Kliem Ewlieni / Fil-Qosor
Fil-Qosor
Fil-fondazzjoni li l-Markiz Vincenzo Bugeja ghamel biex iwaqqaf l-"Istituto Tecnico Vincenzo Bugeja"u l-"Conservatorio Vincenzo Bugeja", il-fondatur assoggetta dik il-fondazzjoni ghall-kondizzjoni illi, jekk xi hadd jittrasferixxi dak l-istitut band'ohra, jew skejjel, anki jekk dan ikun irid isir ghal skopijiet u finijiet ta' utilita' ugwali jew akbar, il-konsangwinei tieghu sal-ghaxar grad, u kull cittadin, jistghu jagixxu gudizzjarjament u jipprovokaw id-dekadenza tal-Konservatorju u tal-Istitut minn kwalunkwe beneficcju u mill-laxxati lilhom imhollija jew li jidderivawhom mill-fondazzjoni;f'liema kaz, wiehed ghandu jipprocedi ghall-bejgh tal-bini , tar-renti u tal-mobbli li jispettaw lill-Konservatorju, u r-rikavat nett tal-bejgh imur, nofsu favur il-konsangwinei sal-ghaxar grad, u nofsu favur il-fqar. Min jagixxi ghandu jkollu nteress li jagixxi, ghax l-interess huwa l-mizura tal-azzjoni. Ghaldaqstant, min jaghmel kawza preambula ghal kawza ohra, biex jitlob mill-Qorti dikjarazzjoni tad-dekadenza fuq imsemmija biex isservieh ghal kawza ohra li jaghmel il-quddiem bhala konsegwennza ta' dik id-dekadenza, ghandu interess jagixxi in kwantu ghandu nteress jaghmel il-kawza l-ohra;kwindi l-azzjoni tieghu ghal dik id-dikjarazzjoni hija suggetta ghall-istess preskrizzjoni li ghaliha tkun suggetta l-azzjoni tieghu fil-kawza l-ohra; u halhekk il-preskrizzjoni hija sollevabbli kontra l-azzjoni tieghu anki fil-kawza fejn jitlob id-dikjarazzjni tad-dekadenza, u ma jistghax jallegali din il-preskrizzjoni mhix sollevabbli f'din il-kawza, imma tkun sollevabbli, se maj, fil-kawza ta' wara. Kontra d-domanda ghal din id-dikjarazzjoni ta' dekadenza, pero' mhix applikabbli l-preskrizzjoni ta' ghaxar snin preskritta ghall-azzjoni ta' petizzjoni ta' legat; haliex l-attur ma huwiex qieghed jitlob ebda legat, u d-dritt li jipprovoka din id-dikjarazzjoni mhux moghti lill-interessati bhala legatarji, tant li jinsab moghti lil kull cittadin; u l-flus li jistghu jidderivaw lill-atturin segwitu ghad-dekadenza minnu mitluba mhumiex flus derivanti minn legat. Barra minn dan, anki fl-ipotesi li l-attur ikun qieghed jitlob legat, hu jitlef bil-preskrizzjoni d-dritt li jitlob il-legat fil-kaz li hadd iehor ikun akkwista dak il-legat b'pussess ghaz-zmien stabbilit mill-ligi; ghax din il-preskrizzjoni mhix estintiva, imma akkwizitiva, u bhala tali, mhux bizzejjed li l-legatarju jkun inerti ghaz-zmien rikjest mill-ligi biex jintilef id-dritt ghall-legat, imma hemm bzonn li l-uzurpatur ikun ippossjeda l-haga abbandunata mill-proprjetarju, u li jkun ippossjeda l-haga abbandunata mill-proprjetarju, u li jkun ippossjediha "animo domini", liema pussess irid ikun kontinwu, mhux interrott, pacifiku, publiku, u mhux ekwivoku ghaz-zmien kollu li tghid il-ligi kif ukoll "animo domini". Il-prova ta' dan il-pussess trid issir minn min jallega l-preskrizzjoni; u trid issir b'mod infrangibbli, tant ghar-rigward tal-fatt tal-pussess fih in-nifsu, kemm ukoll tal-kwalitajiet jew karattri li jrid ikollu l-pussess; b'mod li, jekk din il-prova ma ssirx minn min jallega l-preskrizzjoni, din l-eccezzjoni ma tirnexxix.
