Fil-Qosor
Fl-2003 ir-rikorrenti tressaq quddiem il-Qrati Kriminali akkuzat b`reati in konnessjoni ma` l-ispacctad-droga eroina fil-perjodu ta` bejn Frar u April tal-istess 2003. Hu ghadda jury in konnessjonima` dawn ir-reati u b`verdett moghti fis-16 ta` Jannar, 2008, il-gurati sabu lir-rikorrenti hati. Pendenti l-jury, fit-3 ta` Ottubru, 2006 dahlet in vigore l-emenda ghas-sub artikolu (3) tal-artikolu639 tal-Kodici Kriminali (introdotta bl-Att XVI tal-2006) li in forza taghha twarbet il-htiega ta`korroborazzjoni f`kaz li l-prova tar-reat kienet tikkonsisti fix-xhieda tal-komplici.
Ir-rikorrent jilmenta li nonostante l-fatt li din l-emenda dahlet fis-sehh wara r-reati li hu gie akkuzat bihom, waqt il-jury tieghu, l-Imhallef li kien qed jippresjedi, iddiriga l-gurati fit-termini tal-artikolu 639(3) kif emendata. Dan ifisser, fil-fehma tar-rikorrenti, li din l-emenda inghatat effett retrottativ bi pregudizzju ghad-drittijiet fundamentali tieghu kif sanciti fl-artikolu 39(1)(8) tal-Kostituzzjoni ta` Malta, u l-artikolu 6(1) u 7 tal-Konvenzjoni Ewropea ghad-Drittijiet tal-Bniedem.
Wara li ntemm il-jury u nstab hati kif, ir-rikorrent appella mis-sentenza quddiem il-Qorti tal-Appell Kriminali. Pendenti is-smiegh tal-appell, ir-rikorrenti, fid-9 ta` Settembru, 2008, ipprezenta rikors quddiem dik il-Qorti li permezz tieghu talab lil dik il-Qorti taghmel referenza kostituzzjonali biex tigi mistharga l-allegazzjoni tieghu li l-applikabbilita` retroattiva tal-emenda ghall-artikolu 639 jilledi d-drittijiet fundamentali tieghu. Dik il-Qorti, filwaqt li ddikjarat li t-tqanqil tal-kwistjoni kostituzzjonali bir-rikors tad-9 ta` Settembru, 2008, hija semplicement frivola u vessatorja, cahdet it-talba.
B`dawn il-proceduri, r-rikorrent issa qieghed jitlob lil din il-Qorti tezercita l-funzjoni kostituzzjonali taghha, u tiddikjara li meta l-artikolu 639(3) tal-Kodici Kriminali, skond id-direzzjoni tal-Imhallef tal-jury, gie rez applikabbli retroattivament, gew lezi d-drittijiet fundamentali tieghu.
Il-principju tan-non-retroattivita` japplika biss ghad-drittpenali sostantiv u mhux ukoll ghal dak procedurali. Bhala regola, id-dritt procedurali huwa ta` applikazzjoni immedjata, cioe` applikabbli anke ghall-proceduri li jkunu diga` gew istitwiti qabel il-bidu fis-sehh tal-procedura gdida.
Jinghad bhala regola ghax ma huwiex eskluz li jista`jkun hemm materji, apparentement procedurali, izda li tant direttament jincidu fuq jekk att jew ommissjoni jammontawx jew le ghal reat jew fuq il-punibbilita` ta` dak l-att jew ta` dik l-ommissjoni,li ghalihom ikun effettivament applikabbli wkoll il-principju tan-non-retroattivita`'.
