09/02/2001

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

SAID PULLICINO JOSEPH, AGIUS CARMEL A., CAMILLERI JOSEPH D.

SPITERI GREZZJU vs BALDACCHINO CATHERINE

N/A

NOT AVAILABLE

SPITERI GREZZJU vs BALDACCHINO CATHERINE - 568/1993/1 - TA' L-APPELLI CIVILI (SUPERJURI), MALTA

ACTIO REI VINDICATORIA, GRAD TA` PROVA - ACTIO REI VINDICATORIA, META L-KONVENUT JALLEGA TITOLU - ACTIO REI VINDICATORIA, SKOP TA` - MELIUS EST NON HABERE TITULUM QUAM HABERE VITIOSUM - POSSIDEO QUA POSSIDEO - PRESKRIZZJONI, ELEMENTI TAL-PUSSESS MEHTIEG GHALL-PRESKRIZZJONI AKKWISITTIVA - PROVA, PREZUNZJONI STABILITA MILL-LIGI - SUPERFICIES SOLO CEDIT - UZU, DISTINZJONI MINN DRITT TA` PROPRJETA`

Huwa illum pacifiku illi l-proprjetarju ta' l-art ghandu l-proprjeta' ta' l-ispazju sovrastanti u ta' dak sottostanti; u ghalhekk l-arja hija tieghu. Din pero' hija prezunzjoni semplicement "juris tantum", li tammetti prova kontrarja. Dan ifisser illi sakemm ma jkunx hemm prova kuntrarja, l-prezunzjoni hija illi l-bejt huwa ta' min jipposjedi l-komoditajiet sottostanti ghalih.

Dak li ghandu favur tieghu prezunzjoni stabbilita mil-ligi, hu mehlus minn kull prova tal-fatt prezunt. Dan ifisser illi kuntrarjament ghal dik li tkun il-posizzjoni bhala regola fil-kaz ta' azzjoni rivendikatorja fejn il-prova djabolika tinkombi fuq l-attur, ikun hemm f'dan il-kaz rovexxament tal-oneru tal-prova.

Hemm differenza kbira bejn il-proprjeta' tal-arja fuq bejt u s-semplici servitu' tal-uzu fuq dak il-bejt. Fl-ewwel kaz l-arja sovraposta tkun l-oggett ta' proprjeta', fil-kaz l-iehor il-bejt ikun ta' haddiehor. Kwindi jekk il-konvenut jippretendi illi huwa ghandu l-uzu tal-bejt in kwistjoni hu jkun fl-istess hin qed jirrikonoxxi li dan il-bejt mhux tieghu.

Jekk il-konvenut imbaghad ma jirnexxielux jipprova t-titolu minnu allegat u jibqa' sokkombenti f'dik il-prova, huwa prekluz milli jinvoka favur tieghu l-pussess.

Huwa ormai stabbilit mill-gurisprudenza illi jekktitolu ta' akkwist ta' proprjeta' invokat mir-rivendikant huwa derivat, il-prova tal-proprjeta' ma tkunx intlahqet bl-ezibizzjoni tas-semplici kuntratt ta' trasferiment a favur ir-rivendikant, peressilli ir-rivendikant irid jipprova wkoll illi l-awtur tieghu seta' jiddisponi minn tali dritt u jridjirrisali sa dante causa li kellu titolu originarju.

Huwa principju fondamentali fid-Dritt Gudizzjarju illi meta l-konvenut ma jirrespengiex il-pretensjoni ta' l-attur, sempliciment permezz tal-pussess li huwa ghandu animo dominii, imma jgib 'il quddiem titolu li bih ried u jrid jipprova d-dritt tieghu ghall-haga li ghandu f'idejh, huwa mehtieg li jigi ezaminat dak it-titolu akkampat mill-konvenut. U allura l-prova ta' dak it-titolu taqa' fuq il-konvenut li jallegah. Jekk il-konvenut majasalx biex jipprova dak it-titolu tieghu, allura ma jistax izjed jinheba wara l-pussess u jghid "possideo quia possideo" ghaliex huwa nizel fil-kamp u fil-lotta gjudizzjarja taht titolu ta' proprjeta' li jippretendi u jekk dak it-titolu jaqa', huwa ma jibqaghlu xejn precizament ghaliex dak il-pussess li huwa qed jippretendi li ghandu huwa kollu bazat fuq dak it-titolu tal-proprjeta' li huwa akkampa - melius est non habere titolum quam habere vitiosum.

Il-preskrizzjoni trentennali la tirrikjedi l-"giusto titolu" u lanqas il-'buona fede" u dana in kwantu ghall-ewwel rekwizit jigi sostitwit proprju z-zmien u ghat-tieni tissuplixxi l-presunzjoni tal-ligi.