03/07/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

MALLIA TONIO

CASSAR PULLICINO AV.DR. LOUIS NOE vs XUEREB ANGELO PRO ET NOE

N/A

PARTIAL SENTENCE

CASSAR PULLICINO AV.DR. LOUIS NOE vs XUEREB ANGELO PRO ET NOE - 1264/1991/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

Yes

DANNI, CULPA IN ELIGENDO - KUNCETT JAPPLIKA BISS EX DELICTU VEL QUASI DELICTU - DANNI, DISTINZJONI BEJN DANNI EX CONTRACTU U DANNI EX DELICTU VEL QUASI DELICTU - DANNI, EX CONTRACTU - DANNI, EX DELICTO VEL QUASI DELICTO - DANNI, MINN META TIBDA TIDDEKORRI L-PRESKRIZZJONI - DANNI, PRESKRIZZJONI FIL-KAZ TA` DANNI KONTRATTWALI - DANNI, RAPPORT KONTRATTWALI MA JESKLUDIX DANNI EX DELICTU VEL QUASI DELICTU - DANNI, RESPONSABILITA` TAL-LUKANDIER - PRESKRIZZJONI, M`HEMMX INTERRUZZJONI META ITTRA UFFICJALI MA TIGIX NOTIFIKATA - PRESKRIZZJONI, SOSPENSJONI TA` - TIMESHARE, RESPONSABILITA` TAL-CLUB

Club fi skema ta' timsehare mhux legittimu kontradittur f'azzjoni ghad-danni intentata minn "timeshare owner" wara li jkun wegga' waqt btala fuq bazi ta' timeshare jekk ma jkun responsabbli ghall-allokazzjoni tat-turisti f'resorts lokali.

Tali club huwa immirat li jiehu hsieb l-interessi tat-turisti li jigu Malta bit-timeshare, u biex jaraw li dawn jinghataw is-servizz li jkuni intitolati ghalih taht it-timeshare agreement.

Il-legittimu kontradittur f'tali azzjoni ghandu jkun minjaccetta t-turisti u jidhol f'relazzjoni maghhom b'obbligu li jaghtihom l-amenities u s-servizzi lijkunu ntitolati ghalihom.

Ghar-rigward ta' kull terminu ta' preskrizzjoni, jinghad, in lineata' principju, li z-zmien jibda jghaddi minn dak inhar tal-incident u mhux mid-data li fih il-persuna sar jaf li sofra danni; id-data li taghti bidu ghall-preskrizzjoni hi, allura, determinabbli oggettivament u tibda tiddekorri mill-fatt tal-hsara.

Dan it-terminu jista' jkun sospiz f'kaz lijkun hemm impediment ta' dritt, u mhux wiehed ta' fatt, u dan in omagg ghall-principju li contra nonvalentum agere non currit praescriptio. L-impediment, pero', m'ghandux ikun wiehed ta' fatt, u l-fatt li d-danneggjat seta' kellu diffikulta' biex jidentifika lil min kellu jharrek mhux impediment legittimu li jissospendi l-mixi taz-zmien ta' preskrizzjoni.

Ittra Ufficjali li ma tkun gietx notifikata ma tistax isservi bhala interruzzjoni tal-preskrizzjoni.

Kif inghad, ir-responsabbilita' ghad-danni tista' tkun wahda minn zewg tipi - (i) dik maghrufa bhala responsabbilita' contrattuale u (ii) dik maghrufa bhala responsabbilita' extra contrattuale jew aquiliana. Dawn iz-zewg tipita' responsabbilita' ghad-danni ghandhom numru ta' differenzi bejniethom, fosthom - (i) l-oneru tal-prova; (ii) l-effetti guridici; u (iii) it-terminu entro liema l-azzjoni ghad-danni, nascenti mit-tip ta' responsabblita' specifika, ghandha tigi istitwita.

Fil-kaz ta' azzjoni ghad-danni nascenti mir-responsabbilita' contrattuale l-attur ghandu jipprova li huwa kellu favur tieghu dik l-obbligazzjoni kuntrattwali u li l-konvenut kien inadempjenti fl-esekuzzjoni ta' dik l-obbligazzjoni fil-konfront ta' l-istess attur. F'din it-tip ta' azzjoni huwa l-konvenut li ghandu oneru ta' prova iktar difficli impost fuqu, stante li l-konvenut ghandu jiggustifika l-inadempjenza kontrattwali tieghuu jipprova li tali inadempjenza se mai rrizultat minhabba fattur fuq liema ma kellux kontroll.

Fil-kaz ta' azzjoni ghad-danni nascenti mir-responsabbilita' extra-contrattuale huwa l-attur li ghandu oneru ta' prova iktar difficli impost fuqu ghaliex f'tali kaz huwa jrid jipprova n-nexus bejn l-agir tal-konvenut u d-dannu minnu soffert.

Ir-responsabbilita' ghad-danni tirrizulta mir-rabta guridika jew nuqqas taghha, u dana skond il-kaz, li hemm bejn il-partijiet kontendenti. Torrentejaghti ezempju car sabiex ikun jista' jaghraf id-distinzjoni bejn rabta kontrattwali li taghti lok ghar-responsabbilita' contrattuale u n-nuqqas ta' rabta kontrattwali li taghti lok ghar-responsabbilita' extra contrattuale.

Id-distinzjoni bejn dawn iz-zewg sitwazzjonijiet hija proprio l-ezistenza o meno tar-rabta obbligatorja antecedenti ghall-att jew ommissjoni li ta lok ghad-dannu li l-attur jallega li gie lilu kkawzat.

