04/03/2004

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

IMPROVED DESIGN LIMITED vs GRIMA ANTOINE

N/A

FINAL JUDGEMENT

IMPROVED DESIGN LIMITED vs GRIMA ANTOINE - 1637/1998/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

Iva

GURAMENT, FALSITA` TA` - INTERESS GURIDIKU, ELEMENTI TA` - INTERESS GURIDIKU, IL-QORTI TISTA` TISSOLLEVA NUQQAS TA` INTERESS GURIDIKU EX UFFICIO - INTERESS GURIDIKU, INTERESS F`AZZJONI BHALA BAZI TA` AZZJONI ULTERJURI - INTERESS GURIDIKU, TALBA DIKJARATORJA - SPERGUR, GURAMENT FALZ

Meta wiehed jitkellem dwar azzjoni dikjaratorja, tqum minnufih il-kwestjoni tal-interess li wiehed iressaqha. Huwa stabilit li m'humiex amissibbli azzjonijiet merament dikjaratorji, meta r-rimedju lighalih jistghu jkunu preordinati mhux biss m'huwiex mitlub, imma lanqas jista' jintalab mill-Qorti.Dan il-principju jintrabat mal-htiega li min jiftah kawza jrid juri li ghandu interess li m'huwiexbiss wiehed guridiku, imma wkoll wiehed attwali u dirett. Minbarra dan, azzjoni dikjaratorja ssibis-sens taghha jekk tkun pre-ordinata ghal kawza ohra li tiddependi sewwasew mis-sentenza dikjaratorja;

L-interess guridiku f'attur huwa dak li l-imharrek jirrifjuta li jaghraf il-jedd tal-istess attur u li, fih innifsu, johloq il-htiega tal-vertenza. Ghalhekk, dan igib mieghu l-konsegwenzali l-ewwel u l-aqwa interess guridikament ammissibbli huwa dak li kull persuna ghandha, jigifieri lititlob li, fil-konfront taghha, isir haqq jew li tigi msewwija ingustizzja maghmula fil-konfront taghha;

Biex tali interess ikun tutelat minn karattru guridiku, irid ikun iwassal ghal rizultat ta' utilita' u vantagg ghal min irid jezercita l-jedd, b'mod li jekk l-azzjoni ma tistax twassal biex tipproduci tali rizultat ghal min jibdiha, dik l-azzjoni ma tistax tregi. Kien minhabba dan il-principju li ghadd ta' sentenzi cahdu l-jedd tal-azzjoni lil min ried jikseb b'sentenza biss dikjarazzjoni minghajr oggett materjali;

Minbarra dan, u dejjem ghal dak li jirrigwarda l-aspett tal-attwalita' tal-interess f'attur, irid jintwera li dak l-interess jibqa' jsehh matul il-hajja kollhatal-azzjoni, u mhux biss fil-bidu taghha, ghaliex jekk dan l-interess jintemm fix-xejn, il-konsegwenza immedjata tkun li l-imharrek jinheles milli jibqa' fil-kawza;

Gie stabilit ukoll mill-Qrati li dak li jfisser l-interess tal-attur ghandu jkun jidher mill-att tac-Citazzjoni nnifisha, u ghalkemm il-mottiv tal-interess mhux mehtieg li jkun imsemmi fic-Citazzjoni, ghandu jirrizulta mill-provi jekk kemm-il darba jigi kuntrastat;

L-interess mhux tabilfors ikun wiehed li jigi kwantifikat f'somma determinata ta' flus jew gid, u jista' jkun ukoll meqjus imsejjes jekk jimmira li jharesjew jaghti gharfien ghal jedd morali jew suggettiv, imbasta l-jedd invokat ma jkunx wiehed ipotetiku;

Jaqghu taht skrutinju tal-Qrati wkoll dawk l-azzjonijiet li, ghalkemm imsejsin fuq jedd tal-attur, ikunu mahsuba esklussivament biex jaghmlu hsara lill-imharrek minghajr ma jaghtu l-ebda vantagg utli lill-attur, ghajr is-"sudisfazzjon" li jkun qaghbar lill-istess imharrek. Dawn l-azzjonijiet huma maghrufa fid-duttrina bhala acta ad aemulationem. F'kazijiet bhal dawn, id-duttrina tqis li azzjonijiet ta' din l-ghamla huma sahansitra illegali u jonqos fihom l-interess guridiku mehtieg;

Huwa stabilit li l-Qorti ghandha kemm is-setgha u kif ukoll il-jedd li tqis il-fattur tal-interess ta' parti, wkoll meta ma jkunx hemm eccezzjoni f'dan is-sens, izda mhux qabel ma l-Qorti tkunsemghet il-provi biex fuq is-sahha taghhomhija tkun tista' tasal ghall-fehma taghha;

Bilkemm ghandu ghalfejn jinghad li b'"falz" wiehed irid hawn jifhem "xi haga li ma taqbilx mas-sewwa" u mhux semplicement "xi haga li l-parti ma taqbilx maghha" jew li haddiehor jaraha b'mod iehor. Fi kliem iehor, biex jista' jintwera li nghad il-falz taht gurament irid jintwera li xi fatt imieri dak linghad. Tali fatt irid jirrizulta mill-atti u mhux jissemma biss bhala argument. Li kieku kien hekk, u l-fehma li ma taqbilx kienet tista' titqies bhala "falz", kieku jista' tassew jinghad li ma tezistix kawza mqar wahda fejn ma jinghadx il-falz !;