29/10/2004

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

DE GAETANO VINCENT, CAMILLERI JOSEPH D., FILLETTI JOSEPH A.

GRECH JOSEPH vs ELLIS DOLORES PRO ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

GRECH JOSEPH vs ELLIS DOLORES PRO ET - 115/1984/2 - TA' L-APPELLI CIVILI (SUPERJURI), MALTA

SERVITU`, DISTANZA LEGALI - TWIEQI - SERVITU`, MERA TOLLERANZA - SERVITU`, TIEQA F`HAJT DIVIZORJU - KIF TIGI AKKWISTATA - SERVITU`, TIEQA F`HAJT DIVIZORJU - TOLLERANZA GHAL ZMIEN TWIL

L-Artikolu 443 (Kap. 16) tant hu car, in kwantu jistabilixxi distanzi legali facilment accertabbli,li ma jaghtix lok, u m'ghandux bzonn, ta' ebda ezercizzju ta' interpretazzjoni biex wiehed isib x'kienet l-intenzjoni tal-legislatur.

L-intenzjoni tal-legislatur hija cara bizzejjed. Meta l-legislatur impona certi distanzi minimi legali li ghandhom jigu rispettati f'aperturi li jkunu vicin hafna l-hajt divizorju, huwa ried jillimita f'certa mizura d-dritt assolut tal-proprjeta`, fl-interess reciproku taz-zewg proprjetarji tal-fondi kontigwi. Billi din il-limitazzjoni tigi imposta fil-konfront ta' fond a vantagg ta' fond kontigwu, kien proprju ghalhekk li l-legislatur ipoggi d-disposizzjoni tal-ligi relativa fit-Titolu IV tat-Tieni Ktieb tal-Kodici Civili, ezattament fis-SubartikoluI li jitkellem fuq is-servitujiet mahluqa mil-ligi.

l-Artikolu 443 tal-Kap. 16 - u bhalu hemmohrajn - jistabilixxi regoli fissi u certi proprju bl-iskop li kulhadd ikun jaf xi drittijiet u obbligi ghandu. Dan hu hekk fl-interess suprem ta' l-ordni pubbliku. Fi kliem iehor, il-gar ma ghandux ghalfejn joqghod igib il-prova li qed isofri pregudizzju jekk id-distanza legali tal-bini ta' twieqi ma tinzammx mill-proprjetarju tal-fond attigwu. Diversament, wiehed mhux biss imur kontra l-kelma cara u esplicita tal-ligi - haga prekluza mill-ermenewtika legali - imma jkun qed jikkreja jew jinvita sitwazzjoni ferm incerta u instabbli, a detriment tal-principju tac-certezza tad-dritt. Jekkregoli cari u fissi imposti bil-ligi jigu assoggettati ghal interpretazzjoni soggettiva dwar l-ezistenza o meno ta' pregudizzju ghall-individwu privat, allura ezercizzju simili facilment jista' jwassal biex kollox isir relattiv u soggett ghal interpretazzjoni soggettiva - li hu binajru perikoluz lima ghandux jigi segwit.

Hemm gurisprudenza fis-sens li jekk bniedem ikun jaf bi stat ta' fatt li jintitolah jezercita dritt u jhalli dak l-istat ta' fatt jipprogredixxi minghajr ma jagixxi ghad-dritt tieghu allura t-titolari tad-dritt jista' jitqies, fic-cirkostanzi kongruwi, li irrinunzjaghal prosegwiment ta' dak id-dritt.

L-ewwel Qorti kienet ikkonkludiet li l-attur kien irrinunzja ghad-dritt li tinzamm id-distanza regolamentari billi kien ma ha ebda pass sabiex jirrimedja s-sitwazzjoni li kienet inholqot ghal madwar 25 sena.

Il-Qorti ta' l-Appell izda sostniet fl-istess waqt wiehed ma jistax jinsa' lanqas il-punt li l-ligi stess tikkontempla terminu ta' tletin (30) sena biex wiehed jezercita tali dritt. Huwa minnu wkoll li nghataw decizjonijiet li hadu in konsiderazzjoni l-element ta' l-utilita` privata ta' certi servitujiet bhal dak ta' distanzi legali f'kazta' aperturi. Imma anke hawn wiehed irid jirrikoncilja l-agir ta' l-individwu ma' regoli cari u fissi moghtija espressament mil-ligi stess - proprju biex ma jinqalghux kwistjonijiet dwar interpretazzjoni kif gia` nghad supra. Wiehed irid jipprocedi b'massima kawtela qabel ma jikkonkludi li persuna iddekadiet inezorabilment mid-drittijiet taghha qua proprjetarja.

