Summary
Huwa principju elementari li jekk fil-kors ta' xi proceduri gudizzjarji parti tkun trid taghmel xi sottomissjoni jew tipproduci xi provi u l-qorti ma thallihiex, u jekk dik il-qorti ma tkunx irregistrat, jew irregistrat tajjeb, dan il-fatt, dik il-parti ghandha mhux biss id-dritt izda, jekk trid tipprevalixxi ruhha minn xi rimedju quddiem xi qorti ohra, ghandha addirittura l-obbligu li tirregistral-posizzjoni taghha permezz ta' verbal. Addirittura jekk qorti timpedixxi lil xi parti milli tirregistra tali verbal, dik il-parti ghandha dritt li tipprezenta dak il-verbal permezz ta' nota fir-registru. Ir-regola hi li dak li jsehh quddiem qorti u li hu, jew li jista' jkun, ta' importanza, jigi registrat fil-verbal ta' dik l-udjenza.
L-Artikolu 6 tal-Att dwar l-Istampa, Kap. 248, introdott f'din il-ligi permezz tal-Att X tal-1996. Dan l-artikolu - li n-nota marginali tieghu tghid "Razzizmu u reati simili" - jipprovdi hekk:
Kull min, b'xi mezz imsemmi fl-artikolu 3 ta' dan l-Att, jhedded, jinsulta jew jesponi ghal mibeghda, persekuzzjoni jew disprezz, lil xi persuna jew gruppta' persuni minhabba fir-razza, twemmin, kulur, nazzjonalita`, sess, dizabilita` kif definita fl-artikolu 2 ta' l-Att dwar Opportunitajiet Indaqs ghal Persuni b'Dizabilita`, Kap. 413, jew origini nazzjonali jew etnika jehel meta jinsab hati prigunerija ghal zmien ta' mhux izjed minn tlett xhur u multa.
Filwaqt li d-delitt tal-malafama ("defamatory libel") huwa intiz biex jipprotegi r-reputazzjoni tal-persuna, dan ir-reat huwa intiz sabiex jipprotegi "persuna jew grupp ta' persuni" minn theddid, insulti, mibeghda, persekuzzjoni jew disprezz, perpetrati b'xi mezz imsemmi fl-Artikolu 3, li jkollhom bhala bazi r-razza, it-twemmin, il-kulur, in-nazzjonalita` ecc. ta' dik il-persuna jew ta' dak il-grupp ta' persuni. Ma hemmx ghalfejn li dak li jinkiteb jew jixxandar ikun intiz biex jhedded, jinsulta, jew jesponi ghal mibeghda, persekuzzjoni jew disprezz minhabba xi wahda mir-ragunijietappena msemmija (cioe` razza, twemmin, ecc.); ikun bizzejjed jekk dak li jinkiteb jew jixxandar ikollu dik it-tendenza, u dan konformement mal-principji generali tal-ligi in tema ta' libell. S'intendi jekk stampat jew xandira ikollux jew ikollhiex tali tendenza jiddependi fuq ic-cirkostanzi partikolari ta' kull kaz.
Ma hemmx dubbju li l-liberta` ta' l-istampa kif ukoll il-liberta` ta' l-espressjoni huma fondamentali f'socjeta` demokratika, u ghalhekk ir-restrizzjonijiet ghal tali libertajiet ghandhom ikunu limitati ghal dak li huwa strettament necessarju biex jigu protetti valuri u drittijiet ohra, xi whud minnhom importanti daqs l-istess dritt ghall-liberta` ta' espressjoni u ta' l-istampa. Fost dawn id-drittijiet l-ohra hemm id-dritt li persuna tipprotegi r-reputazzjoni taghha, kif ukoll id-dritt li persuna (jew grupp ta' persuni) ma tigix insultata jew esposta ghal disprezz minhabba, fost affarijiet ohra, ir-razza, twemmin jew origini nazzjonali jew etnika taghha. Ir-razzizmu huwa, sfortunatement, fenomenu li qed jerga' jerfa rasu f'diversi pajjizi u huwa proprju ghalhekkli hafna pajjizi (inkluza Malta) u l-komunita` internazzjonali jghaddu lijigiet u jiehdu mizuri biexjppruvaw jarginaw jew jaghmlu tajjeb ghall-hsara li tali razzizmu necessarjament igib fit-tessut socjali.
Ir-reat kontemplat fl-Artikolu 6 tal-Kap. 248 ma jirrikjedix li min ikun kiteb jew ippublika l-artiklu in kwistjoni ikollu "l-intenzjoni" li jinsulta jew li jesponi ghal disprezz lil xipersuna jew grupp ta' persuni minhabba xi wahda mir-ragunijiet imsemmija fl-istess disposizzjoni; kif diga nghad, huwa bizzejjed jekk dak li jkun gie stampat (jew dak li jkun gie mxandar, skond il-kaz) ikun minnu nnifsu jtendi li hekk jinsulta jew jesponi ghal disprezz. Jigifieri jekk, bhala fatt,meta qarrej ta' intelligenza ordinarja jaqra l-artiklu, dak il-qarrej tista' tonqoslu f'mohhu l-istima ghal dik il-persuna jew ghal dak il-grupp ta' persuni minhabba dak li jkun qara dwar dik il-persuna jew dak il-grupp, allura f'dak il-kaz ikun hemm ir-reat. Biex qorti tasal ghall-konkluzzjoni hu evidenti li trid taqara l-artiklu kollu kemm hu biex tara dan, kollu kemm hu jew partijiet minnu, x'impatt jista' jhalli fuq il-qarrej ta' intelligenza ordinarja. L-ezercizju, ghalhekk, irid isir principalment mill-qorti, u mhux mehtieg li jingiebu persuni bhala xhieda biex jghidu huma x'fehmu jew ghal liema konkluzjoni waslu ghaliha wara li qraw l-artiklu. Jidher li kien proprju ghalhekk, infatti,li l-prosekuzzjoni f'dan il-kaz ma ressqet ebda xhud partikolari f'dan is-sens, anqas lit-tnejn min-nies imsemmija fil-kwerela. Meta tigi biex taghmel dan l-ezercizzju, il-qorti trid ukoll izzomm quddiem ghajnejha id-distinzjoni bejn kumment u fatt: xi haga li tkun l-espressjoni ta' kumment jew opinjoni necessarjament thalli ferm anqas impatt fuq il-qarrej minn dak li jigi presentat (tajjeb jew hazin) bhala xi fatt innegabbli.
