14/11/1958

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

MAMO ANTHONY J., MONTANARO GAUCI A.J., HARDING WILLIAM

MICHELE CASHA vs EDGAR BALDASSARE NAUDI

N/A

-

N/A

DANNI FIL-FOND IRKUPRAT - NULLITA' - RETRATT

Jekk wiehed jirkupra fond ju l-akkwirent jirrivendihulu, u insegwitu l-irkupru u r-rivendizzjoni jigu dikjarati nulli b'sentenza, b'mod li dak l-akkwirent jerga jiehu l-fond li kien irrivenda, u fil-kors li l-fond kien ghandu ir-retraent dan ghamel xi tiswijiet jew xogholijiet fih likienu difettuzijew ezegwiti hazin, id-domanda tal-akkwirent tal-fond biex dak li kien retraent isewwi l-hsarat li jirrizultaw li saru minnu fil-fond waqt il-pussess tieghu, tiddependi sostanzjalmetn minn tliet kwistjonijiet, li l-Qorti ghandha tezamina sabiex jigi xjoli in-"nodum juris" konness mad-domanda tal-attur; u cjoe' (1) jekk ir-retratt kienx sar vessatorjament jew in mala fede, jew b'leggerezza mhux skuzabbli; (2) x'kienu r-relazzjonijiet guridici bejn il-kontendenti fiz-zmien li fih; (3) u x'effett seta' kellu fuq dawn ir-relazzjonijiet il-gudikat li ddikjara null ir-retratt u nulla r-rivendizzjoni. Kwantu ghall-ewwel kwistjoni, hu intuwittiv illi, hekk l-irkupru sar in mala fede jew vessatorjament, jew b'leggerezza mhux skuzabbli allura, kwante volte tkun fondata l-akllegazzjoni ta' negligenzatal-konvenut retraent fl-ezekuzzjoni ta' dawk ix-xogholijiet, tqum il-kwistjoni jekk hemmx in-"nexus" guridiku ta' responsabilita' ghad-danni akwiljani; infatti f'kaz simili jkun irid jigi ezaminat jekk il-konvenut ikunx responsabbli ghall-konsegwenzi kollha ta' dik l-illicejita' inizjali. Imma jekk ma jirrizultax li r-retratt gie ezercitat vessatorjament, ma jkunx hemm da parti tar-retraent konvenut dik ir-responsabilita' inizjali ta' indoli akwiljana. Dwar it-tieni kwistjoni, hu principju elementari li bl-ezercizzju tal-irkupru u bier-rivendizzjoni konsegwienzjali, ir-retraent jidhol minflok il-kumpratur originali, li jitqies "ac si nunquam emisset", u ghalhekk, salvi l-obligazzjonijiet ta' certi rimborzi u ta' certi kontijiet preskritti mill-ligi f'kaz ta' retratt, ebda rapporti guridici ohra, li b'xi mod kienu jistghu jillimitaw lill-konvenut retraent f'dak li kien dritt tieghu li jaghmel "uti dominus" tal-fond irkuprat, ma kien hemm bejn il-kontendenti. U lanqas tista' tigi akkampata xi responsabilita' in bazi ghall-kawzi-kuntratt tan-"negotiorum gestio". Per konsegwenza, ebdaresponsabilita' tar-retraent vis-a vis l-akkwirent originarju ma seta' kien hemm lanqas f'dan l-istudju. A rigward tat-tielet kwistjoni, kieku si trattava ta' nullita' assoluta vera u proprja, f'sensta' inezistenza, forsi kien ikun hemm lok ghall-konsiderazzjoni tal-pont involut f'din it-tielet kwistjoni; imma hu car li hawn si tratta ta' invalidita' li ghaliha kien hemm bzon tal-intervent tat-tribunal biex tigi accertata l-ezistenza jew inezistenza tat-titolu tar-retratt u biex jigi accertatjekk l-izball tal-ligi kienx il-kawza unika u prinicpali. Ghalhekk il-pozizzjoni kreata bl-irkupru ubir-rivendizzjoni baqghet shieha sademm ma gewx dikjarati null; u sakemm att am jigix annullat, jezisti u jipproduci l-effetti kollha tieghu daqs li kieku kien prjenament validu. Ghalhekk, almenu inbazi ghac-citazzjoni kif inkwadrata, ma jidherx li hemm mill-parti tar-retraent vjolazzjoni ta' xi obligu guridiku li hu kellu versu l-akkwirent, sija kontrattwalment sija extra-kontrattwalment; u fit-termini tad-domanda kif koncepita, ma hux kompitu tal-Qorti li tezamina jekk talvolta lill-akwirentli jerga jiehu l-fond irkuprat kontra tieghu jikkompetixxi dritt "utendo furibus" tar-retraent vis-a vis l-persuan li r-retraent ikun qabbad biex jaghmillu dawk ix-xogholijiet, salva kull konsiderazzjoni u eccezzjoni ohra, u kull kontestazzjoni tal-interessati.