28/02/2002

CIVIL COURT, FIRST HALL

PACE RAYMOND C.

VISUAL AND SOUND COMMUNICATIONS LIMITED vs CAMILLERI MARIO ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

VISUAL AND SOUND COMMUNICATIONS LIMITED vs CAMILLERI MARIO ET - 1509/1997/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

MANDAT KAWTELATORJU, DANNI SUBITI IN KONNESSJONI MA` - QUI SUO IURE UTITUR, NON VIDETUR DAMNUM FACERE

In materja ta` azzjoni ghad-danni sofferti in konnessjoni mal-hrug ta` mandat kawtelatorju:

(a) Huwa principju fondamentali illi min jezercita dritt li jispetta lilu ma jistax jitqies li f'danl-ezercizzju ikun responsabbli ghall-hsara li bhala konsegwenza jista' jbati haddiehor, in omagg ghall-massima "Qui suo iure utitur, non videtur damnum facere", bil-konsegwenza li d-dritt ghar-rikorsghall-protezzjoni tal-Qorti, huwa dritt li l-ezercizzju tieghu mic-citaddin ma ghandu bl-ebda mod jigi mxekkel.

(b) Tali dritt tac-cittadin ghar-rikors lejn il-Qorti ma ghandux jigi abbuzat.

(c) Il-fatt li t-talba ta' min ipprovoka l-proceduri tigi michuda mill-Qorti, bl-ebda mod ma tfisser necessarjament li sar abbuz mid-dritt li tigi adita l-Qorti. Dan ghaliex ghalkemm il-ligi hija l-istess ghal kulhadd, huwa veru ukoll li l-ligi hija soggetta ghal diversi interprettazzjonijietli l-partijiet jafdaw fil-gudikant biex jinterpreta u jiddeciedi dwarhom.

(d) Tali abbuz jigi riskontrat biss f'kazijiet eccezzjonali u dan kwazi dejjem f'kazijiet ta' vessatorjeta' nascenti minn mala fede jew dolo jew almenu negligenza gravament kolpusa, fejn min ikun adixxa lill-qorti ghall-hrug ta' tali mandat kawtelatorju ikun ibbaza fuq cirkostanzi manifestament bla fondament fil-fattjew fid-dritt u ghalhekk il-gudizzju promoss jirrizulta vessatorju. Apprezzament zbaljat tal-fattili fuqhom tkun bazata azzjoni u l-konsegwenzi guridici li jidderivaw minnhom mhu xbizzejjed sabiex jiggustifikaw domanda ghad-danni da parti ta` min johrog rebbieh tal-kawza.

(e) Dan l-ahhar principju huwa ibbazat fuq il-fatt li l-element ta' vessatorjeta' jimplika abbuz tad-dritt ta' azzjonigudizzjarja. Ghalhekk min jagixxi in mala fede jew fuq il-bazi ta` zball grossolan jista` jigi kkundannat ihallas danni lill-avversarju tieghu.

B'effett tal-Att XXIV tal-1995, l-Artikolu 836 (9) li jirreferi ghas-subartikolu (8) indika l-kazi ad hoc fejn persuna tista' taghmel citazzjoni kontra l-persuna li fuq talba taghha ikun inhareg il-mandat kawtelatorju sabiex ihallas dawk id-danni lil dik il-persuna li hija setghet garbet bil-hrug tal-mandat u l-kazijiet indikati huma ai termini tal-artikolu (8) u (9) is-segwenti:-

(a) jekk ir-rikorrent ma jaghmlix il-kawza dwar it-talbafiz-zmien stipulat mill-ligi.

(b) jekk, fuq it-talba tal-konvenut ghat-tnehhija ta' l-att kawtelatorju, l-attur jonqos milli jiggustifika li l-att kawtelatorju kellu jinhareg jew fi zmien hmistax-il jum qabel ma sar ir-rikors ghall-hrug ta' l-att kawtelatorju, huwa jkun b'xi mod talab lill-konvenut li jhallas id-dejn, jew jekk id-dejn ma jkunx wiehed likwidu, sabiex jipprovdi sigurta` bizzejjed.

Izda d-disposizzjonijiet ta' dan il-paragrafu ma ghandhomx japplikaw meta jintwera li kien hemm raguni ta' urgenza ghall-hrug tal-mandat.

(c) jekk ic-cirkostanzi tad-debitur kienutali li ma jaghtux lok ghal xi dubju ragonevoli dwar il-likwidita' tieghu u dwar il-kapacita' finanzjarja tieghu li jhallas it-talbiet tar-rikorrent, u din il-qaghda tad-debitur kienet maghrufa sew;

(d) jekk it-talba tar-rikorrent tkun wahda li ssir b'malizzja, tkun frivola, jew vessatorja.

Minn ezami tal-istess ragunijiet jidher car, li apparti xi ragunijiet specifici li gew introdotti per se fl-istess artikoli, l-ispirtu tal-istess artikoli huwa intiz, sabiex bhal ma stabbilietil-gurisprudenza konstanti, ma jkunx hemm abbuz minn tali hrug ta' mandati kawtelatorji, u dan l-abbuz huwa identifikat f'kazijiet ta' mala fede, vessatorjeta' u negligenza grossolana.

Tali kazijiet ma eliminawx per principju l-azzjoni generali ghad-danni ai termini tal-Artikolu 1031 tal-Kap16, dejjem fil-kuntest u b'konsegwenza ta' dritt ta' azzjoni, pero' in verita' u fil-prattika tali azzjoni, diretta ghall-hrug ta' mandati kawtelatorji, giet illum kristalizzata bl-istess artikolu 836(9). Dan ghaliex l-istess artikolu introdott bil-ligi tal-1995, ikkodifika u applika l-principji elenkati fil-gurisprudenza ta' qabel, in materia ta' possibilita` ta' azzjoni danni wara il-hrug ta' mandat kawtelatorju, u minn ezami tal-istess ragunijiet hekk elenkati, huwa difficli li wiehed jahsebli hemm ragunijiet barra dawk elenkati fl-istess artikolu 836, fejn l-azzjoni in generali tista' tirnexxi.

Dan ifisser illi dak li l-Qorti trid tara huwa jekk il-konvenut kellux prima facie bazi guridika li fuqha setgha jagixxi sabiex johrog mandat kawtelatorju, u dan fid-dawl tal-principjuli d-dritt per se ghall-azzjoni gudizzjarja ma ghandu bl-ebda mod jigi pregudikat, u wisq inqas id-dritt ta' persuna li tipproteggi l-interess taghha sakemm id-dritt sostantiv jigi finalment determinat mill-istess Qorti. Minn dan isegwi li anke jekk jigi determinat fil-posittiv li r-rikorrenti kelludritt jagixxi sabiex jissalvagwardja il-pretensjonijiet tieghu, ovvjament dan ma jfissirx li taliazzjoni ser tirnexxi, ghaliex id-determinazzjoni tal-istess talbiet tispetta biss lil dik il-Qorti li qed tisma' l-mertu tal-kawza u fl-ambitu tal-kawza proprja dwar il-mertu.

Bhal fi kwalsijasi azzjoni ohra ghad-danni, id-danni allegatament subiti ghandhom jigu provati.