31/01/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

BORG JOSEPH vs VASSALLO EMANUELE

N/A

FINAL JUDGEMENT

BORG JOSEPH vs VASSALLO EMANUELE - 965/1985/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

ACTIO SPOLII, ELEMENTI TA` - ACTIO SPOLII, IBBAZATA FUQ IL-MERA DETENZJONI - ACTIO SPOLII, KUNCETT TA` VJOLENZA - ACTIO SPOLII, KWISTJONIJIET LI JISTGHU JIGU KONSIDERATI MILL-QORTI - ACTIO SPOLII, LIEMA TIPI TA` PUSSESS HUMA PROTETTI - ACTIO SPOLII, MINN META JIBDA JIDDEKORRI L-PERIJODU TA` DEKADENZA TA` XAHAREJN - ACTIO SPOLII, NATURA TA`

Fl-assenza ta' definizzjoni normativa tal-kuncett ta' l-ispoll id-duttrina u l-gurisprudenza prevalenti jidentifikaw is-sostanza tieghu ma' l-imgieba fejn l-ezitu hu dak li ttellef lil possessur jewdetentur is-setgha fuq il-haga li taghha ghandu pussess jew detenzjoni. Oltre ghal dan it-telf jewprivazzjoni, b'dannu ghall-ispoljat, hemm ukoll fl-istess nozzjoni ta' l-ispoll il-fatt ta' l-impossessament da parti ta' l-ispoljatur.

Huwa proprju ghalhekk li "f'kawza ta' spoll 'de recenti'jew privileggjat, ma ghandux jitqies hlief il-pussess jew detenzjoni ta' l-ispoljat u l-ispoll ta' l-ispoljatur.

Ghalhekk ukoll f'kawzi ta' din ix-xorta ma humiex permessi hlief eccezzjonijietdilatorji (Artikolu 791, Kap. 12). Tant li fis-subinciz (3) ghal dan l-ahhar imsemmi Artikolu jinghad expressis illi "l-qorti ghandha tezamina biss il-fatt tal-pussess jew tad-detenzjoni, u l-fatt ta' l-ispoll".

Dan kollu ma jistax hlief ifisser li dak li jikkoncerna mill-qrib lill-Qorti f'azzjoni konsimili hi t-tutela tal-pussess u li jassikura illi kull att arbitrarju li jmur kontra l-volonta` tal-persuna spoljata jigi mwarrab u l-persuna spoljata debitament re-integrata. Dan fuq l-istregwa ta' l-aforisma "spoliatus ante omnia restituendum".

L-actio spolii hija radikata pjuttost fuq l-ezercizzju ta' utilita` socjali milli fuq il-principju assolut tal-gustizzja, u hija eminentement intiza sabiex tkun estiza l-protezzjoni lil kwalunkwe pussess, u jigi impedut lic-cittadin privat jiehu l-gustizzja b'idejh; b'mod li l-fini taghha huwa dak li jigi restawrat l-istat tal-pussess li jkun gie skonvolt jew turbat.

Una volta ippruvata l-kommissjoni ta' l-att spoljattiv, l-attur ma kienx jehtieglu jaghmel il-prova tal-legittimita tal-pussess turbat jew li jiggustifika l-ezercizzju tal-"potere di fatto". Dan ghaliex f'azzjoni simili hu sostenut mill-massima "possideo quie possideo", u ghalhekk il-pussess tieghu seta' anke kien wiehed in mala fede.

Kwantu ghar-rekwizit li l-ispoll kien wiehed "vjolent" jinsab ritenut li biex dan jigi sodisfatt "ma hemmx bzonnil-'vis atrox', cioe` xi vjolenza fizika jew morali fuq il-persuna tal-possessur, imma bizzejjed il-vjolenza fuq il-haga; liema vjolenza tavvera ruhha jekk l-opera spoljatrici tkun saret kontra l-kunsens tas-sid. Tali komportament da parte ta' l-ispoljatur ghandu certament l-iskop li jimpedixxi l-liberu ezercizzju tal-pussess. Bizzejjed ghalhekk "dimunizzjoni tal-pussess, tfixkil fid-drittijiet,jew hsara lil min isofri l-ispoll.

Il-"klandestinita`" tirreferi, imbaghad, ghall-istat ta'injoranza fl-ispoljat li kellu jsib ruhu fl-impossibilita` li jkun jaf bil-fatt kostituttiv ta` l-ispoll fil-mument li dan isehh.

Il-ligi taghna, ghall-finijiet ta' l-azzjoni ta' spoll privileggjat tikkonsidra sufficcjenti li jkun hemm ir-rekwizit tal-vjolenza jew tal-klandestinita` u mhux lijkun hemm iz-zewg rekwiziti f'daqqa.

It-terminu ta' xahrejn li fih l-attur irid jiddeduci l-pretensjoni tieghu huwa element essenzjali ta' din l-azzjoni li jehtieg li jigi konkludentement pruvat mill-attur.

Il-perjodu tad-dekadenza ghall-ispoll, privileggjat jew semplici, jiddekorri mid-data tal-kummissjoni u mhux 'a die scientiae'.