata fil-kaz tal-multiplier billi din ma baqghetx marbuta ma' massimu ta' ghoxrin (20) sena "working life expectancy", kif ukoll fir-rigward tal-"lump sum percentage deduction".

Dak li jrid jigi stabbilit mhuwiex grad ta' inkapacita` f' sens purament mediku izda l-effett illi l-hsara personali ghandha fuq il-qligh tad-danneggjat. Il-fatt li d-danneggjat jibqa' impjegat bhal qabel ma ghandux inaqqas mid-dritt ghal kumpens ghaliex il-menomazzjoni tfixkilu fl-impjieg u ma jista' qatt tkun au pair ma' impjegati ohra fl-istess kategorija. Din il-menomazzjoni tincidi b' mod rilevanti fuq il-patrimonju tieghu.

Gie in fatti osservat illi "d-dizabilita` timplika nuqqas ta' opportunitajiet ta' xoghol alternattiv u dan in-nuqqas ta' ghazla huwa ta' zvantagg u wisq probabbli jikkaguna nuqqas ta' opportunitajiet ta' qligh ahjarf' xoghol addattat ghal min ma ghandux dizabilita` fizika";

Lezjonijiet konsistenti fi sfregju jgibu bhala rizultat u konsegwenza sens ta' biza u apprensjoni, motiv ta' misthija, telf ta' joiede vivre, li certament jincidu anke fuq l-aspettattivi tax-xoghol tal-persuna li ssofrihom. Naturalment, ukoll, apparti l-konsiderazzjoni mil-lat jew grad ta' inkapacita` ghax-xoghol wiehed irid iqis ukoll il-kumpless tal-konsegwenzi delatarji li d-difformita` thalli fuq il-persuna ta' l-attrici konsiderat il-gender taghha;

Ghandu jsir tnaqqis mill-persentagg (20%) biex jikkumpensa ghad-dewmien tal-proceduri gudizzjarji. Dan hu motivat ukoll mill-fatt li ma hux sallum possibbli li jigidegretat il-hlas ta' l-imghax mid-data li giet kagunata l-hsara. Fuq l-istregwa ta' din id-decizjoni il-persentagg ta' 20% ghal lump sum payment beda jigi ridott b' rata ta' tnejn fil-mija (2%) kullsena mid-data ta' l-incident sakemm tigi finalment deciza l-kawza;