06/10/2004

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

CILIA SAVIOUR ET vs GASAN INSURANCE AGENCY LTD ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

CILIA SAVIOUR ET vs GASAN INSURANCE AGENCY LTD ET - 646/1997/1 - TAL-APPELLI CIVILI (INFERJURI), MALTA

RITRATTAZZJONI, NEGLIGENZA FIT-TMEXXIJA TA` L-EWWEL KAWZA - RITRATTAZZJONI, SENTENZA TA` L-EWWEL GRAD - FATTI LI JIFFORMAW IL-BAZI TAR-RITRATTAZZJONI JRIDU JKUNU SARU MAGHRUFA LIR-RITRATTAND WARA LI JKUN GHALAQ IZ-ZMIEN TA` L-APPELL - TITOLU EZEKUTTIV, RINUNZJA GHAL

L-artikolu 253 tal-Kap 12 jipprovdi li l-gudikati kollha huma konsidrati bhala titolu ezekuttivi u jsiru ezegwibbli sempliciment u purament ghaliex huma 'res judicata'. Dan pero` ma jfisserx illi l-parti vincenti ma tistghax tirrinunzja ghall-effetti tas-sentenza di fronte ghal xi wiehed mill-partijiet sokkombenti fil-gudizzju. Rinunzja din li hemm bzonn li tkun cara u univoka u li timmanifestal-intenzjoni fir-rinunzjant li huwa jrid jabdika d-dritt tieghu stabbilit u konfermat mill-gudikat.

Huwa lecitu li f'kawza ta' ritrattazzjoni Qorti taghti rikonoxximent ghal tali rinunzja.

Il-ligi fit-titolu dwar ir-ritrattazzjoni ma taghmelx distinzjoni bejn konvenuti li dehru u kkontestaw il-kawza u konvenuti li baqghu kontumaci u ma tikkommina ebda dekadenza minn dak ir-rimedju kontra l-kontumaci, sempliciment ghal dik ir-raguni. M'hemmx l-eskluzjoni tal-kontumaci 'a priori' minn dan ir-rimedju.

Anqas il-fatt li ma jkunx sar appell mhux fih innifsu raguni ta' eskluzjoni mir-ritrattazzjoni. Dak li l-ligi tipprovdi hu biss illi, fil-kaz ta' talba ghar-ritrattazzjoni deciza b'sentenza tal-Qorti ta' prim'istanza li tkun ghaddiet f'gudikat jenhtieg illi l-parti li titlob ir-ritrattazzjoni tkun giet taf bil-fatti li jaghtu lok ghaliha wara li jkun ghalaq iz-zmien ta'l-appell. Naturalment jekk il-parti li titlob ir-ritrattazzjoni kienet taf bil-fatti li jaghtu lokghaliha meta hi kienet ghadha utilment tinqeda bir-rimedju ordinarju ta' l-appell hu sewwa li hi matkunx tista' tigi ammessa li tezercita r-rimedju straordinarju tar-ritrattazzjoni.

Premessi s-suesposti rilevanzi tal-principju, jidher li l-interpretazzjoni l-aktar konkordi tad-dispost tal-ligi fl-artikolu 812 tal-Kap 12 hi dik li r-ritrattand jenhtieglu jissodisfa ukoll bhala pre-kondizzjoni ghall-aditu tat-talba tieghu ghar-ritrattazzjoni illi hu sar jaf bil-fatti li jintitolawh iressaqtalba bhal din wara li kien skorra z-zmien ta' l-appell.

L-Artikolu 812 tal-Kap. 12 jiddisponi li "Ir-ritrattazzjoni ta' kawza deciza b'sentenza moghtija minn qorti ta' l-ewwel grad, u li ghaddiet f'gudikat, tista' tinghata wkoll, fuq talba tal-partijiet li jkollhom interess, f'kull wiehed mill-kazijiet imsemmijin fl-ahhar artikolu qabel dan, basta li l-parti tkun giet taf bil-fatti illi minhabba fihom titlob ir-ritrattazzjoni, wara li jkun ghalaq iz-zmien ta' l-appell."

Il-bazi ta' dan il-provvediment li jirregola l-istitut tar-ritrattazzjoni ssib l-ispirazzjoni taghha mill-principju kardinali li s-sistema gudizzjarju hu mibni fuq l-opportunita` ta' appell wiehed minn sentenza ta' l-ewwel grad u li ma hux permess hlief f'kazijiet eccezzjonali li l-Qorti terga' tikkonsidra dak li jkun b'mod jew iehor ghadda in gudikat u jaghmel stat bejn il-partijiet. Hu ghalhekk li gustament il-ligi tal-procedura biex tiffavorixxi l-istat ta' certezza ta' dritt tkompli targina u tillimita l-opportunita` ta' ritrattazzjoni ta' kawzi decizi mill-Qorti ta' l-ewwel grad ghall-kazijiet eccezzjonali kif provvdut fl-Artikolu 812 fuq citat. Kazjiet li jezigu bhala rekwizit sine qua non illi l-parti tkun giet taf bil-fatt li mhabba fih tkun qed titlob ir-ritrattazzjoni wara li jkun ghalaq iz-zmien ta' l-appell.

Ir-ritrattand ghandu l-oneru li jsegwi l-kawza u hu ghandu jkun jafmeta tkun inqatghet il-kawza.

Ma jidherx li dan ir-rimedju hu miftuh lil kull min jommetti d-difiza jew ihalli l-kawza tigi deciza u t-terminu ta' l-appell jiddekorri biex imbaghad jirrikorri ghall-istess rimedju.

Jekk, kif pacifikament ricevut, ma jistax jigi permess li taht il-pretest tar-ritrattazzjoni l-litigant sokkombent jerga' jiftah il-kawza u b'hekk indirettament krejat tribunal tat-Tielet Istanza dan hu maggorment hekk il-kaz fejn l-istess sokkombent ma jkunx, imbaghad, fil-kaz ta' sentenza ta' l-ewwel istanza, ipprevalixxa ruhu mir-rimedju ta' l-appell fiz-zmien utili.