Ir-rinunzji huma di stretto diritto u ghandhom jirrizultaw minn fatti assolutament inkonciljabbli ma' konservazzjoni tad-dritt u li juru l-volonta` preciza ta' rinunzja. Kwindi ma jistax jigi konkluz illi jkun hemm rinunzjatacita jekk mill-provi ma jkunx hemm indizji cari u assoluti li l-volonta` tal-persuna jew persuni tbiddlet. Ghandu jsegwi minn dan kollu li jekk l-indizji u l-fatti jhallu dubju dwar il-volonta` tal-persuna, dan ghandu jittiehed kontra l-ezistenza tar-rinunzja.

Bil-fatt wahdu li l-attur maagixxiex prontament u halla hafna zmien jghaddi qabel ma ha azzjoni, jista' jinghad li beda jinsorgid-dubju dwar kemm l-attur ried jagixxi kontra l-gar li bena mhux skond il-ligi - izda min-naha l-ohra, l-attur kien il-hin kollu konfortat mill-fatt li bil-ligi huwa kien ghadu fit-terminu legali biex jagixxi - u fil-fatt hekk gara. L-aktar li seta' jinghad hu li l-attur addotta stat ta' fatt ambivalenti imma zgur li b'daqstant ma pprovdiex ic-certezza li huwa kien definittivament irrinunzja ghad-drittijiet tieghu. Meta l-konvenuti bnew mhux skond il-ligi huma hadu riskju li ghal tletin senasetghu jigu mgeghla li jirrimwovu l-binja illegali. Darba li ghazlu li jinkorru f'tali riskju, humama jistghux idawru dak li kien ab initio kontra l-ligi, fi stat ta' legalita` ghas-semplici ragunili d-danneggjat ha z-zmien tieghu - pero` fil-parametri tal-ligi - biex jagixxi kontra taghhom. Anzi l-konvenuti ippretendew addirittura li l-aperturi de quo huma fid-distanza li trid il-ligi - ara r-raba' eccezzjoni fin-nota ta' l-eccezzjonijiet (a fol. 5 tal-process) - pretensjoni din li tattakkadirettament it-titlu ta' l-attur qua proprjetarju.

Illi l-Artikolu 443 tal-Kodici Civili jimponi obbligu fuq sidien ta' fondi li ma jifthux twieqi f'boghod ta' anqas minn sitta u sebghin centimetru u cioe` zewg piedi u nofs mill-hajt divizorju. Dan l-obbligu jaghti dritt lill-vicin, li ma jhallix li twieqi jkunu aktar vicini lejn il-proprjeta` tieghu minn dak stabbilit. Ghalhekk din hijaservitu` u bhala tali dan id-dritt u konsegwenti obbligu jinsab taht it-Titolu IV tal-Kap. 16 li jitkellem dwar is-servitujiet. Billi servitu` huwa dritt reali dawn ma jistghux jigu ikkostitwiti jewmitlufa jekk mhux kif stabbilit mill-istess ligi, cioe` kuntratt, moghdija taz-zmien jew per destinazione di padre di famiglia. L-akkwixxenza jew sahansitra l-kunsens espress ta' parti, kemm-il darba dak il-kunsens ma jigix espress f'att pubbliku, ma jistghu qatt itellfu d-dritt tal-konvenut li jitlob li l-loggia titqieghed f'distanza mehtiega mil-ligi.

Illi din il-Qorti taqbel li tista'ssir eccezzjoni ghad-distanza msemmija fl-Artikolu 443, fis-sens li din id-distanza tikkostitwixxi servitu` legali ghall-utilita` privata u bhala tali d-distanza msemmija fiha tista' tigi immodifikatajew rinunzjata minn min ghandu interess. Pero` din il-Qorti tikkondividi dak li irriteniet l-ewwelOnorabbli Qorti li biex tali modifika jew rinunzja tkun verament effettiva, hemm bzonn li din il-volonta` tirrizulta minn att pubbliku billi si tratta ta' dritt reali.

Att ta' tolleranza fl-interess tal-bon vicinat ma jammonta qatt ghal rinunzja ta' dritt.

Il-kriterji biex wiehed jiddeciedi jekk hux il-kaz jew le ta' tolleranza, li x'aktarx hija tacita, u anzi prezunta, ghandhom jigu dezunti.mir-rapporti ta' familjarita`, ta' hbiberija, ta' buon vicinat, minn dak li komunemenet huuzat li jsir f'pajjiz. u mill-entita` ta' l-aggravju -
ftit jew ljevi - li l-att jarreka lil minjittollerah, izda l-presunzjoni tat-tolleranza tkun inverosimili f'kaz ta' attijiet importanti u gravi.