25/01/2013

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

CAMILLERI SILVIO, CARUANA DEMAJO GIANNINO, CUSCHIERI NOEL

BAJADA JOHN ET vs CAMILLERI MARIO ET

ECLI:MT:ACIV:2013:78903

FINAL JUDGEMENT

BAJADA JOHN ET vs CAMILLERI MARIO ET - 13/2004/1 - TA' L-APPELLI CIVILI (SUPERJURI), MALTA

F'dan il-kaz girien ghamlu cumnija mal-hajt komuni bil-konsegwenza li d-duhhan beda jidhol fil-proprieta adjacenti. Il-Qorti tal-Appell, kuntrarjament ghall-ewwel Qorti, stabbiliet li dan d-dritt kiensufficienti biex isejjes kompetenza fil-Qorti Civili peress li il-materja kienet tirrigwarda abbuzta'dritt civili. Il-Qorti qalet li in-natura assoluta tal-proprjetà ma tfissirx li s-sid jista' jaghmel bi hwejgu dak kollu li jrid; ifisser biss li ebda jedd iehor ma jaghti fakultajiet usa' milli taghti l-proprjetà, li, izda, ukoll ghandha l-limiti taghha.

Dawn il-limiti tal-proprjetà jinqabzu, u hekk l-uzu tad-dritt isir abbuz tad-dritt, mhux biss meta s-sid fizikament jidhol fl-art ta'haddiehor, izda f'kazijiet ohra ta' immissio in alienum b'mezzi li, ghalkemm ma jidhrux jew ma jintmissux, xorta jinhassu. Irwejjah u dhahen ukoll jistghu, jekk ma jkunux “fil-qies li jmiss”, jitqiesu bhala invazjonijiet illeciti tal-proprjetà ta' haddiehor u ghalhekk il-hsara li jaghmlu tkun damnum iniuria datum.

Fejn insibuh dan “il-qies li jmiss”? Naturalment, l-irwejjah u d-dhahen mhux dejjem jistghu jinzammu fil-konfini tal-proprjetà mnejn jinholqu, u jekk nghidu li sid ma jista'jaghmel ebda forma ta' immissio in alienum inkunu qeghdin innaqqsu wisq id-drittijiet tas-sid li jinqeda bi hwejgu biex jiehu minnhom l-akbar utilità. Ghalkemm is-sid ghandu d-dmir li jnaqqas kemm jista' l-inkonvenjent lill-girien, dawn, min-naha taghhom, bhala parti mid-dmir tal-buon vicinato, ghandhom jittollerew dawn l-immissjonijiet fl-interess ta' sfruttament ahjar tal-proprjetà sakemm dawnl-immissjonijiet ikunu fil-limitu ta' dak li hu ragonevolment tollerabbli.
L-obbligazzjonijiet tal-buon vicinato ghalhekk essenzjalment huma li, waqt li s-sid ghandu l-ewwelnett inaqqas kemm jista'l-inkonvenjent li johloq lill-girien bl-uzu tal-proprjetà tieghu, il-girien ghandhom id-dmir li jittolleraw dak ir-residwu ta' inkonvenjent inevitabbli sakemm dan ikun normalment tollerabbli fic-cirkostanzi partikolari.