31/05/2006

CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION)

MICALLEF JOSEPH R.

CARUANA SIMON vs ONOREVOLI PRIM MINISTRU

N/A

FINAL JUDGEMENT

CARUANA SIMON vs ONOREVOLI PRIM MINISTRU - 4/2006 - CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION), MALTA

181 B TAL KAPITOLU 12 TAL LIGIJIET TA MALTA - LEGITTIMI KUNTRATTURI F AZZJONI KOSTITUZZJONALI

Il-Qorti tqis li l-kwestjoni ta' min hija l-persuna xierqa li ghandha titharrek f'kawza hija ta' siwi daqs kemm hu mehtieg li tkun xierqa l-persuna li tiftah il-kawza. Sakemm ma jkunx jidher li l-eccezzjoni qeghda titqajjem biss bhala manuvra procedurali, id-determinazzjoni ta' min ghandu jkun fil-kawza hija aspett fundamentali tal-azzjoni li tkun, u dan ghaliex kull att gudizzjarju li jsir minnjew kontra persuna li ma tistax toqghod f'kawza u li ma tkunx awtorizzata regolarment ghal daqshekk,huwa att li ma jiswiex.

L-eccezzjoni tal-illegittimita' tal-persuna hija perentorja tal-gudizzju, ghax jekk tintlaqa', l-gudizzju jaqa' u jispicca. Ghalhekk dik l-eccezzjoni tista' titqajjemukoll f'kull stadju tal-process, imqar fil-grad tal-appell, u jekk kemm-il darba tintlaqa', iggib maghha l-helsien tal-parti mharrka milli tibqa' fil-kawza.

Illum il-gurnata jingharfu kategoriji differenti ta' persuni li jistghu jitqiesu bhala legittimi kuntraditturi f'azzjonijiet kostituzzjonali. Dawn jinqasmu fi tliet kategoriji, jigifieri (a) dawk li jridu jwiegbu direttament jew indirettament ghall-ghamil li jikser id-dritt fundamentali ta' persuna, (b) dawk li jridu jaghmlu tajjeb (billi jipprovdu r-rimedju xieraq) ghan-nuqqasijiet jew l-eghmejjel li bihom haddiehor jikser xi jeddfundamentali ta' xihadd, u (c) dawk il-partijiet kollha li jkunu f'kawza meta kwestjoni ta' xejra kostituzzjonali jew konvenzjonali tqum waqt is-smigh ta' xi kawza f'qorti. Ma' dawn, u dejjem jekk ikollhom interess fil-kawza, jistghu jiddahhlu persuni ohrajn bil-ghan li jaghmlu shih il-gudizzju u jaghmluh rapprezentattiv ta' kull interess involut fil-kwestjoni.

L-imsemmija kategoriji tfasslu mill-frott ta' sensiela ta' decizjonijiet li ippruvaw jirregolaw is-sitwazzjoni qabel ma saru l-bidliet fil-ligi procedurali fl-1995, li kienu mahsuba biex ma jhallux aktar kwestjonijiet ta' xejrapreliminari dwar min ghandu jidher ghall-Gvern, ixekklu l-mixi 'l quddiem tas-smigh tal-kawzi fil-mertu. Bis-sahha tal-artikolu 181B tal-Kapitolu 12 tal-Ligijiet ta' Malta, ir-regoli iccaraw kif wiehed ghandu jirregola ruhu f'kawzi ta' xejra kostituzzjonali.

Fil-kaz li ghandna quddiemna, l-intimat jghid li l-kawza messha tressqet kontra d-Direttur Generali tal-Qrati. Din is-sottomissjonima tistax tintlaqa', u dan ghaliex kemm min-natura tal-kwestjoni nnifisha (jigifieri l-kostituzzjonitat-Tribunal u l-ligi li tahtha twaqqaf) u kif ukoll minhabba li r-rimedju mitlub ma jistax jaghmeltajjeb ghalih l-imsemmi Direttur.

Il-legislatur ried li f'kull kaz li fih wahda mill-partijiet tkun il-Gvern, dik ir-rapprezentanza tkun principalment f'kap tad-dipartiment u, fejn dan ma japplikax, sussidjarjament fil-persuna tal-Avukat Generali, li dejjem u f'kull kaz irid jigi wkoll notifikat bl-atti gudizzjarji li jitressqu kontra l-Gvern. Din in-norma procedurali ma tiddistingwix bejn procedimenti gudizzjarju “ordinarji” u ohrajn “kostituzzjonali”.

Ir-regola tal-procedurakif imfissra fl-artikolu 181B tal-Kapitolu 12 tal-Ligijiet ta'Malta kienet bilfors maghrufa lir-rikorrent jew lill-avukati li qabbad, u b'hekk ma jistax jinghad li din ic-cirkostanza nholqot ghall-gharrieda u bla mahsub waqt is-smigh tal-kaz.

Ghaldaqstant, il-Qorti tiddikjara li l-Onorevoli Prim Ministru m'huwiex il-kontradittur legittimu tal-azzjoni attrici u qeghda ghalhekk tehilsu millijibqa' fil-kawza, bi spejjez tar-rikorrenti.