Il-htija meta tigi kkunsidrata fl-entita' taghha, hija wahda; u taht dan l-aspett ma hemmx distinzjoni bejn kolpa kontrattwali u dik komunement imsejha aquiliana, li titnissel minn delitt jew kwazi delitt. Id-differenza bejniethom tinsab fil-kawza u fil-grad.In kwantu ghall-kawza, il-htija kontrattwali tippresupponi obbligazzjoni pre-ezistenti li maghha hija marbuta; mentri l-htija aquiliana tippresupponi fatt li minnu titnissel ex nunc. In kwantu ghall-grad id-differenza hija riposta fl-estensjoni tar-responsabbilita' fis-sens illi fil-kolpa kontrattwali wiehed jista' jirrispondi ta' htija hafifa skond il-kaz, mentri fil-kolpa aquiliana r-responsabbilita' testendi ruhha b'mod li dwarha ma hemmx grad.

L-ezistenza o meno ta' din ir-rabta obbligatorja, oltre li tiddetermina n-natura ta' l-azzjoni ghad-danni tiddetermina wkoll it-terminu entroliema din l-istess azzjoni ghandha tigi istitwita.

L-azzjoni ghad-danni hija kolpita bil-preskrizzjoni ta' sentejn meta d-dannu huwa derivanti minn kwazi-delitt, jigifieri fil-kaz ta' kolpa akwiljana; u mhux ukoll fil-kaz ta' kolpa kontrattwali. Huwa veru li mhux kull vjolazzjoni tad-dritt ta' haddiehor fl-adempiment ta' kuntratt tikkostitwixxi kolpa kontrattwali, pero' biex il-kolpa ma tkunx kontrattwali, jehtieg li dik il-kolpa ma jkollhiex rapport dirett mal-kuntratt pre-ezistenti, ughalhekk, anki fil-presenza ta' kuntratt, jiddependi mic-cirkostanzi l-gudizzju jekk il-kolpa li wiehed mill-kontraenti jaddebita lill-iehor hijiex kontrattwali jew akwiljana. Jigifieri meta hemm kuntratt, il-kolpa tista' tkun akwiljana biss meta l-fatt ikun indipendenti u awtonomu mir-rapport kontrattwali.

Ghal dak li jirrigwarda l-preskrizzjoni relattiva ghall-azzjoni specifika, id-distinzjoni hija wahda semplici - azzjoni ghad-danni relattiva ghar-responsabbilta' contrattuale hija preskritta bid-dekors ta' terminu ta' hames snin, filwaqt li azzjoni ghad-danni relattiva ghar-responsabbilita` extra contrattuale hija preskritta bid-dekors ta' terminu ta' sentejn - entrambe dekoribbliminn dakinhar li setghet tigi ezercitata l-azzjoni ghad-danni.

Ir-relazzjoni ta' bejn il-lukandier u l-alloggjat hija wahda kontrattwali, hemm ghalhekk obbligazzjoni pre-ezistenti ghall-fatt lita lok ghall-incident li sussegwentement ikkawza id-dannu.

Madanakollu ma hemm xejn inkompatibbli bejn responsabbilita' kontrattwali u htija aquiliana jista' jkun hemm materja ta' delitt jew kwazi-delitt anke f'materja ta' obbligazzjonijiet konvenzjonali; f'liema ipotesi l-parti lesa jista'jkollha zewg azzjonijiet - dik nascenti minn htija contrattuale u dik nascenti minn htija extra contrattuale.

Hawn wiehed irid joqghod attent li jaghraf minn fejn tirrizulta din ir-responsabbilita`. Huwa fatt li ghandu jkun accettat bla diskussjoni li meta l-lezjoni sehh fuq il-persuna ta' l-alloggjat u mhux fuq il-proprieta' ta' l-istess, il-htija aquiliana, kemm-il darba tirrizulta, ma tirrizultax mid-disposizzjoni kontenuta fl-Artikolu 1039 tal-Kap.16. Lanqas mid-disposizzjonijiet tal-Ligi li jirrendu persuna responsabbli tal-fatt ta' haddiehor, stante li dawn huma fondati fuq presunzjoni legali ta' htija u ghandhom ghalhekk biss jircievu interpretazzjoni ristrettiva. In effetti l-lukandier jista' jinstab hati ghad-dannu li jigi kkawzat minhabba l-htija tieghu min-nuqqas ta' diligenza fl-ezercizzju tal-professjoni tieghu. Dina pero` dejjem ghandha tigi inkwadrata fic-cirkostanzi specifici ta' kull kaz individwali u hawn ghandha biss rilevanza generika.

Ir-responsabbilita' principali tal-lukandier fil-konfront ta' l-alloggjat hija dik derivanti mill-kuntratt li hemmezistenti bejniethom - fejn l-alloggjat jitlob li jigi rez lilu servizz mill-lukandier u l-lukandierjobbliga ruhu li jaghti tali servizz bil-mod korrett. Ghaldaqstant billi r-rabta guridika bejniethom hija dik kontrattwali, hsara kkagunata minn inadempjenza ta' tali obbligu taghti lok ghall-azzjoni ghad-danni fuq bazi ta' responsabbilita` kontrattwali u ghalhekk l-azzjoni relattiva hija preskritta bid-dekors ta' hames snin.

Il-fatt li qatt ma jkun inqala' incident, ma jezentax lill-minhu obbligat li jipprovdi ghas-sigurta` ta` terzi mir-responsabilta` derivanti minn xi nuqqas tieghu.