03/10/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCIBERRAS PHILIP

FENECH ALFRED vs FENECH MICHAEL ANGELO PRO ET NOE

N/A

FINAL JUDGEMENT

FENECH ALFRED vs FENECH MICHAEL ANGELO PRO ET NOE - 548/1995/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

Iva

ACTIO SPOLII, ELEMENTI TA` - ACTIO SPOLII, IBBAZATA FUQ IL-MERA DETENZJONI - ACTIO SPOLII, KONTRA MIN TISTA` TIGI ISTITWITA - KOMPLICI FL-ATT SPOLJATTIV - ACTIO SPOLII, KWISTJONIJIET DWAR TOLLERANZA MA JISGHUX JIGU KKUNSIDRATI - ACTIO SPOLII, LIEMA TIPI TA` PUSSESS HUMA PROTETTI - ACTIO SPOLII, META L-ISPOLL IKUN KOMMESS MINN SOCJETA` KUMMERCJALI - ACTIO SPOLII, PUSSESS ESKLUSSIV MHUX MEHTIEG

Socjeta` kummercjali ghandha personalita` guridika u jekk persuni illi skond l-istatut ta' socjeta`kummercjali ghandhom il-fakolta` li jagixxu f' isimha u jaghmlu atti f' isem l-istess socjeta` u fl-interess ta' l-istess socjeta`, u dawn l-atti jikkostitwixxu spoll, hija s-socjeta` li tkun responsabbli ghall-ispoll, u l-istess socjeta` hi azzjonabbli tramite d-direturi taghha;

L-azzjoni ta' spoll hija rikonoxxuta lil kwalunkwe persuna li jkollha l-pussess, ta' liema xorta jkun, jew id-detenzjoni ta' haga mobbli jew immobbli, u li dan il-pussess jista' anke jkun illegittimu jew abuziv basta li bhala fatt materjali dak il-pussess ikun fil-persuna vittma ta' l-ispoll.

Mhux mehtieg li jkun hemm il-privazzjoni totali tal-haga imma bizzejjed li jkun hemm diminuzzjoni tal-pussess,tfixkil fid-drittijiet, jew hsara lil min isofri l-ispoll; u ghalhekk huwa wkoll indifferenti z-zmien li jkun dam l-ispoll u l-entita` tat-tfixkil jew hsara lill-ispoljat.

Il-kuncett bazilari ta' l-azzjoni ta' l-ispoll huwa dak ta' l-ordni socjali bbazat fuq dik l-istabilita` guridika li tridli kull bidla possibbli trid issir fit-termini u fil-parametri li trid il-ligi stess.

L-artikolu tal-ligi li jikkontempla dina l-azzjoni huwa indubbjament ta' ordni pubbliku u huwa inerenti ghal fatt ta' min b' awtoriita` privata jaghmel ghad-dannu ta' terza persuna att li, ghalkemm jista' jkollu dritt ghalih, ma jkunx jista' jezercitah minghajr l-intervent tal-Qrati, u ma' dak l-artikoluhuwa marbut l-iehor tal-Procedura Civili li jahseb u jghid li kontra azzjoni ta' spoll ma humiex ammissibbli hlief eccezzjonijiet dilatorji.

L-unika haga li kellu jaghmel l-attur ghas-success ta' l-azzjoni tieghu kien "li jipprova biss li fil-mument meta allegatament avvera ruhu l-att spoljattiv hu kien fil-pussess ta' l-oggett li minnu kien spoljat. Ma kienx mehtieg minnu li jipprova xi titolu tal-pussess tieghu. Kien il-fatt fiziku tal-pussess li kien rilevanti ghall-materja ta' spollgjaladarba jkun eskluz li l-persuna spoljata tkun qed tiddetjeni l-fond b' mera tolleranza.

Kwestjoni ta' tolleranza m'ghandhiex tigi ezaminata f' gudizzju semplicement possessorju privileggjat.

Hawnhekk l-attur kien direttur u azzjonist tal-kumpannija konvenuta u intenta kawza ta' spoll fil-konfront ta' l-istess kumpannija u direttur iehor peress illi kienet tbiddlet is-serratura tal-fond minn fejn kienet topera l-istess socjeta`.

Gie ritenut li l-azzjoni possessorja hi eminentement wahda personali. Li jfisser li l-attur kellu kull dritt jirreagixxi kontra l-molestja lissirlu jekk din kienet taffettwah personalment jew l-interess tieghu fil-haga. Il-fatt li l-atturwaqaf milli jattendi ghax-xoghol fil-plant tal-kumpanija ma setax ifisser illi hu gie li b' daqshekkiddekada minn xi drittijiet tieghu qua direttur u azzjonist tal-kumpanija. Biex tissucciedi id-dekadenza mill-pussess din riedet tkun manifesta u voluta, univoka u mhux kontestata. U jekk din ma tirrizultax l-attur kellu dritt li jesigi li jigi re-integrat fil-pussess. L-azzjoni ezercitata hi tendenti proprju ghal dan il-fini "biex tassigura li jigi represtinat l-ordni socjali li l-persuna ligiet vjolentement spussessata tigi qabel xejn re-integrata fil-pussess taghha "spoliatus ante omniarestituendum".

Il-Qorti kienet lesta taccetta l-veduta illi bhala direttur l-attur ma kelluxdritt awtomatiku ghac-cwievet tal-mahzen. Izda gjaladarba huwa kellu dawn ic-cwievet, u dan kien ilhom ghandu minn dejjem, huwa imbaghad kellu interess guridiku li jittutela u jipprotegi l-istess interess tieghu qua direttur fil-pussess tal-fond u li jassikura li haddiehor ma jiehux l-gustizzja b'idejh.

L-azzjoni ta' spoll hija esperibbli kontra l-awtur ta' l-ispoll kif ukoll kontra l-komplici tieghu fosthom il-mandanti li jkunu nkarigawh.

Socjeta' kummercjali li ghandha personalita' guridika distinta minn dik ta' l-azzjonisti u tad-diretturi taghha kellha tkun azzjonabbli u kellha tkun responsabbli bil-mezzi taghha ghall-agir illecitu minnha kompjut permezz tad-diretturi taghha li jirrapprezentawha. Dan pero' bl-ebda mod ma jfisser illi l-awtur materjali ta' l-illecitu lieffettivament jikkommetti l-azzjoni turbattiva tal-pussess ma kienx hu wkoll personalment azzjonabbli biex jirripristina l-molestja li hu kien wettaq.

L-actio spolii torigina ex delicto fuq fatt illecitu. Kull min jikkonkorri fil-kommissjoni ta' l-illecitu kien azzjonabbli u dana personalment. Kien ghalhekk illi s-socjeta` kienet azzjonabbli tramite d-diretturi taghha jekk jigi ritenutilli hi kienet konsapevoli ta' dak li kellu jsehh u li fil-fatt sehh u allura kienet kompartecipi fl-att delittwuz. Kien ukoll azzjonabbli min effettivament iwettaq l-illecitu li, fl-ahjar ipotesi ghalih, seta' biss jigi konsidrat bhala l-mandatarju li agixxa fl-interess tal-mandant espress jew tacitu li uzufruwixxa mill-att illecitu li ghalih l-istess mandatarju kellu jigi wkoll tenut personalment responsabbli.