Summary
L-azzjoni hija maghrufa bhala novi operis nuntiatio hija kontemplata fl-artikolu 538 tal-Kodici Civili.
Dan l-artikolu jipprovdi li meta persuna jkollha ragun tibza' li xoghol gdid mibdi minn xihadd fi hwejgu jew fi hwejjeg haddiehor sejjer igib hsara f'gid immobbli li jkun fil-pussess ta' dik il-persuna, tista' ssir talba biex dawk ix-xoghlijiet jinzammu u jitwaqqfu. B'mod karatteristikuli japplika fl-azzjonijiet pussessorji, il-ligi tghid li l-Qorti tisma' l-fatti fil-qosor;
Biex din l-azzjoni tirnexxi irid jintwera li: fl-ewwel lok, irid ikun hemm xoghol gdid li jkun inbeda, billi m'huwiex bizzejjed li x-xoghol li minnu hemm ilment ikun ghadu mahsub li jsir; fit-tieni lok, huwa mehtieg li dak ix-xoghol gdid ikun gab hsara fis-sens guridiku u legali, u li l-hsara tkun sejra tigri jew tiggarrab tassew, u mhux biss b'mod ipotetiku, minn min jiftah il-kawza; fit-tielet lok, il-hsara li ssehh trid tkun il-konsegwenza ta' fatt illecitu jew projbit mil-ligi; fir-raba' lok,li x-xoghol gdid ma jkunx ghadu ntemm; u, fil-hames lok, li x-xoghlijiet ma jkunx ilhom izjed minnsena li nbdew;
Il-ligi tahseb ukoll f'zewg sitwazzjonijiet. Il-Qorti tista' taghzel li tordna jew li zzomm milli jitkompla x-xoghol jew li thallih jitkompla. Fiz-zewg kazi, l-Qorti tista' tordna l-ghoti ta' garanzija. Fl-ewwel kaz, il-garanzija tkun ghall-hlas tad-danni li l-persuna li tkun twaqqfet milli tissokta x-xoghlijiet tista' ggarrab minhabba li t-talba ma tkunx saret ghal raguni tajba. Fil-kaz li x-xoghol jithalla jissokta, l-garanzija trid taghmel tajjeb ghall-hatt tax-xoghol kollu jew bicca minnu u ghall-hlas tad-danni li jkun garrab min fetah il-kawza fil-kaz li tinghata sentenza definittiva favurih;
Dan juri li l-provvediment li tkun tat il-Qorti biex tordna li x-xoghol jinzamm jew jithalla jitkompla ghandu min-natura ta' provvediment kawtelatorju jew temporanju sakemm il-kwestjoni tigi definita kif imiss b'sentenza ahharija, dejjem fl-ambitu ta' stharrigta' indoli possessorju. Ladarba din l-azzjoni specjali tinsab imqeghda mal-azzjonijiet possessorji,ikun bizzejjed li min jibza' li sejra ssir hsara bix-xoghlijiet il-godda ikun jippossiedi l-bini limagenbu jkunu qeghdin isiru l-imsemmija xoghlijiet, u ma jidhirx li hemm ghalfejn ikun ukoll sid dak il-bini;
L-azzjoni ta' denunzja ta' xoghlijiet godda hija mahsuba ghall-harsien tat-tgawdija tal-pussess tal-haga u ma ssirx azzjoni petitorja bis-semplici fatt li min jibdiha jkun sid il-bini li hemm il-bizgha li jgarrab hsara minhabba x-xoghlijiet il-godda li jkunu nbdew. Il-hsara li, minhabba x-xoghlijiet il-godda, persuna bir-ragun tibza' li sejjer igarrab bini taghha m'ghandhiex tigi mifhuma biss bhala hsara materjali li tolqot negattivament il-valur u s-sura tal-bini nnifsu, immatghodd ukoll ghal kull pregudizzju marbut mal-uzu jew mat-tgawdija tal-istess bini. Fuq kollox, azzjoni bhal din tista' titressaq mhux biss meta x-xoghlijiet il-godda jkunu abbuzivi jew illegali, izda wkoll meta tali xoghlijiet ikunu legali jew legittimi imma li joholqu hsara minnufih jew fil-gejjieni fil-bini tal-attur, billi f'azzjoni bhal din jehtieg li jigi accertat li bil-bini l-gdid il-gidtal-attur m'huwiex probabbli li jgarrab hsara;
