28/04/2004

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

AGRICULTURAL CO-OPERATIVE LIMITED vs AXISA PETER

N/A

FINAL JUDGEMENT

AGRICULTURAL CO-OPERATIVE LIMITED vs AXISA PETER - 794/2001/1 - OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR), MALTA

SENTENZA, ANKI FI PROCEDURI SOMMARJI SENTENZA GHANDHA TKUN BEN MOTIVATA - SENTENZA, HTIEGA LI TKUN BEN MOTIVATA - SENTENZA, MOTIVAZZJONI TA`

In-nullita` ta' l-atti gudizzjarji - u f'dawn hemm kontemplati wkoll id-digrieti u s-sentenzi tat-tribunali hi tassattivament regolata bl-Artikoli 789 u 790 tal-Kodici ta' Organizazzjoni u Procedura Civili.

L-Artikolu 23 tal-Kap 12 jiddisponi li "l-parti operattiva tas-sentenza ghandha tinkludi talbiet jew l-eccezzjonijiet li jkunu gew decizi u kull dikjarazzjoni mahsuba li tkun konklussivajew vinkolanti".

Dan id-dispost tal-ligi jrid jinqara unitament ma' l-Artikolu 218 tal-istess Kodici li jipprovdi li "fis-sentenza ghandhom qabel xejn jinghataw ir-ragunijiet li fuqhom il-qorti tkun ibbazat id-decizjoni taghha, u ghandu jkun hemm fiha wkoll riferenza ghall-procedimenti, ghat-talbiet ta' l-attur u ghall-eccezzjonijiet tal-konvenut."

Issa huwa principju maghruf illi l-volonta` tal-gudikant tista' tittiehed anki mill-konsiderandi tas-sentenza, u li d-disposittiv ma ghandux jittiehed separatament mill-motivazzjoni, izda ghandu jigi minn din definit u spjegat. Dan ghaliex kif drabi ohra ritenut "jista' jkun hemm konstatazzjoni jew dikjarazzjoni f'sentenza li ma tkunx qeghda fil-parti dizpozitiva, izda tkun f'parti ohra tas-sentenza, izda mill-konstatazzjoni taghha u min-natura taghha, u mill-mod kif il-Qorti tkun esprimiet ruhha fuqha, jkun jidher illi din hijavera dikjarazzjoni li ghamlet il-Qorti".

Kif inhu bil-wisq risaput, "fil-maggor parti tal-kazijiet il-parti konkluzjonali tas-sentenza tirrijagruppa kull ma jkun gie deciz, anke kultant b'xi referenzi ghal jew ripetizzjonijiet kwazi superfluwi "ex abundantia cautela" tal-konstatazzjonijiet,decizjonijiet jew effettivi ga nseriti fil-premessi jew motivazzjonijiet". L-importanti hu li "l-konkluzjoni finali ma tkunx kontradittorja mad-dikjarazzjonijiet li jkun hemm fil-parti razzjonali u li dawn ikunu almenu intelligibbli anke jekk mhux dettaljati."

Dak li maggorment jitqies vitali hu li s-sentenza tkun verament investiet il-meritu tat-talbiet kif proposti u l-eccezzjonijiet ghalihom. Mhux bizzejjed allura li tintuza fil-parti disposittiva l-espressjoni generika tac-cahda tat-talbiet jew tal-eccezzjonijiet ghax din certament ma tissodisfax fl-aspett kollu tieghu il-vot tal-ligi fl-Artikolu 218.

Il-motivazzjoni hi ta' essenza tal-gudizzju u ma jistghax jinghad allura illi jkun qed jidher li ssir gustizzja mal-partijiet jekk dawn ma jinghatawx is-sodisfazzjon minimu tar-raguni li tkun wasslet lill-gudikant ghad-decizjoni tieghu. Dan ighodd ghat-tribunali kollha,gudizzjarji, kwazi gudizzjarji jew amministrattivi.

Il-process kellu jiggarantixxi mhux bisssmiegh xieraq lill-partijiet izda wkoll li dawn ikunu jafu r-raguni ghaliex it-talbiet u/jew l-eccezzjonijiet ikunu qed jigu milqugha jew michuda. Dan hu bil-wisq fondamentali fid-determinazzjoni tad-drittijiet u tal-obbligi civili tal-individwi u allura tal-harsien kostituzzjonali u konvenzjonalitaghhom. Proprju "d-difett li jippregudika l-jedd ta' smiegh xieraq" precizat fl-Artikolu 790 tal-Kap 12 huwa intiz mhux biss biex tigi assigurata t-trasparenza tal-gudizzju imma wkoll biex tkun tista' tigi verifikata l-gustizzja tal-gudikat. Ghal dan ukoll hu imprexxindibilment mehtieg illi s-sentenza tissodisfa l-element ta' motivazzjoni bazika li l-appellant kellu dritt ghaliha fid-decizjoni. Decizjoni li kellha tikkontjeni b'necessita` ritwali konstatazzjonijiet u dikjarazzjonijiet dwar"i punti formali e principali dell'azione e dell'eccezione". Kuntrarjament ghal dak sostenut mis-socjeta` appellata fir-risposta taghha ghall-aggravju hawn ezaminat, id-decide wahidha tad-decizjoni appellata, kif redatta, ma kienetx tissodisfa l-minimu ta' motivazzjoni li l-ligi tehtieg.