03/04/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

WALDONET LTD vs THAKE DAVID

N/A

PARTIAL SENTENCE

WALDONET LTD vs THAKE DAVID - 1218/2001/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

KONTUMACJA, GUSTIFIKAZZJONI GHAL - KONTUMACJA, KONSEGWENZA TAL-FATT TA` L-AVUKAT TAL-PARTI KONTUMACI - KONTUMACJA, KONSEGWENZA TAL-FATT TA` TERZ - KONTUMACJA, META TKUN KOLPUZA - KONTUMACJA, RATIO TAL-ISTITUT

Il-kontumacja m'ghandhiex titqies bhala stqarrija jew ammissjoni ta' l-imharrek ghal dak li jkun qieghed jintalab jew jigi allegat kontrih mill-parti attrici: ghall-kuntrarju, il-kontumacja tqiesetbhala kontestazzjoni, u l-bdil li sar fil-ligi procedurali fl-artikolu 158 bl-Att XXIV tal-1995 jidher li jtenni din il-fehma. Min-naha l-ohra, l-istitut tal-kontumacja huwa msejjes fuq il-presuppostli l-imharrek, bin-nuqqas tieghu li jwiegeb ghax-xilja u t-talba tal-parti attrici, ikun wera dispett lejn is-sejha tal-Qorti biex jidher quddiemha, liema dispett il-ligi thares lejh bhala ghamil lijisthoqqlu piena - dik li ma jkunx jista' jindahal fit-tressiq ta' provi - bhala element ta' disordni socjali.

Fuq ix-xaqliba l-ohra, u minhabba l-effett irriversibbli li l-kontumacja ggibmaghha, il-Qrati taghna ddecidew li r-rigorosita' tal-procedura ghandha tigi applikata u mfissra b'mod restrittiv fis-sens li fejn il-Qorti tkun soddisfatta li ma kien hemm l-ebda nuqqas volut min-naha tal-persuna mharrka li jista' jammonta ghal htija, m'ghandu jkun hemm l-ebda diffikulta' li l-kontumacja titqies gustifikata.

Meta u jekk il-Qorti ssib li l-kontumacja ta' persuna mharrka hija gustifikata u thalli lil dik il-parti tressaq id-difiza taghha, ma tkunx b'daqshekk biss titqies li qeghda tikkastiga lill-attur, imma biss tregga' f'postu l-ekwilibriju tal-partijiet fl-ahjar istruzzjoni tal-gudizzju. Wara kollox, kull min jiftah kawza kontra parti ohra (ghalkemm forsi jittama ghall-kuntrarju) dejjem jistenna li l-parti l-ohra, malli tircievi l-atti tac-Citazzjoni sejra tressaq il-kontestazzjoni taghha.

Il-principji li jirregolaw jekk il-kontumacja hijiex bi htija jewle, gew ghadd ta' drabi mfissra u elenkati. Il-principji huma li: (a) il-kontumacja mhix gustifikata jekk kienet volontarja; (b) jew jekk kienet kolpuza; (c) li jehtieg li biex tkun gustifikata tigi murija raguni gusta ghas-sudisfazzjon tal-Qorti; (d) liema raguni gusta trid tissarraf f'impediment legittimu; (e) li tali impediment irid ikun indipendenti mir-rieda tal-persuna kontumaci; minbarra dan, (f) sabiex zball ikun meqjus bhala impediment legittimu, irid ikun zball invincibbli b'mod li (g) l-impediment legittimu li jzomm lill-parti milli tressaq id-difiza taghha irid ikun dik li bnadi ohra ssejhet bhala una necessita' impellente di chiamata ad altri doveri imprescindibili; u(h) li l-impossibilita' li l-imharrek jikkontesta t-talba jew li jidher ghas-subizzjoni trid tkun gravi u fizika, u eccezzjonalment biss, wahda morali.

Sa minn dejjem, il-Qrati taghna qiesu lijaghmlu differenza bejn il-kontumacja ta' tort u dik gustifikabbli. Huma ssoktaw b'din il-linja wkoll sa zminijiet ricenti u ddistingwew bejn il-konvenut li juri disinteress assolut u l-iehor li juri kull fehma li jikkontesta l-kawza u li ma lahaqx ghamel dan ghal raguni li ma kienx jahti ghaliha.

Minbarra dan u bil-hsieb li tingharaf ahjar il-kontumacja li tisfida lill-awtorita' tal-Qorti minn dik imgarrba minn cirkostanzi validi, xi decizjonijiet ta' dawn l-ahhar zminijiet sehqu li biex tissussisti l-kontumacja tal-ewwel ghamla din trid tkun kemm fl-atti tal-kawza u kif ukoll fl-udjenza, imfissra din fis-sens shih tal-kelma.

Dwar x'iwassal lil kontumacja biex titqies bhalawahda kolpuza inghad li l-kolpa tikkonsisti fl-omissjoni tal-konvenut li, in konformita' mad-doveriimposti mil-ligi, jonqos li jaghmel l-arrangamenti necessarji, fid-dar u fil-post tax-xoghol, biex jaslu ghandu l-ittri registrati li jaslulu, jew meta jaghmel dawk l-arrangamenti imbaghad jonqos li jsir jaf b'dak li suppost ikun jaf.. Il-kazijiet fejn ikun hemm nuqqasijiet pruvati tat-terzi persunili jircievu l-atti bil-posta, jitolbu konsiderazzjoni ohra, u li jridu jigu risoluti skond il-konkretezza ta' kull kaz.

Ghal dak li jirrigwarda l-kontumacja mahluqa minhabba l-imgiba jew l-operat ta' terza persuna in partikolari avukat, il-Qrati taghna gharfu bejn dawk il-kazijiet fejn l-imgiba ta' avukat imqabbad tempestivament mill-parti mharrka wasslet biex din taqa' kontumaci (f'liemakaz il-Qorti normalment tippermetti li l-imharrek jithalla jikkontesta l-kawza) minn dawk fejn il-parti mharrka ma tersaqx ghand avukat f'waqt xieraq, jew tibqa' tittrattjeni sal-ahhar, jew tonqos litikkomunika kif imiss ma' avukat b'impenn serju li ma thallix iz-zmien ghat-tressiq ta' Nota tal-Eccezzjonijiet jghaddi ghal xejn.

Il-principju ewlieni tal-haqq naturali tal-audi alteram partemjitfa' responsabbilta' mhux zghira fuq il-gudikant li jgharbel bl-akbar reqqa u qies xilja li twassal lil xi wahda mill-partijiet li tigi mizmuma milli tressaq il-kaz taghha quddiem it-tribunal li jkun.