29/10/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

VALENZIA GEOFFREY

SAMMUT JOHN MARY vs FENECH EMANUEL

N/A

FINAL JUDGEMENT

SAMMUT JOHN MARY vs FENECH EMANUEL - 1647/1999/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

DEPOZITU, DOVERI TAD-DEPOZITARJU - DEPOZITU, HRUQ TA` L-OGGETT DEPOZITAT - INTERESS GURIDIKU, ELEMENTI TA` - KAZ FORTUWITU, ELEMENTI TA` - KAZ FORTUWITU, EVITABILITA` TA` - KAZ FORTUWITU, PREVEDIBILITA` TA` - VETTURA, PROPRJETA` TA`

Is-sid ta' garage fejn isiru tiswijiet tal-karozzi, apparti mill-kuntratt ta' kiri ta' xoghol ghandujitqies ukoll bhala depozitarju bl-obbligu li jikkostodixxi u jrodd il-karozza fl-istat li kienet tinsab - salv it-tiswijiet li jkun gie mitlub jaghmel fiha. Dan mhux depozitu gratwitu, u ghalhekk igib mieghu l-konsegwenzi previsti mill-ligi fl-artikolu 1900 tal Kodici Civili.

Id-depozitarju huwa obbligat juza fil-kustodja ta' l-oggetti depozitati ghandu l-istess diligenza li huwa juza fil-kustodja ta' hwejgu - Art. 1899 Kodici Civili. Dan il-principju huwa applikat b'akbar rigur metad-depozitu huwa salarjat milli meta jkun maghmul gratwitament u fuq bazi ta' hbiberija - Art 1900.

Id-depozitarju pero' mhux responsabbli ghall-accidenti li jigru b'forza magguri. Is-serq ta' oggett depozitat jammonta ghal kaz fortuwitu meta d-depozitarju jkun ha l-prekawzjonijiet xierqa biex is-serq ma jsirx.

Id-debitur jibqa' dejjem responsabbli ghall-inadempiment ta' l-obbligazzjoni minnu assunta sakemm ma jippruvax li l-inadempiment kien dovut ghal kawza estranea, forza magguri jew kaz fortuwitu; b'mod li hu jibqa' dejjem tenut jekk l-obbligazzjoni ma gietx adempita bi htija tieghu jew ta' terzi persuni mqabbdin minnu.

Jekk id-depozitarju jinvoka l-kaz fortuwitubhala motiv ta' l-esenzjoni tieghu mill-hsara li ssofri l-haga depozitata, l-prova tal-kaz fortwituhija mixhuta fuqu.

Skond il-principji tad-dritt, biex ikun hemm il-kaz fortuwitu mhux bizzejjed li jkun hemm avveniment insolitu, sproporzjonat, u li jkun prodott mill-forzi tan-natura, imma jehtieg li jkun inevitabbili, b'mod li ma jistax jigi evitat bid-diligenza ordinarja tal-bonus paterfamilias.

Id-definizzjoni accettata fil-gurisprudenza nostrana ta' interess guridiku hija dika tal-Mortara li jghid li l-interess guridiku huwa " l'utilita' finale della domanda gudiziale nel tema dell'asserita ezistenza o violazione del diritto". Jekk l-azzjoni tkun inkapaci li tipproduci rizultat vantaggjuz jew utili ghal min jipproponiha jew jekk ir-rizultat, jew sentenza, ma jkunx jista' jigi usufrwit, dik l-azzjoni ma tistax tigi protetta.

L-interess irid ikun guridiku cjoe bazat fuq xi dritt pretiz lez tal-atturi irid ikun dirett (meta jezisti fil-kontestazzjoni jew fil-konsegwenzi taghha) u personali (fis- sens li jirrigwarda l-attur) u jrid ikun konkret jew attwali cjoe jrid johrog minn stat attwali ta' vjolazzjoni ta' dritt.

Dwar dina l-kwistjoni trid issirdistinzjoni bejn trasferiment ta' vettura u registrazzjoni ta' vettura. Meta ssir skrittura privatata' bejgh wiehed jista' jghid li t-trasferiment sar. Ir-registrazzjoni imbaghad tkun tiddependi minn meta tithallas it-taxxa dovuta.

Skond l-Art. 1347 tal-Kodici Civili l-bejgh hu perfett bejnil-partijiet, u kwantu ghall-bejjiegh, il-proprjeta' tal-haga tghaddi ghand ix-xerrej, malli jsir il-ftehim fuq il-haga u fuq il-prezz, ghalkemm il-haga tkun ghad ma gietx ikkunsinnata u lanqas ma jkun ghad thallas il-prezz; u minn dak il-hin il-haga nfisha tibqa' ghar-riskju u ghall-uzu tax-xerrej.

Fil-ligi taghna d-difiza ta' "force majeure" u kaz fortwitu tinsab fl-artikolu 1029 tal-Kodici Civili li jipprovvdi li "kull hsara li tigri b'accident jew b'forza magguri, ibatiha, fin-nuqqasta' disposizzjoni espressa tal-ligi li tghid il-kuntrarju, dak illi fuq il-persuna jew il-beni tieghu tigri l-hsara".

Il-Qorti trid tara ghalhekk jekk dak l-gara kienx precedut minn xi att jew ommissjoni kolpuza da parti tal-konvenut, u jekk kienx hemm xi "violazione di un dovere" jew "ommissione di diligenza".

Jinsab ritenut illi "s-serq ghandu jkun ekwiparat ghal kaz fortuwitu ughalhekk ghandu jsofrieh il-proprjetarju tal-oggett misruq".