Is-subartikolu (3) ta` l-artikolu 639 tal-Kodici Kriminali jifforma parti mid-dritt procedurali u ghaldaqstant mhuwiex applikabbli l-principju tan-non-retroattivita`. Konsegwentement, anke fir-rigward ta`reati li sehhew qabel it-3 ta` Ottubru, 2006, fejn l-uniku xhud kontra akkuzat huwa komplici, illuml-Imhallef li jippresjedi l-guri ghandu jaghti direttiva lill-gurati biex jiznu x-xhieda tal-komplici b`kawtela qabel ma jserrhu fuqha. Naturalment l-istess jghodd ghall-Qrati tal-Magistrati, fis-sens li l-korroborazzjoni mhix mehtiega aktar izda l-gudikant ghandu jipprocedi b`dik il-kawtela li l-kaz ikun jirrikjedi tenut kont tal-fatt li l-uniku xhud kontra l-akkuzat ikun il-komplici li jista`jkollu interess aktar minn haddiehor li jfarfar minn fuq spallejh ghal fuq spallejn l-akkuzat.
Din il-Qorti taqbel ma` dan l-insenjament, u tara li hawn si tratta minn retroattivita` ta` disposizzjoni tal-ligi dwar kif issir il-prova ta` reat, u mhux ta` jekk l-att jew omissjoni tammontax jew le ghal reat, jew dwar il-punibbilita` ta` dak l-att jew dik l-omissjoni.
La l-Kostituzzjoni ta` Malta u lanqas il-Konvenzjoni Ewropea ma huma ta` ostakolu ghall-applikazzjoni b`mod retroattiv ta` regoli procedurali li jipprovdu dwar kif issir il-prova ta` dawk l-atti u omissjonijiet predeterminati bhala reati.
F`kull kaz illum jirrikonoxxu li l-posizzjoni legali hi, wara l-emendirecenti, li l-posizzjoni ta` ko-awturi jew komplici tax-xhieda ta` dawn in-nies m`ghandhiex bzonn korroborazzjoni b`xi cirkostanza materjali imma l-Qorti trid twissi lill-gurati li jridu juzaw kawtelamassima meta jkunu qeghdin jivvalotaw il-kredibbilita` ta` tali xhieda.
Ir-rikorrent jirrikonoxxi l-verocita` ta` dan il-verbal u jghid li ma setax jaghmel mod iehor ghaliex dik kienet il-posizzjoni legali mill-aspett tad-dritt penali; l-ilmenti tieghu issa jimergu solament minn indoli ta` natura purament kostituzzjonali.
Din il-Qorti assolutament ma taqbilx ma` dan il-kumment. Il-principju tan-non-retroattivita` ta` ligijiet penali kien jigi applikat mill-Qrati taghna ferm qabell-introduzzjoni fl-Ordinament Guridiku Malti tar-regoli specjali intizi ghall-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali tal-bniedem.
Il-kwistjoni dwar jekk l-emenda fl-artikolu 639(3) tistax tinghata effett retroattiv, hija mhux biss ta` indoli kostituzzjonali, izda prattikament wahda anke penali. Ir-rikorrenti kellu kull opportunita` jikkonstesta l-applikazzjoni tal-emenda qabel ma beda is-smiegh tal-jury, u seta`, jekk ried, jekk id-decizjoni tmur kontra tieghu, jitlob f`dak l-istadju lissir referenza kostituzzjonali mill-Qorti Kriminali. F`dan il-kaz, ir-rikorrenti mhux biss ma qajjem ebda oggezzjoni, izda qabel u irrikonoxxa li l-emenda ghall-artikolu in kwistjoni kienet b`mod retroattiv tapplika ghal kaz tieghu. Din id-dikjarazzjoni hu ghamilha bla ebda rizervi, u la darba inkondizzjonatament ir-rikorrent accetta li s-subartikolu (3) tal-artikolu 639, kif emendat, ghandu jigi applikat fil-kaz tieghu, ma jistax aktar jilmenta mill-applikazzjoni tal-istess subartikolu.
Ghaldaqstant, din il-Qorti tiddisponi mir-rikors ta` Mario Borg billi tichad it-talbiet kollha tieghu.
