Reference: 1744/1985/2

Judgement Details


Date
20/02/2004
Court
CIVIL COURT, FIRST HALL
Judiciary
SCICLUNA DAVID
Parties
BUGEJA ANGELO ET vs BUGEJA IGNAZIO
ECLI
N/A
Judgement Type
PARTIAL SENTENCE

Keywords / Summary


Keywords
SUCCESSJONI, KAPACITA` LI TIDDISPONI B`TESTMENT - PERSUNI LI MA JKUNUX F`SENSIHOM FI ZMIEN IT-TESTMENT
Summary
L-artiklu 597 tal-Kodici Civili jipprovdi illi m'humiex kapaci li jiddisponu b'testment:-

dawk li, ghalkemm mhux interdetti, ma jkunux f'sensihom fiz-zmien tat-testment.

Meta wiehed f'dan il-kaz jipprova jimpunja t-testment, irid jipprova illi meta t-testatur ghamel it-testment ma kienx f'sensih. Il-piz tal-prova jaqa fuq min qed jallega - onus probendi incubit ei qui dicit non ei qui negat!'

Meta gew rinfaccjati b'kazijiet bhal dawn, il-Qrati taghna applikaw tliet principji bazici:-

1. Ir-ragonevolezza tal-kontenut tat-testment - jekk it-testment jaghmilx sens, huwiex logiku, jew le. Ir-ragonevolezza tad-dispozizzjonijiet kontenuti fit-testment hija l-kriterju li ghandu jwassal lill-gudikant biex jiddeciedi dwar l-insanita` mentali jew le tat-testatur. Il-Qrati taghna jimxu a bazi tal-principju illi jekk il-kontenut tat-testment huwa ragonevoli, allura huwalogiku illi wiehed jasal ghall-konkluzjoni illi t-testatur kien naturalment san meta ghamel it-testment. Dan il-principju huwa izjed b'sahhtu meta t-testatur, fit-testment jaghti anki r-ragunijiet u jispjega l-motivazzjonijiet li jkunu wasluh biex proprju jaghmel dawn id-dispozizzjonijiet testamentarju. L-ahjar indizzju huwa l-kontenut stess tat-testment li jista' bl-istranezza u bil-kontra-dittorjeta` tieghu jattesta ghall-istat t'infermita` mentali tat-testatur;

2. Il-kuxjenza u l-volonta` tat-testatur. Persuna tista' taghmel, ghandha l-kapacita li taghmel, testment, kemm il-darba jkollha l-konoxxenza, jigifieri li tifhem l-azzjonijiet tal-persuni madwarha u l-effetti ta' l-azzjonijiet taghha u kemm il-darba ghandha l-kapacita` li tifforma intenzjoni; u

3. il-principju enuncjat mill-Qrati Inglizi fil-kawza "Banks vs Goodfellow (1870)" fejn gie sostnut illi biex wiehed ikollu l-kapacita` li jiddisponi minn gidu permezz ta' testment, huwa jrid ikollu l-kapacita` li jifhembic-car x'inhuma l-effetti ta' dan it-testment, x'inhi, kemm tiswa, kemm hi kbira l-proprjeta` li jkun jiddisponi minnha, min huma l-persuni li jistghu jivvistaw xi pretensjonijiet fuq il-patrimonjutieghu u kif ukoll kemm huma b'sahhithom u validi minn dawn il-persuni.

Issa wiehed jehtieg li jispjega wkoll illi l-ligi tirrikjedi biss li t-testatur ikun mohhu f'postu fiz-zmien li jkun ghamel it-testment. Ghaldaqstant jekk huwa jkun ibati minn infermita` mentali, izda fiz-zmien li ghamelit-testment it-testatur ikun ghaddej minn perjodu lucidu, allura dak it-testment xorta jitqies bhalavalidu. Ghall-kuntrarju, jekk it-testatur huwa normali, izda fiz-zmien tat-testment huwa jkun qed isofri minn infermita` temporanja, allura dan it-testment mhux validu.

Il-kapacita` li wiehedjaghmel testment hija r-regola, u l-inkapacita` hija l-eccezzjoni. Ghalhekk il-prezunzjoni 'juris tantum' hija illi min jaghmel testment huwa kapaci biex jiddisponi mill-beni tieghu, salva l-prova kuntrarja, li trid issir minn min jagixxi ghall-impunjazzjoni tat-testment;

Regola ohra fondamentali hija dik stabbilita mill-paragrafu (d) ta' l-art. 634 tal-Kodici Civili [illum l-art. 597(d)],li huma nkapaci li jiddisponu b'testment dawk li fi zmien it-testment ma jkunux f'sensihom ('of sound mind'). Konsegwenza ta' din ir-regola hija li min jimpunja testment irid jipprova li fil-mument lisar min ghamlu ma kienx kpaci;

Biex wiehed jista' jagmel testment ma hemmx bzonn ta' mohh perfettament f'siktu imma huwa bizzejjed dak l-uzu limitat tar-ragjuni li huwa bizzejjed sabiex jippermetti l-kuxxjenza ta' l-agir proprju u sabiex jitqiesu d-diversi gradi ta' debulizza mentali tat-testaturi wiehed irid ihares lejn ir-ragjonevolezza o meno tad-disposizzjonijiet testamentarji.

Li biex tigi stabbilita l-insanita` mentali tat-testatur hemm bzonn li jirrizultaw indizi gravi; u m'humiex bizzejjed 'semplici congetture e possibilita`.




Operational Programme 1
CONvErGE connected eGovernment


We use cookies to ensure that we give you the best experience on our website. If you continue without changing your settings, we'll assume that you are happy to receive all cookies. More Info