16/06/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

PISCOPO ANTHONY vs FILLETTI CHARLES

N/A

FINAL JUDGEMENT

PISCOPO ANTHONY vs FILLETTI CHARLES - 2756/1996/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

BEJGH, KWALITA` PATTUWITA RIMEDJU DISPONIBBLI - BEJGH, MHUX TAL-KWALITA` PATTUWITA - META X-XERREJ IZOMM L-OGGETT MIBJUGH - BEJGH, REXISSJONI FUQ IL-BAZI TA` KWALITA` DIFFERENTI MINN DIK PATTUWITA INTENTATA WARA R-RICEZZJONI TAL-OGGETT - KUNSENS, MA HEMM EBDA VIZZJU MINHABBA ZBALL SKUZABBLI - KUNSENS, VIZZJU MINHABBA ERROR IN SUBSTANTIA - KUNSENS, VIZZJU MINHABBA QERQ

Ix-xerrej hu koncess id-dritt li jaghzel jew "li jirrifjuta l-haga u jitlob id-danni", jew "li jircievi l-haga bi prezz anqas fuq stima ta' perit" jekk l-oggett mibjugh ma jkunx tal-kwalita` miftehma(Artikolu 1390 tal-Kodici Civili). Tali rimedju konsentit lix-xerrej fil-mument tal-konsenja ta' l-oggett mibjugh huwa abbinat mas-sitwazzjoni fejn jirrizulta li l-oggett hu differenti minn dak appattwit;

Ghandu jigi osservat illi tezisti diskordanza fil-gurisprudenza taghna in subjecta materia. Dan ghaliex filwaqt li xi decizjonijiet isostnu li azzjoni ghar-rizoluzzjoni ta' bejgh mhux tal-kwalita` pattwita hi ammessa tant jekk ix-xerrej ikun gja rceva l-konsenja kemm jekk le , ohrajn isostnu illi tali azzjoni ghar-rizoluzzjoni per inadempjenza ma tistax tigi sperimentata wara l-konsenja;

F'kull kaz ix-xerrej ma jistax semplicement jitlob rifuzjoni ta' flusu izda jrid jitlob it-thassir tal-bejgh. Ix-xerrej kellu allura f'sitwazzjoni bhal din jezimi ruhu minn kull responsabilita` billi jiddepozita l-oggetti mixtrija u minnu allegatament rifjutat taht l-awtorita` tal-Qorti appena gie konstatat illi l-oggett konsenjat ma kienx tal-kwalita` pattwita`. Jekk ix-xerrej ma jaghmilx hekk ipoggi lilu nnfisu fil-posizzjoni li ma jkunx jista' jezigi li l-kuntratt jigi rexxiss";

L-Artikolu 975(1) tal-Kapitolu 16 jippreciza li "l-izball dwar il-fatt ma jgibx in-nullita` hlief meta jaqa' fuq is-sustanza nnifisha tal-haga li tkun l-oggett tal-ftehim."

Fuq dan il-gurisprudenza taghna hi konkordi billi tirritjeni illi, biex jinvalida ftehim, l-izball irid ikun sostanzjali u skuzabbli;

Ghalkemm l-izbalji ta' natura soggettiva kkondizzjonaw il-kunsens ma tistax tirnexxi l-azzjoni ghat-thassir jekk dawn ma jikkostitwux zball oggettivizzat li jirrigwarda s-sustanza, l-identita` preciza, il-kwalita` intrinsika ta' l-oggett, li huwa l-izball li l-ligi tirrikonoxxi bhala l-element li effettivament jannulla l-kunsens mehtieg ghall-validita` ta' kull kuntratt.

Gie ritenut ukoll illi l-izball irid ikun ukoll determinanti jigifieri li minghajru l-partili tkun ikkuntrattat taht l-izball ma kienetx taghti l-kunsens kieku kienet taf il-verita`;

Inoltre biex l-izball ikun skuzabbli irid ikun kawzat mill-fatt tal-parti l-ohra, kif hekk qed jigi wkoll allegat mill-attur f'dan il-kaz. Ma huwiex zball skuzabbli dak li wiehed jaqa' fih meta l-fatti li ghalihom jirreferixxi dak l-izball kienu facilment accertabbli;

L-imprudenza u l-leggerezza tal-kontraenti mhix raguni ta' annullament ta' kuntratt.

L-Artikolu 981 (1) tal-Kodici Civili jiddisponi illi "l-eghmil doluz huwa motiv ta' nullita` tal-ftehim, meta l-inganni maghmulin minn wahda mill-partijiet ikunu tali illi minghajrhom il-parti l-ohra ma kienitx tikkuntratta.";

Dan il-qerq ma hu qatt prezunt, imma ghandu jigi ppruvat minn min jallegah, kif hekk irid is-subinciz (2) ghall-imsemmi artikolu precitat;

Issa biex jigi stabbilit u pruvat il-qerq trid issiril-prova illi l-parti l-ohra uzat scienter raggiri frawdolenti u artifizji li kienu gravi. Id-dolojirnexxi meta ma jhallix lill-vittma zmien u hsieb biex jirresisti, anzi jnehhi minn mohhu l-icken idea li hemm bzonn ta' resistenza u garanzija iktar minn dik prestata mill-persuna tal-kontraent l-iehor u tal-fiducja riposta fih;

Huwa mehtieg element specifiku kostitwit mir-rappresentazzjonijiet foloz, mill-artifizi fawdolenti, mill-ingann uzati bhala mezzi sabiex l-iskarsa intelligenza tal-kontraent l-iehor tigi mqarrqa. Wiehed irid allura jikkonsidera jekk min qed jallega l-frodi kienxpersuna intelligenti u jekk fic-cirkostanzi kiex aktar jew inqas possibbli li tigi ingannata.

Dan ma jistax hlief ifisser illi mhux kwalsiasi ingann ta' kontraent wiehed ghad-dannu ta' l-iehorjammonta ghad-dolo rikjest mil-ligi;

Ikun tassew facli f'kazijiet fejn ix-xerrej jikkomportaruhu b'mod legger li kieku kellu jigi accettat illi bl-iskuza ta' l-allegata mala fede da parte ta'wiehed mill-kontraenti, il-kontraent l-iehor japprofitta ruhu biex jezimi ruhu mill-obbligu li ma jirrispettax il-pattijiet jew biex ihassar u jannulla ftehim konkjuz;