Huwa meqjus li l-azzjoni novi operis nuntiatio hija maghmula minn zewg fazijiet: l-ewwel wahda hija dik fejn il-Qorti taghti provvedimenti ta' ghamla provvizorja; filwaqt li, wara stharrig sommarju, tghaddi ghat-tieni fazi li tqis il-kwestjonifil-mertu. Il-ligi ma teskludix li dawn iz-zewg fazijiet ikunu jaghmlu parti mill-istess gudizzjufl-istess kawza;
Biex isir apprezzament xieraq tal-aspetti ewlenin tal-azzjoni taht ezami,jidher li huwa mehtieg li wiehed jifhem li l-qofol ta' azzjoni bhal din huwa l-element tal-bizgha bir-ragun tal-parti attrici. Mill-kwalifika maghmula fil-ligi nfisha, ghalhekk, mhux kull bizgha li jista' jkollha persuna tkun bizzejjed biex issejjes azzjoni bhal din. Tali bizgha trid tkun wisq izjed minn semplici tehbir il-qalb jew suspett: izda ma jidhirx li, min-naha l-ohra, trid tkun tikkostitwixxi gharfien assolut ta' hsara li sejra tigri. L-element tal-bizgha dejjem u tabilfors jimplikafih innifsu xi ghamla ta' incertezza, u ghalhekk wiehed jaghmel hazin jitkellem f'termini ta' assolutezza, u dan kemm dwar min hu suggett ghall-bizgha u kif ukoll dwar min jaghti lok ghaliha;
L-element tal-bizgha "bir-ragun" huwa element kostitutiv li jaghti l-interess lil parti li tmexxi 'lquddiem azzjoni bhal din. Fi kliem il-ligi, mbaghad, tali bizgha trid tkun marbuta mal-hsara li jista' jgarrab il-bini tal-istess parti attrici minhabba x-xoghlijiet. Ghalhekk, ladarba kif inghad izjed 'il fuq, l-aspett tal-legalita' jew l-illicejita' tal-bini l-gdid m'hijiex rilevanti jekk kemm-il darba jigi muri li tista' ssir hsara lill-bini tal-parti attrici, il-kwestjoni ta' jekk tali binikienx kopert jew le b'permess ma jidhirx li zzid jew tnaqqas il-kejl tar-ragonevolezza tal-bizgha tal-attur bhala element kostitutiv tal-azzjoni bhal din;
Tinsorgi diffikulta' legali dwar jekktali bizgha "bir-ragun" tibqax bizzejjed jekk kemm-il darba, fl-accertamenti tal-provi fil-mertu, lill-Qorti jirrizultalha li tali bizgha ma kienx fondat. Fi kliem iehor, jekk tali bizgha huwa element kostitutiv tal-azzjoni novi operis nuntiatio ghall-bidu taghha, jibqa' jghodd ghas-siwi tad-determinazzjoni tal-azzjoni fil-mertu jekk il-fatti juru li tali bizgha ta' hsara m'ghandux jezisti? Filwaqt li l-element ta' bizgha "bir-ragun" huwa mehtieg biex jaghti lok ghall-azzjoni, dan il-fatt accertat m'ghandux jorbot idejn il-Qorti biex tiddisponi mill-mertu tal-azzjoni bilfors favur l-attur,jekk, wara l-fazi tal-provvedimenti provvizorji tal-azzjoni, jirrizultaw fatti li juru li dak il-bizgha ma kienx mibni fuq rejalta' fattwali;
