06/11/1961

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

HARDING WILLIAM, MONTANARO GAUCI A.J., MAMO ANTHONY J.

PROFESSUR JOSEPH GALEA, M.B.E., M.D., D.P.H.NE vs DR. ANTONIO BONNICI, B.SC., M.D. ET

N/A

-

N/A

ACCETTAZZJONI TAL-EREDITA' - APPELL - ART. 775, 33(2) U 37 (2) TAL-KAP. 15 - ATTI TA' EREDI - DECIZJONI "EXTRA PETITA" JEW "ULTRA PETITA" - DOTA - ECCEZZJONI TAL-INKOMPETENZA "RATIONE VALORIS" - ISTITUTI KARITATEVOLI - KONTUMACJA

Trattandosi ta' persuna "sui juris" li jigu ammessi fi sptar governativ, u li ghalihom ma jkunx ghamel ruhu responsabbli hadd, id-Dipartiment interessat naturalment ifittex l-ewwel il-pazjent stess, jigifieri l-proprijeta' tieghu, biex jithallas tal-kura u manteniment ta' dak il-pazjent fl-isptar (salvi kazijiet regolati minn ligijiet specjali); jekk hu ma jkollux mezzi, allura d-Dipartiment jagixxi kontra l-persuni li skond il-ligi huma tenuti ghall-manteniment tieghu bl-azzjoni "negotiorum gestor", jew anki xi drabi bil-mandat tacitu. Izda meta missier jew omm, jew xi persuna ohra, taghmeltajjeb ghall-pazjent, allura huwa naturali illi l-hlas jintalab minn ghandu. U bil-mewt ta' dik il-persuna dan l-obligu jaqa' fuq l-eredi taghha; izda ma jaqghax ukoll fuq dawk li ma jkunux accettawl-eredita' tal-persuna obligata. L-accettazzjoni tal-eredita' tista' tkun ukoll tacita, cjoe' rizultanti minn certi fatti jew atti; izda mhix prezunta. Il-fatt li tifla, wara l-mewt t'ommha, tiehu flus minn dawk li halliet ommha, biex taddotta ruhha bihom, jikkostitwixxi att li jammonta ghal accettazzjoni tal-eredita' ta' dik l-omm. U meta l-werrieta ma jaqblux bejniethom dwar jekk ghandhomx jaccettaw il-wirt jew jirrinunzjaw ghalih, dak li jaccetta jikseb wahdu l-jeddijiet kollha u jiehu fuqu l-pizijiet kollha tal-wirt. L-eccezzjoni tal-inkompetenza minhabba l-valur ma tistghax tinghataquddiem Qorti tal-Appell, u lanqas ma tista' tigi minn dik il-Qorti sollevata "ex officio"; u metahu attur jew konvenut il-Gvern, il-Qrati Superjuri ghandhom fill-limiti tal-gurisdizzjoni tal-QratiInfurjuri, gurisdizzjoni konkorrenti ma' dawk il-Qrati, jekk ma jkunx hemm fill-ligi dispozizzjonijiet ohra kuntrarji. Jekk fic-citazzjoni jintalab ammont wiehed kontra diversi konvenuti, din l-eccezzjoni mhix attendibbli billi jigu allegat illi kull wiehed minn dawk il-konvenuti jmissu jigu kundannat f'parti mis-somma hekk mitluba li tkun ta' kompetenza tal-Qorti Inferjuri; il-kwistjoni jekk il-konvenuti kienux kollha obligati, jew min minnhom u f'liema proporzjoni, hija biss kwistjoi ta' meritu. Hemm l-"extra petita" jewl-"ultra petita", meta tigi sostitwita ghall-azzjoni jew ghad-domandaavanzata mill-attur azzjoni jew domanda ohra li minnu ma gietx proposta, jew meta d-decizjoni tmur l-aktar l-hemm mid-domanda jew azzjoni avanzata; u mhux meta tigi mitluba somma superjuri ghal dik litirrizulta dovuta mill-konvenut. Il-kontumacja in prima istanza hi kontestazzjoni tal-kawza; u dinil-kontestazzjoni hija riferibbli mhux biss ghad-domanda per se' li tifforma l-meritu veru u propriju tal-kawza, imma wkoll ghall-kwalitajiet tal-konvenut stess; b'modd illi, jekk il-konvenut hu mharrek bhala eredi, bil-kontumacja tieghu huwa jigi jikkontesta mhux biss il-meritu tad-domanda avanzata kontra tieghu, imma wkoll il-kwalita' ta' eredi li fiha gie mharrek. It-testment mhuwiex prova tal-kwalita' ereditarja; huwa biss prova tal-istituzzjoni tal-werriet, li mill-mewt tat-testatur taghti lok ghad-delazzjni favur tieghu tal-eredita; u mhux prova tal-adizzjoni jew accettazzjoni, li hil-mument komplementari necessarju ghall-akkwist tal-eredita' u tal-kwalita' ta' eredi.