04/03/2004

CIVIL COURT, FIRST HALL

MALLIA TONIO

ZAMMIT JOSEPH PL NOE vs FENECH JOSEPH ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

ZAMMIT JOSEPH PL NOE vs FENECH JOSEPH ET - 1339/1989/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

Iva

GARANZIJA, IDONEITA` TAL-GARANTI - KOMUNJONI TAL-AKKWISTI, AMMINISTRAZZJONI QABEL L-INTRODUZZJONI TAL-ATT XXI TAN-1993 - KOMUNJONI TAL-AKKWISTI, POSIZZJONI QABEL L-EMENDI TAL-1993 - KUNSENS, VIZZJU MINHABBA ERROR IN SUBSTANTIA - KUNSENS, VIZZJU MINHABBA QERQ - KUNSENS, VIZZJU MINHABBA ZBALL TA` LIGI

Skond il-ligi vigenti qabel l-emendi introdotti fl-1993 lir-regime tal-komunjoni ta` l-akkwisti, ragel mizzewweg taht ir-regim tal-kommunjoni ta' l-akkwisti, seta' jaghti garanzija ghad-dejn ta' haddiehor u, b'hekk, jorbot il-komunjoni u dan minghajr htiega li qabel jottjeni l-kunsens ta' martu.

L-artikolu 1931 tal-Kodici Civili jiddisponi li:

"Id-debitur li jkun obbligat li jgib garanti ghandu jgib persuna kapaci li tikkuntratta, li jkollha beni bizzejjed biex taghmel tajjeb ghall-oggett ta' l-obbligazzjoni, u li jkollha d-domicilju taghha f'Malta."

Dan l-artikolu jinsabfil-ligi bhala garanzija ghall-kreditur u mhux biex il-garanti japprofitta ruhu min-nuqqas ta' idonejeta' tieghu. Dak l-artikolu jaghti dritt lill-kreditur li jirrifjuta garanti propost mid-debitur,jekk il-garanti offrut minn debitur "li jkun obbligat li jgib garanti", ma jkollux bini bizzejjed biex jaghmel tajjeb ghall-oggett ta' l-obbligazzjoni, imma jekk il-kreditur jaccetta l-garanti offrut,l-istess garanti ma jistax jipprova jinqeda b'dak l-artikolu biex jipprova jehles mill-obbligi tieghi. Dak l-artikolu huwa a vantagg tal-kreditur, u jekk il-kreditur, nonostante s-sitwazzjoni finanzjarja tal-garanti, jaccetta li jislef flus u jsir kreditur b'dik il-garanzija, l-obbligazzjoni tkun valida u ma jistax il-garanti jinqeda bin-nuqqas ta' beni tieghu stess biex jahrab mill-obbligazzjoni.

Ghar-rigward ta' zball ta' dritt, l-artikolu 975 jghid li "L-izball dwar il-ligi ma jgibx in-nullita' tal-kuntratt hlief meta dan ikun il-kawza wahdenija jew ewlenija tieghu". Dan ifisser, skond id-duttrina, li biex wiehed jirnexxi f'azzjoni bbazzata fuq zball tal-ligi, irid juri mhux li naqas li jaghmel xi haga minhabba l-injoranza tieghu tal-ligi, izda li agixxa b'mod pozittiv ghax haseb li kien hemm xi ligi li kienet tikkonstringieh jagixxi b'dak il-mod. Hekk, per ezempju, kien hemmapplikazzjoni ta' dan il-principju ghal kaz ta' sid li rahhas il-kera ghaliex kien minn ghalih illil-ligi kienet tobbligah jaghmel dak ir-rohs.

Ghar-rigward ta' l-allegat zball ta' fatt, l-artikolu 976 (1) tal-Kodici Civili jiddisponi li "L-izball dwar il-fatt ma jgibx in-nullita' tal-kuntratt hlief meta jaqa' fuq is-sustanza nfisha tal-haga li tkun l-oggett tal-ftehim". Skond il-gurisprudenza, l-izball fuq is-sustanza ghandu jkun determinanti, soggettiv, unilaterali u fuq kollox, skuzabbli. L-element ta' skuzabilita' jinsab affermat f'diversi sentenzi ta' dawn il-Qrati.

Il-fatt li persuna ma' tafx taqra mhux skuzanti ghal kontumacia. ".. u l-konvenut, billi ma jafx jaqra, mahax il-passi okkorrenti biex dik l-ittra tigi lilu mfissra sewwa, jikkostitwixxi traskuragni li matammettix lill-kontumaci ghar-restituzzjoni "in integrum" kontra l-prezunzjoni ta' konfessjoni tal-materja kapitolata".

Ghar-rigward ta' l-ghemil doluz, l-artikolu 981 tal-Kodici Civili jghidli, "L-ghemil doluz huwa motiv ta' nullita tal-ftehim meta l-inganni maghmula minn wahda mill-partijiet ikunu tali illi minghajrhom il-parti l-ohra ma kienetx tikkuntratta".

Ir-regola generalihija li z-zamma fis-sehh tal-kuntratti hija ta' interess generali billi din hija kwistjoni ta' ordnipubbliku. Ghalhekk f'kawzi ghall-impunjazzjoni ta' kuntratt wiehed ghandu jimxi bl-akbar cirkospezzjoni sabiex ma jigix annulat at li kellu jibqa' fis-sehh.

Il-principji rigwardanti l-ghemil doluz ghandhom jigu applikati b'aktar rigorozita` fil-kaz ta' titolu gratuwitu milli fil-kaz ta' titolu oneruz.

Sabiex jigi provat l-ghemil doluz huma bizzejjed l-indizji u l-kongetturi basta lijkunu gravi u konkordanti b'mod li jiggeneraw il-konvinzjoni li l-liberalita` jew il-kuntratt impunjat kien l-effett ta' raggiri tal-kontraent l-iehor jew ta' terzi.

Sabiex ikun hemm "raggir"mhux bizzejjed il-predominju akkwistat jew ezercitat minn persuna fuq ohra sabiex iggieghelha taghmel il-kuntratt, izda huwa mehiteg element specifiku kostiwit mir-rapprezentazzjonijiet foloz, artifizji frawdolenti, mill-qerq, uzati bhala mezz sabiex iqarrqu bl-intelligenza skarsa tal-kontraent l-iehor.

Barra minn hekk huwa mehtieg li r-raggiri uzati minn wiehed mill-kontraenti fuq l-iehorkellhom ikunu tali li minghajrhom il-kuntratt ma kienx isir. Fi kliem iehor l-ingann irid ikun il-kawza determinanti li ta lok ghal ftehim li ghaqqad in-negozju.

Id-dolo jew frodi ma huwa qattprezunt izda jrid jigi pruvat minn min jallegah. Trid allura ssir il-prova li parti wahda uzat "scienter" raggiri frawdolenti u artifizji li kienu gravi.

Ma jistax jigi allegat frodi meta l-fatti kienu facilment accertabbli; ikun tassew facli kieku kellu jigi acettat illi bl-iskuza ta' l-allegata mala fede da parti ta' wiehed mill-kontraenti, l-kontraent l-iehor japprofitta ruhu biex jezimi ruhu mill-obbligu li ma jirrispettax il-pattijiet jew biex ihassar u jannulla ftehim konkjuz.