02/11/2001

CONSTITUTIONAL

SAID PULLICINO JOSEPH, AGIUS CARMEL A., CAMILLERI JOSEPH D.

MIFSUD FRANCIS XAVIER SIVE FRANK vs AVUKAT GENERALI

N/A

FINAL JUDGEMENT

MIFSUD FRANCIS XAVIER SIVE FRANK vs AVUKAT GENERALI - 582/1997/1 - CONSTITUTIONAL, MALTA

DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, DETERMINAZZJONI TA` DRITTIJIET CIVILI FI PROCEDURI KRIMINALI - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, DRITTIJIET TA` PARTE CIVILE FI PROCEDURI KRIMINALI - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, IMPARZJALITA` OGGETTIVA - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, IMPARZJALITA` SOGGETTIVA - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, ONERU TAL-PROVA TA` NON EZAWRIMENT TA` RIMEDJI ORDINARJI

Min jallega li rikorrent f`azzjoni kosituzzjonali kellu rimedju xieraq taht xi ligi ohra jrid jipprova din l-allegazzjoni.

Imparzjalita` tfisser nuqqas ta` pregudizzju jew "bias". Huwa necessarju li n-nuqqas ta` imparzjalita` tigi provata b`ezami soggettiv b`riferenza ghall-konvinzjoni personali ta` imhallef partikolari f`kaz partikolari kif ukoll wiehed oggettiv, jigifieri, jekk l-imhallef offriex garanziji sufficjenti sabiex jeskludi dubju ragjonevoli f`dan ir-rigward.

L-ezamisoggettiv jehtieg li ssir il-prova li fuq il-fatti kif provati gudikant agixxa b`bias personali kontra r-rikorrent. F`dan ir-rigward hemm ukoll prezunzjoni li l-gudikant jitqies imparzjali sakemm jigiprovat il-kuntrarju.

Filwaqt li hu indiskuss il-prinicipju illi minkejja li l-gudikant ghandu emozzjonijiet personali ma jistax ihalli lil dawn l-emozzjonijiet imexxuh fis-smiegh tal-kawza jewfil-formazzjoni tal-opinjoni tieghu, hu daqstant iehor pacifiku li mhux kull kumment, anke kien iebes da parti tal-gudikant biex jassigura kondotta xierqa tal-process, ma kien jikkwalifikah bhala parzjali. Il-prova soggettiva ta' parzjalita' kellha mhux biss tkun konkluziva biex twaqqa' l-prezunzjoni li l-gudikant kien nieqes mill-pregudizzju u imparzjali, imma kellha tkun tali li tnissel il-konvinciment illi c-cirkostanzi li setghu apparentement jidhru prova ta' parzjalita' kienu tali li ddeterminaw l-gudizzju finali tal-gudikant.

Jekk jirrizulta li kien essenzjali ghad-determinazzjoni tad-dritt civili ta' persuna li jigi istitwit process kriminali allura l-individwu kellu kull dritt illi jezigi l-protezzjoni ta' l-art. 6 tal-Konvenzjoni ta' l-art. 39 tal-Kostituzzjoni ghal smiegh xieraq fil-process kriminali, anki jekk intrometta ruhu biss bhala parti civili, daqslikieku kien parti f'kawza civili minnu promossa biex jiddefendi d-dritt civili tieghu ghall-unur u reputazzjoni tajba.

Jekk, ghall-kuntrarju, dan ma kienx il-kaz, u allura jirrizulta illi l-persuna kellha rimedju iehor quddiem il-qrati civili, indipendenti mill-process kriminali li kien jassiguralu l-protezzjoni ta' tali dritt, allura l-Qorti difficilment setghet taccetta s-sottomissjoni li kien ikunapplikabbli s-subinciz 1 ta' l-art. 6 ta' l-ewwel skeda tal-Kap 319 u ta' l-art. 39 tal-Kostituzzjoni.

Filwaqt li fil-kaz ta` libell taht l-Att dwar l-Istampa jezisti rimedju civili kif ukollrimedju kriminali, fil-kaz ta` malafama li taqa` taht l-Artikolu 252 tal-Kodici Kriminali (malafamabil-kliem), fejn il-malafama tkun saret biss bil-kliem l-unika azzjoni li biha il-malafamat seta', fl-ewwel lok, jiddefendi l-unur tieghu, kienet tramite l-azzjoni kriminali fit-termini ta' l-artikolu252 tal-Kap 9. Infatti kien biss f'dawn il-proceduri li l-malafamat bil-kliem seta' jottjeni dikjarazzjoni gudizzjarja illi l-unur tieghu, li ghalih kellu jedd fondamentali, kien gie mzeblah. F'dawn ic-cirkostanzi ghalkemm hu rikonoxxut il-principju li "kull rejat inissel azzjoni kriminali u azzjoni civili" (Art. 3(1) tal-Kap 9) u li "l-azzjoni kriminali titmexxa quddiem il-qrati ta' gurisdizzjoni kriminali u biha tintalab piena kontra l-hati" (subinciz 2) waqt li "l-azzjoni civili titmexxaquddiem il-qrati ta' gurisdizzjoni civili u biha jintalab il-hlas tal-hsara li ssir bir-rejat" (subinciz 3), il-malafamat ma setghax civilment jipprocedi biex jiddefendi l-unur tieghu jekk ma jkunxf'posizzjoni li jipprova li hu kien sofra bhala konsegwenza tal-malafama bl-kliem danni attwali u reali.

Dan iwassal ghall-konkluzzjoni illi f'din ix-xorta ta' kawzi l-process kriminali kien,jew almenu seta' jkun, determinanti biex il-malafamat ikun jista' jiddefendi l-unur u r-reputazzjoni tieghu. Meta jokkorru sitwazzjonijiet u cirkostanzi bhal dawn l-individwu kellu kull dritt illi jezigi l-protezzjoni ta' l-art. 6 tal-Konvenzjoni ta' l-art. 39 tal-Kostituzzjoni ghal smiegh xieraqfil-process kriminali, anki jekk intrometta ruhu biss bhala parti civili, daqslikieku kien parti f'kawza civili minnu promossa biex jiddefendi d-dritt civili tieghu ghall-unur u reputazzjoni tajba.