09/10/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

MALLIA TONIO

MALLIA KEVIN vs MIZZI ALFRED & SONS LIMITED

N/A

FINAL JUDGEMENT

MALLIA KEVIN vs MIZZI ALFRED & SONS LIMITED - 1606/1995/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

DANNI, DISKREZZJONI TAL-QORTI FL-APPLIKAZZJONI TAL-METODU ADOTTAT F`BUTLER V. HEARD - DANNI, DOVER LI MIN IHADDEM JOFFRI SUPERVIZJONI - DANNI, MIN IHADDEM IRID JIPPREVEDI T-TRASKURAGNI TAL-IMPJEGATI TIEGHU - DANNI, MULTIPLIER - WORKING LIFE EXPECTANCY GHANDU DEJJEM JITNAQQAS SABIEX JAGHMEL TAJJEB GHAC-C CHANGES AND CHANCES OF LIFE - DANNI, RESPONSABILITA` GHAL INCIDENT FEJN IMPJEGAT IKUN WEGA` FUQ XOGHOL LI MA JKUNX TIEGHU - DANNI, RESPONSABILITA` TAL-IMPJEGAT - DANNI, RESPONSABILITA` TA` MIN IHADDEM - DANNI, RESPONSABILITA` TA` MIN IHADDEM LI JACCERTA RUHU LI L-IMPJEGATI TIEGHU IKUNU MHARRGA SEW FI PROCEDURI SABIEX JIGU EVITATI PERIKLI FUQ IX-XOGHOL - DANNI, SAFE SYSTEM OF WORK - DANNI, SAFE WORKING ENVIRONMENT

Hija gurisprudenza tal-Qrati taghna li huwa obbligu ta' min ihaddem biex jipprovdi kundizzjonijiet ta' xoghol li jassiguraw is-sahha tal-haddiema fuq il-post tax-xoghol tieghu; min ihaddem ghandu dover li jipprovdi post tax-xoghol li ma jkunx ta' periklu u riskju ghas-sahha tal-istess haddiema. Minihaddem ghandu jinzamm responsabbli meta ma jiehux hsieb li jipprovdi ambjent li jassikura s-sahha tal-haddiem, u jrid ukoll jipprevedi u jipprovdi ghal fatt li l-haddiem ghandu tendenza li jitraskurar-riskji inerenti fix-xoghol tieghu.

Wiehed irid jikkonsidra l-atmosfera fil-post tax-xoghol, id-diffikultajiet li jsib il-haddiem fil-kaz tax-xoghol tieghu, il-hinijiet twal, l-ghaggla fix-xoghol, nuqqas ta' ghajnuna minn haddiema ohra li jkunu inkarigati biex jahdmu mieghu fuq dan ix-xoghol; dawn huma kollha fatturi li, min ihaddem irid jikkunsidra meta jkun qed jippjana l-lant tax-xoghol u johloq dak li komunement hu msejjah "a safe system of work".

Inoltre, gie indikat li min ihaddem ghandu l-obbligu u d-dmir li jipprovdi sorveljanza adegwata sabiex l-ambjent tax-xoghol majkunx konducenti ghal kwalunkwe forma ta' incident li jippregudika lill-impjegati tieghu, u jrid jara wkoll li l-haddiema tieghu jkunu mistharrga ghat-tip ta' xoghol li jkunu mqabbda jaghmlu.

Min ihaddem mhux biss ghandu jara li jkun hemm available dan l-apparat ta' safety, izda ghandu jinsisti mal-foreman li ma jsirx xoghol minghajr l-uzu ta' safety equipment, u jara li din l-ordni tigi segwita. Applikat dan il-principju ghal mertu ta' dan il-kaz, kien dover tas-socjeta' konvenuta mhuxbiss li turi lill-haddiema videos fuq safety, izda li tinsisti li s-safety measures ikunu qed jigusegwiti, u tipprovdi nies mistharrga ghal tal-apposta biex jaraw li dawk il-mizuri jkunu segwiti dejjem.

Hu obbligu ta' min ihaddem li jipprovdi ghat-traskuragni tal-haddiema, pero', ma jistaxjipprovdi kontra negligenza grassa, ghax anke l-haddiem hu mistenni li joqghod attent u juza d-diligenza fuq il-post tax-xoghol. Il-haddiem ghandu jkun konxju tal-perikli fuq ix-xoghol, u m'ghandux jaghmel manuvri azzardati li jzidu r-riskju tal-hsara.

Fid-determinazzjoni tal-multiplier wiehed irid jiehu in konsiderazzjoni ic-"chances and changes of life", b'mod li dan il-multiplier ma jwassalx lid-danneggjat li jiehu kumpens daqs li kieku baqa' jahdem sad-data li jirtira, izda l-figura tigi mnaqqsa biex b'hekk ikun ittiehed in konsiderazzjoni l-fatt li l-persuna danneggata setghet, fil-kors normali tal-hajja taghha, ma waslitx qawwija u shiha sal-eta' tal-pensjoni.

Il-figuraadoperata bhala l-multiplier kienet tigi mizmuma moderata u bhala regola, il-Qrati ma kienux juzaw multiplier ghola minn 20.

Gurisprudenza aktar recenti irriteniet illi in tema ta' likwidazzjoni ta' "lucrum cessans" hemm certi kontingenzi li wiehed jiltaqa' maghhom fil-hajja, u li fuqhom wiehed jista' biss jispekula, li jirrendu dan l-ezercizzju wiehed difficli u aleatorju. Wara li qieset l-izvilupp li sehh f'dawn l-ahhar zminijiet fil-medicina, fl-ekonomija, u fis-socjeta' in generali, il-Qorti tal-Appell sostniet li s-sistema tal-komputazzjoni li kien jintuza qabel mill-Qrati taghna ghandu jibqa' jigi segwit "bhala bazi", b'dan, pero', li fl-applikazzjoni ta' dan il-metodu bhala bazi, il-Qorti, minn zmien ghal zmien, ghandha tkun lesta li skond ic-cirkostanzi tallarga l-applikazzjoni ta' din is-sistema b'mod li jressaqha aktar biex taghmel gustizzja ahjar specjalment f'sistema bhal taghna li sallum ghad ma jikkontemplax la danni morali kif anqas danni ghal "pain and suffering". Il-Qorti tal-Appell, pero', insistiet li s-sistema ta' multiplier kif koncepita ma tiehux in konsiderazzjoni l-aspettativa tal-hajja lavorattiva fit-totatlia' taghha. Kompliet tghid:

Fi kliemiehor is-sistema tal-multiplier ma jaccettax li ghandu jittiehed in konsiderazzjoni li kull min hub'sahhtu hu mistenni li jibqa' jahdem sa 60 sena jew sad-data tal-pensjoni, izda tirrikjedi li tenutkont tal-eta' tal-mejjet u fatturi ohrajn minhabba diversi kontingenzi tal-hajja jittiehed numru ta' "years purchase" li hu l-"multiplier" u li huwa normalment anqas mill-aspettattiva tal-hajja lavorattiva tal-vittma.

Hawnhekk gie applikat multiplier ta' 32 sena ghal persuna li kellha 22 sena fid-data ta' l-incident.