18/11/2008

CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION)

FARRUGIA SACCO LINO

MIZZI JOHN A. vs AVUKAT GENERALI

N/A

FINAL JUDGEMENT

MIZZI JOHN A. vs AVUKAT GENERALI - 55/2006 - CIVILI PRIM AWLA (SEDE KOSTITUZZJONALI), MALTA

Iva

DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM; LIBERTA TA ESPRESSJONI

Jinghad li l-liberta` ta' l-espressjoni hija dritt fondamentali tal-bniedem. Din hija garantita kemm fil-Kostituzzjoni kif ukoll fil-Konvenzjoni Ewropeja u f'tant dokumenti ohrajn. Jinghad ukoll ligurnalista certament igawdi minn tali dritt ta' espressjoni, izda hawnhekk wiehed irid jiftakar dejjem fil-principju fundamentali li l-fatti huma sakri u l-espressjonijiet ta' evalwazzjoni ta' dawn il-fatti jistghu jkunu liberi. Infatti jemergi car li hadd ma ghandu d-dritt idawwar fatti, u tali dover huwa aktar serju fil-kaz ta' gurnalista minn ta' nies ohra, minhabba li l-gurnalista suppost ikun studja dawn il-principji u ghalhekk ghandu l-obbligu li joqghod aktar attent. Gurnalista m'ghandux id-dritt li jghid fatti ohra barra dawk li huma u m'ghandu ebda dritt li jaghmel l-evalwazzjoni tieghu u jdawwarha bhala xi haga sagrosanta bhala fatt. Gurnalista ghandu l-obbligu li jistqarr il-fatti u li wara li jghid il-fatti kif verament huma ghandu l-fakulta` li jiddiskuti u jikkumenta fuq tali fatti kif oggettivament huma u wara jaghti l-interpretazzjoni tieghu dwarhom, b'mod li jkun jidher car li dak hu l-apprezzament tieghu. Ma jistax wiehed iqis sentenza tal-Qorti bhala repressiva jekk ma thallix gurnalista jghid dak li mhux minnu fil-fatti. U dak li ghamlu s-sentenzi msemmija fir-rikors.

Ir-rikorrent qed jghid li ma ingurjax ir-reputazzjoni ta' Dottor Boffa, izda l-Qrati dehrilhom mod iehor. Bla dubju li r-rwol ta' gurnalista huwa importantissimu f'socjeta` demokratika, izda dan ma jiggustifikax l-abbuzi u huwa ghalhekk li l-Artikolu 10 tal-Kap. 319 jaghmel l-eccezjonijiet li jaghmel ghad-dritt ta' liberta` ta' l-espressjoni.

Izda fis-sub-artikolu 2 ta' l-artikolu 10 jissemmew specifikament ir-ristrezzjonijiet ghall-liberta` tal-espressjoni. Il-kitba dequo hamget ir-reputazzjoni ta' Dr Boffa. Ir-rikorrent jibbaza fuq il-kuncett tal-‘necessary in ademocratic society' izda dan ma jfissirx li tista' tghid dak li ma huwiex u tikser dak li hu prescribed by law. Lanqas ma taqbel din il-Qorti li r-rikorrent ma affangax ir-reputazzjoni ta' Dr Boffahekk kif sabet l-Onorabbli Qorti ta' l-Appell.

Malafama lil missieri hija malafama lili li jien haj u certament li ghandi d-dritt li ma nigix defamat ghalkemm il-gurnalist ghandu d-dritt tal-liberta` ta' l-espressjoni, liema dritt pero` irid jigi ezercitat minghajr ksur tal-kwalifiki tal-Konvenzjoni Ewropeja. Il-kawza saret mill-eredi tal-persuna l-mejta u l-intimat kien u ghadu haj u jista' jiddefendi lilu nnifsu adegwatament. Il-fatt li persuna tkun mejta ma jfissirx li l-werrieta /familjari ma jistghux igarrbu danni minhabba f'xi azzjoni li tkun garrbet dik il-persuna sew f'hajjitha kif ukoll wara mewtha.

Ghaldaqstant din il-Qorti taqbel mal-konkluzjoni tal-Qorti ta'l-Appell illi l-azzjoni civili ghar-risarciment tad-danni naxxenti minn reat fil-kaz ta' allegat ingurja lil persuna mejta hija proponibbli.