15/04/2002

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

ATKINS SIDNEY ET vs GRIMA JOSEPH ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

ATKINS SIDNEY ET vs GRIMA JOSEPH ET - 2696/1999/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

ACTIO SPOLII, BIZGHA TA` X`JISTA` JSIR FIL-FUTUR - ACTIO SPOLII, ELEMENTI TA` - ACTIO SPOLII, MA TISTAX TINGHATA L-ECCEZZJONI LI L-ISPOLL KIEN LEGITTIMU - ACTIO SPOLII, MINN META JIBDA JIDDEKORRI L-PERIJODU TA` DEKADENZA TA` XAHAREJN - ACTIO SPOLII, RILEVANZA TAL-MOTIV TAL-ISPOLJAT GHALL-EZERCIZZJU TAL-AZZJONI

Huwa stabilit li fl-azzjoni ta' spoll huwa mehtieg jigu ippruvati tliet (3) elementi, u jigifieri (a) il-pussess; (b) it-tehid tieghu b'ghamil tal-imharrek u (c) li l-azzjoni nbdiet fi zmien xahrejn.;

Dwar l-ewwel element, huwa mehtieg li jintwera li, fil-waqt li sar l-ghamil ilmentat, l-attur kien fil-pussess imqar materjali jew ta' fatt. Minbarra dan, il-pussess ma ghandux ikun ekwivokuimma fid-dieher, ukoll jekk ikun ghal waqt qasir, u l-Qorti ghandha tillimita ruhha biss biex tqis il-fatt tal-pussess u dak tal-ispoll. Ghalhekk eccezzjoni bazata fuq il-legittimita` tal-att spoljattiv ma tistax tirnexxi. Mhux mehtieg li l-pussess li jista' jithares minn azzjoni bhal din ikun wiehed esklussiv;

Dwar it-tieni element, huwa mehtieg li jintwera li l-ghamil spoljattiv ikun wiehed arbitrarju u maghmul kontra r-rieda tal-possessur b'mod li jista' jaghti lok ghal azzjoni ta' danni kontra min ikun wettqu. Huwa wkoll mahsub li l-ghamil irid ikun wiehed vjolenti jew imqar misturghall-gharfien tal-persuna li kellha l-pussess. L-ottjeniment ta` permess tal-ippjanar ma jissanzjonax l-att spoljattiv.

Gie mfisser ukoll li l-kliem "vis aut clam" li jirradikaw dan l-elementtal-azzjoni, mhux tabilfors jissarraf f'ghamil ta' tkissir jew qerda ta' oggett mizmum mill-attur jew li fih huwa jgarrab xi hsara fizika, ghaliex huwa bizzejjed li l-ghamil spoljattiv isir kontra r-rieda tieghu jew minghajr ma jithalla jintebah bih;

Dwar it-tielet element, il-ligi trid li l-azzjoni ghat-tnehhija tal-effetti tal-ispoll ghandha tinbeda fi zmien xahrejn. Dan iz-zmien huwa meqjus bhala terminu ta' dekadenza. Bhal kull wiehed iehor mill-elementi tal-azzjoni, dan il-fatt ghandu jigi pruvat mill-attur. Izda meta l-kwestjoni taz-zmien tittella' mill-imharrek bis-sahha ta' eccezzjoni, allura l-prova li l-azzjoni ta' spoll privileggat saret barra zmienha taqa' fuq l-istess imharrek, kif jipprovdi l-artikolu 562 tal-Kapitolu 12 tal-Ligijiet ta' Malta.

Dwar il-kwestjonitaz-zmien li fiha jmissha ssir il-kawza ghandu jinghad li tinqala' l-problema dwar minn meta ghandujibda jintghadd it-terminu ta' xahrejn li tiffissa l-ligi. Dan jinholoq b'mod partikolari meta l-ghamil spoljattiv ikun sar minn wara dahar il-persuna li kellha l-pussess. Kien hemm kazijiet fejn il-qrati ghamlu distinzjoni bejn meta l-ghamil ta' spoll ikun wiehed li sar darba u fejn l-ghamil ikunatt li jippresisti, u ghalhekk inholoq il-hsieb li l-azzjoni tibda jew minn meta l-persuna li ttehdilha l-pussess intebhet bl-ispoll jew meta l-att persistenti ntemm. Izda hawnhekk il-Qorti sostniet illi qari xieraq taz-zewg artikoli tal-ligi li jitkellmu dwar l-azzjoni privileggata tal-ispoll (l-artikolu 791 tal-Kap 12 u l-artikolu 535 tal-Kap 16) ma jhallux ghazla ghal dik li ghandha tkun it-tifsira xierqa li jmissha tinghata dwar minn meta ghandu jintghadd iz-zmien ta' xahrejn: dan ghandu jibda jitqies minn dak inhar tal-ispoll.

Illi biex issehh l-azzjoni tal-ispoll huwa mehtieg ukoll li t-tliet elementi msemmija hawn ikunu kollha pruvati li jesistu.

Illi dwar dan il-punt, il-Qorti tifhem li l-kwestjoni dwar min huwa sid tal-ambjenti rispettivi tal-partijiet ghandu jkollhasiwi marginali f'din il-kawza. Dan jinghad ghaliex, bhalma ssemma izjed 'il fuq, il-kwestjoni ta'jekk l-ispoljat kienx is-sid jew le tal-gid li mit-tgawdija tieghu jkun gie mnezza' mhijiex rilevanti, jekk kemm-il darba jintwera li kellu l-pussess imhares mil-ligi ghal din l-ghamla ta' kawza.

Il-mottiv ta` min ikun qed jallega li sofra l-ispoll mhux rilevanti ghar-rizoluzzjoni tal-kawza.Il-legittimita` tal-ispoll ma tistax titqajjem bhal eccezzjoni.

Il-bizgha ta' x'jista' jsir 'il quddiem mhix wiehed mill-elementi kostitutivi tal-azzjoni tal-ispoll (ghalkemm huwa element ta' azzjoni possessorja ohra). Ghalhekk is-semplici fatt li jsir lukkett f`bieb li pero` ma jissakkarx majammontax ghal spoll.