03/10/2008

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

KUMMISSARJU TA' L-ART vs ESPOSITO JOHN

N/A

FINAL JUDGEMENT

KUMMISSARJU TA' L-ART vs ESPOSITO JOHN - 1/2001/1 - OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR), BOARDS

APPELL; ESPROPRJAZZJONI

Il-Bord ta' l-Arbitragg dwar l-Artijiet ma akkoljiex it-talba tar-rikorrent sabiex l-intimat ikun ordnat jittrasferixxi favur ir-rikorrent b'titolu ta' kera l-fond nurmu 14, Triq il-Pjazzetta, Vittoriosa u dan ghaliex il-fond twaqqa mill-awtoritajiet u minfloku sar bini iehor.

Il-Kummissarju ta' l-Art appella minn din is-sentenza biex jitlob ir-revoka taghha. L-aggravju tieghu hu fis-sens illi l-Bord ma kienx messu bbaza s-sentenza tieghu fuq il-kunsiderazzjoni illi la l-fond esproprijat twaqqa' u ttella bini minfloku, hu ma setax jordna lill-intimat jitrasferixxi b'titolu ta' kera l-istess fond. B'dan, l-appellanti jikkontendi illi s-sentenza kienet impernjata fuq premessa skorretta tal-ligi ghaliex dak li ntalab bid-Dikjarazzjoni tal-President kien l-akkwist tal-fond b'titoluta' dominju pubbliku. B'ilment sekondarju l-appellanti jissottometti wkoll illi la darba l-membri teknici waslu ghal valutazzjoni unanima ta' kumpens, ic-Chairman kien obbligat, ex-Artikolu 25 (5) tal-Kapitolu 88, jadotta dik il-valutazzjoni.

Fi prospettiva ta' esproprijazzjoni jridu jigu rispettati s-segwenti principji:-
(i) Li t-tehid ta' l-art hu intiz ghal skop pubbliku;
(ii) Il-forma ta' l-akkwist prexxelta mill-awtorita` kompetenti u n-notifikazzjoni ta' l-istess lill-esproprijat;
(iii) L-indennizz.
Il-kwestjoni hawn involuta tikkoncerna principalment il-punti (ii)u (iii) appena esposti.

Fl-Artikolu 5 tal-Kapitolu 88 insibu espressament elenkati tliet forom ta' akkwist. Dawn huma (a) b'xiri assolut, jew (b) ghall-pussess u uzu ta' l-art ghal zmien determinat, jew (c) b'dominju pubbliku. Fil-kaz in ezami, il-forma ta' akkwist hi dik b'dominju pubbliku. Maghzula mill-awtorita` kompetenti din il-forma ta' akkwist - b'dominju pubbliku - dak li kellujigi ezaminat mill-Bord kienu l-implikazzjonijiet legali skaturiti minn din l-opzjoni.

L-Artikolu 2 tal-Kapitolu 88 jiddefinixxi “dominju pubbliku” bhala d-dominju ta' art minn awtorita` kompetenti li l-kwalitajiet ewlenin tieghu huma msemmijin fis-subartikolu (5), (6) u (7) ta' l-Artikolu 19. Ezami ta' dawn id-disposizzjonijiet turi li d-dominju pubbliku ghandu minn natura ta' perpetwita`, b'rikonoxximent ta' hlas ta' “kera ta' gharfien” u fejn l-awtorita` hi fakoltizzata li taghmel mill-art l-aktar uzu ampju, kompriz il-hatt ta' kull edificju fuq l-art, li tbiddel id-destinazzjoni ta' l-art u sahansitra li tirrevendika dik l-art minghand kull pussessur.

Huwa minnu li kif jinghad fl-Artikolu 37 (1) tal-Kostituzzjoni, ebda proprjeta ta' kull xorta ma ghandha tittiehed b'modobbligatorju jekk mhux versu l-hlas ta' “kumpens xieraq”. Dak li l-Qorti trid tara fl-istanza prezenti huwa x'iddecidew il-periti teknici nominati mill-Bord. Fil-kaz attwali jirrizulta mir-relazzjoni annessa mad-decizjoni tal-Bord illi dawn unanimament iddeterminaw illi l-kumpens gust ghandu jkunta' Lm4.20 fis-sena.

In vista ta' dak li jinghad fl-Artikolu 25 (5) tal-Kapitolu 88 din ir-relazzjoni kienet obbligatorja fuq ic-Chairman tal-Bord u kellha allura tircievi pjena adezjoni. Fic-cirkustanzi, akkoppjat ukoll mal-limitazzjoni stretta tas-sindakabilita (Artikolu 25 (7)), din il-Qorti ma tistax lanqas hi titbieghed minn din il-likwidazzjoni.

Ghaldaqstant, din il-Qorti ta'l-Appell tilqa' l-appell u tirrevoka s-sentenza tal-Bord ta' l-Arbitragg dwar l-Artijiet. Tilqa' invece t-talba ta' l-appellanti kif dedotta minnu quddiem il-Bord billi tordna lill-appellat jitrasferixxi lill-appellanti b'titolu ta' dominju pubbliku versu l-kera ta' gharfien ta' Lm4.20 fis-sena ekwivalenti ghal €9.78 fis-sena.