09/02/2001

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

CAMILLERI JOSEPH D.

BUSIETTA ADRIAN NOE vs ATTARD MARCO

N/A

NOT AVAILABLE

BUSIETTA ADRIAN NOE vs ATTARD MARCO - 1551/1992/1 - TA' L-APPELLI CIVILI (SUPERJURI), MALTA

ACTIO CAMBIARIA, ECCEZZJONIJIET AMMISSIBBLI - ACTIO CAMBIARIA, OBBLIGAZZJONIJIET INDIPENDENTI - KAMBJALA, NATURA TA` - RES JUDICATA, EADEM CAUSA PETENDI - RES JUDICATA, EADEM RES - RES JUDICATA, ELEMENTI TA` - SENTENZA, DISPOSITTIV TA` - SENTENZA, MOTIVAZZJONI TA`

Biex tigi milqugha l-eccezzjoni tar-res judicata huwa necessarju li jikkonkorru tlett elementi: (1)L-istess partijiet - eadem persona; (2) L-istess oggett - eadem res, u (3) L-istess kawzali - eademcausa petendi.

Il-gjudikat jifforma ruhu mhux biss ghar-rigward ta' dak li gie diskuss espressement imma anki ta' dak li messu gie diskuss u ma giex diskuss mill-parti li kellha tidduskutih biex issostni d-domanda jew l-eccezzjonijiet taghha. Il-gjudikat ma jigix nieqes minhabba d-diversita'ta' motivi tal-causa petendi.

Hemm lok ghall-eccezzjoni tal-gjudikat anki meta l-mertu tal-kawza ghalkemm distint minn dak ta' qabel jifforma parti mill-istess haga, jekk il-punt kontrovers ikun l-istess u hemm gjudikat implicitu meta d-decizjoni tkun konsegwenza necessarja tad-disposizzjoni espressa ghax il-volonta' tal-gjudikant tista' tittiehed anki mill-konsiderandi tas-sentenza.

Hu pacifiku li l-gjudikat jassorbixxi kull eccezzjoni li l-mertu ghall-azzjoni kien messha jew setghet giet sollevata in relazzjoni ghall-azzjoni stess.

Ma jistax ikun lecitu lill-appellant li jerga' jipproponi l-istess domanda biex jinnewtralizza l-istess decizjoni precedenti billi jgib'il quddiem ragunijiet u provi li kien jaf bihom u li seta u messu igib fil-kors tal-process l-iehor. Jekk ma jaghmilx hekk, imputet sibi u l-imsemmija sentenza ma tistax tigi injorata u mqeghda fil-genb ghar-ragunijiet pre-ezistenti.

Hu pacifiku li l-gjudikat johrog mid-dispozittiv tas-sentenza. Hu veru li biex jigi interpretat tajjeb id-dispozittiv, jixraq li jigi raffrontat mal-motivazzjoni li hu wkoll parti mid-decizjoni, ghad li minnha ma johrogx gjudikat, kif hu wkoll veru illi t-termini generici tad-dispozittiv jistghu jigu ristretti mill-parti konsiderattiva tas-sentenza.

Id-disposittiv tas-sentenza ma jistghax jittiehed separatment mil-motivazzjoni tal-istess sentenza imma jrid jigi definiti u spjegat mill-motivazzjoni.

L-"exceptio iudicati" ghandha bhala fundament taghha interess pubbliku u hija ta' interpretazzjoni strettissima u f'kaz ta' dubju il-gjudikant ghandu jaqta' kontra din l-eccezzjoni.

L-azzjoni kambjarja hija azzjoni awtonoma u dakli ghandu jigi rigwardat t'azzjoni simili - salv naturalment il-kazi kongruwi fejn xi eccezzjoni ta'indoli rejali tkun tirrikjedi li jsir mod iehor - huwa bhala regola r-relazzjoni bejn it-trajent ut-trattarju kif emergenti mill-wicc fil-kambjali stess.

Kambjala tohloq obbligazzjoni ta' natura partikulari ghaliex hija wahda indipendenti mill-causa obbligiationis.

Tant hija awonoma u indipendenti l-azzjoni kambjarja mill-obbligazzjoni li originat minn negozju li ta lok ghall-hrug taghha, li l-ligi stess, tirrestringi l-eccezzjonijiet li setghu jinghataw f'azzjoni ghall-pagament taghha. L-Artikolu 198 tal-Kodici ta' Kummerc jipprovdi illi setghu biss jinghataw azzjoni kambjarja :- (1) L-eccezzjonijiet li huma personali ghall-possessur tal-kambjala li ma jistghux idewmu l-hlas taghha jekk ma jkunux dwar krediti likwidi u li jistghu jinqatghu malajr fil-kawza li tkun miexja. (2) Li jekk dawn l-eccezzjonijiet ikunu jintiegu ezami fit-tul is-smiegh taghhom isir f'kawza ghaliha u sadanittant il-kundanna ghall-hlas tal-kambjala bil-garanzija jew minghajrha, skond kif jidhrilha l-Qorti, m'ghandhiex tkun imdewma.

Filwaqt li hu minnu illi "l-eccezzjonijiet personalihuma opponibbli ghall-possessur tal-kambjali li qed jitlob il-hlas taghha u jistghu jirrigwardaw tant l-origini tal-obbligazzjoni kemm l-ezercizzju taghha", u dan a vantagg tal-konvenut kjamat biex jonora l-kambjala, kellu jkun ovvju li l-oggett tal-azzjoni kambjarja ma setax u m'ghandux ikun konfuzmal-oggett li kien jifforma l-obbligazzjoni naxxenti minn negozju u li ta lok ghall-hrug taghha. Il-ligi stess, proprju bl-insistenza fuq l-awtonomija tal-azzjoni kambjarja u bil-limitazzjoni tal-eccezzjonijiet li setghu jinghataw ghaliha, kif ukoll bl-insistenza fuq l-ispeditezza fid-determinazzjoni tal-azzjoni, kienet tiddistingwi u ssalva n-negozju originali li jibqa' soggett ghall-verifika ukontestazzjoni, anki wara li tkun giet determinata l-azzjoni kambjarja u anki wara li tkun giet onorata l-kambjala b'konsegwenza tal-esekuzzjoni ta' sentenza fuqha motghija.

L-Artikolu 198 tal-Kodici tal-Kummerc precitat infatti necessarjament jimplika illi eccezzjonijiet li kienu ta' naturapersonali ghall-possessur u li allura setghu joriginaw min-negozju li ta lok ghall-hrug tal-kambjala u li setghu idewmu d-determinazzjoni tal-azzjoni kambjarja, kellhom bhala regola jigu skartati. Dan dejjem salv id-dritt li tali eccezzjonijiet jistghu jigu ventilati f'azzjoni li tikkontesta n-negozju originali.

Sentenza dwar il-validita' ta' kambjala ma tistax tintuza bhala bazi ghall-eccezzjoni tar-res judicata f'kawza fejn ikun qed jigi kunsidrat in-negozju li minnu tkun originat il-kambjala (the underlying contractual obligation).

Ghandu jkun aktar minn car u ovvju illi unavolta l-Qorti tkun iddegretat li ma kienux jezistu l-kambjalijiet ghall-fini tal-ligi billi dawn kienu irritwali ghax difettuzi fil-forma kellha f'kull kaz tinsorgi l-obbligazzjoni originali li temergi mir-relazzjoni kontrattwali li, kif inghad, kellha ezistenza indipendenti u awtonoma mill-azzjonikambjarja maghha konnessa.