Summary
A differenza tar-regola generali meta si tratta ta' reati taht l-Ordinanza dwar il-Medicini Perikoluzi, il-korroborazzjoni ta' dak li jghid xhud li jkun komplici f'delitt mhijiex mehtiega u jekk emmnut, huwa prova bizzejjed li tista' twassal ghas-sejbien ta' htija. Meta xhud jaghzel li ma jirrispondix domandi sabiex ma jinkriminax ruhu, jkun qed juzufruwixxi minn dritt moghti lilu mil-ligi u haddma jista' jaghmel inferenza negattiva minn dan l-agir. Skond l-artikolu 225 tal-Kodici Kriminali,sabiex jirrizulta d-delitt ta' omicidju involontarju, hemm bzonn li tirrikorri kondotta volontarja negligenti, konsistenti generaikament f'nuqqas ta' hsieb (imprudenza), negligenza jew traskuragni, jew ta' hila (imperizja) fl-arti jew professjoni, jew konsistenti specifikatament fin-nuqqas ta' osservanza tal-ligijiet, regolamenti, ordnijiet, u simili, li tkun segwita, b'ness ta' kawzalita', minn akkadut dannuz involontarju. Dan ifisser li fil-materja tal-kolpuz, hemm necessarjament l-element ta' attivita' diretta ghal xi fini partikolari li minhabba nuqqas ta' certu prekawzjonijiet jistghu jigu lezi jew danneggjati jew ippregudikati l-interessi ta' terzi. Il-konnotat karatteristiku tal-kulpa hu l-prevedibbilita' ta' l-event dannuz li kondotta llegali ta' xi hadd tista' ggib. Din hija l-kulpa normali jew l-hekk imsejha colpa incosciente a differenza minn dik imsejjha colpa cosciente lihija l-kulpa bl-element fiha tal-prevvist ta' l-akkadut. Il-kulpa normali (incosciente), dik tal-prevedibbli, temergi meta fil-kondotta ta' l-agent hemm l-element tan-negligenza, imprudenza, imperizja, jew nuqqas ta' tharis ta' dritt. Il-kulpa l-ohra (cosciente) tirrizulta meta quddiem il-kondotta ta' l-agent, l-akkadut dannuz, bhala konsegwenza ghal dik il-kondotta, jidher possibbli, u b'danakollu, hu xorta jwettaq dak l-agir tieghu bl-isperanza li dak li posibbli li jigri, fil-fatt ta' kulpa iktar gravi mill-kulpa normali (incosciente), cjoe' dik tal-prevedibbli imma mhux previst, u danghaliex fil-kaz tal-colpa cosciente, dik tal-previst, hija vicin hafna ta'; u tikkonfina mad-doluz,il-volut. Hemm diversi forom ta' kondotta kolpuza, derivanti minn atti ta' negligenza, imprudenza,imperizja u non-osservanza ta' ligijiet, regolament, ordnijiet u simili: L-imprudenza tigi mill-agir ta' xi hadd minghajr ma jiehu l-opportuni kawteli; In-negligenza tigi mid-disattenzjoni u disakkortezza ta' l-agent fil-kondotta tieghu; L-imperizja hija l-forma specifika tal-kulpa profesjonali, cjoe', kif jghid il-Manzini: "inettitudine e insufficienza professionale generale e specifica, nota all'agente, di cui egli vuole non tenur conto": Il-kulpa tista' tkun dovuta ukoll ghal non-osservanza tal-ligijiet, regolamenti, ordnijiet u simili, bhal ma huma l-assjem ta' regoli predisposti mill-awtorita' pubblika dwar xi attivita' determinata u specifika bl-iskop li jigi evitat il-possibilita'ta' hsara u dannu lil terzi, cjoe', dawk li jkollhom l-element tal-prevenzjoni, bhalma hi l-Ordinanza dwar il-Medicini Perikoluzi. Taht dawnil-forom ta' kondotta kolpuza, sia minhabba imprudenza, negligenza, u imperizja, sia minhabba nuqqas ta' osservanza tal-ligijiet, regolamenti, ordnijiet u simili, hemm differenza essenzjali, dik tal-prevedibilita'. Il-prevedibbilita' tibqa' essenzjali taht kull forma ta' kulpa, izda fi gradi differenti. Hi tiba' dejjem in-nota saljenti f'kull forma ta' kondotta kolpuza, izda ghandha gradi differenti f'kull kaz ta' imprudenza, negligenza u imperizja, mentre hija prezunta fil-forma l-ohra fejn si tratta ta' reati minhabba non-osservanza ta' ligijiet, regolamenti, ordnijiet u simili. F'dawn il-kazijiet mhux possibbli jew ammess lill-agent li jressaq prova ghall-kuntrarju. Hija hawnhekk prezunzjoni assoluta. Ma jistax l-agent jghid li dak l-event dannuz li gara minhabba n-nuqqas ta' oservanza da parti tieghu ta' xi regolament ma kienx wiehed prevedibbli ghalih. Kif jghidu diversi awturi, dan hu kaz fejn dan l-element tal-prevedibbilita' tal-legislatur qed jissostitwixxi dik ta' l-agent. Hu precizament ghalhekk li kondotta kolpuza hija definita bhala kondotta volontarja li tikkaguna event dannuz, mhux volut, izda prevedibbli, li seta' jigievitat bl-uzu ta' attenzjoni jew prudenza fi grad ta' persuna normali. Kif jaf kulhadd u mill-esperjenza tal-hajja, id-dannu mentali, fiziku, u kultant, anke l-mewt, li jista' jigi kkagunat bl-amministrazzjoni tad-droga eroina b'mod abbuziv, hu xi haga prevedibbli. F'tali kaz, il-hsara hija manifestament previdibbli, ghalkemm mhux voluta jew prevista. Kieku kienet hsara prevista jew voluta, il-kondotta taghhom kienet tkun wahda doluza u mhux kolpuza. In-negligenza kontributorja ma twassalxghal xi forma ta' kompensazzjoni tal-htijiet fil-kamp penali; se mai tista' tigi kkunsidrata mill-Qorti meta tigi biex tinfliggi l-piena. Din id-diskrezzjoni hija pero' fakultattiva. Huwa veru li ammissjoni bikrija ta' l-akkuzi tista' ggib tnaqqis fil-piena, kultant anke tnaqqis sostanzjali, izdadan mhux xi dritt awtomatiku. Hija kompletament fid-diskrezzjoni tal-Qorti li tkun semghet il-kaz uratu jizvolgi quddiemha, li tiddecidi jekk il-hati ghandhux jinghata xi tnaqqis fil-piena jew le meta jammetti l-akkuzi, jew kemm ghandu jkun dan it-tnaqqis. Minkejja tali ammissjoni, jista' jkun hemm ragunijiet u cirkostanzi li minhabba fihom il-Qorti tiddecidi li ma taghtix tnaqqis fil-piena, udan minhabba, per ezempju l-gravita' tar-reat, bhalma hu dak tar-reat kontinat tat-traffikar tad-droga.
