07/07/2003

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

CASSAR MARIA ASSUNTA vs CONNELL ALBERT ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

CASSAR MARIA ASSUNTA vs CONNELL ALBERT ET - 2255/1998/1 - TAL-APPELLI CIVILI (INFERJURI), MALTA

KOMMODAT, ELEMENT TAL-GRATUWITA` - KOMMODAT, JAMMONTA GHAL LOKAZZJONI META JSIR BI HLAS TA` FLUS - KOMMODAT, KONTRO-PRESTAZZJONI - LOKAZZJONI, UZU TA` HAGA JEW FOND B`KORRISPETTIV EKWIVALENTI GHAL

Karattru essenzjali tal-kommodat huwa l-gratuwita` tal-prestazzjoni tal-haga.

Fil-fatt l-Artikolu 1824 tal-Kodici Civili jiddisponi illi "l-kommodat jew self ghall-uzu hu kuntratt li bih wahdamill-partijiet tikkunsinna haga lill-parti l-ohra sabiex din tinqeda biha, bla hlas, ghal zmien jewghal uzu determinat, bl-obbligu ta' dak li jirceviha li jrodd il-haga nfisha".

Iz-zewg modalitajiet possibbli tal-kuntratt tal-kommodat, kemm dik relatata maz-zmien u dik relatata ma' l-uzu, jistghu jezistu indipendentement minn xulxin u wahda ma kenitx necessarjament marbuta ma' l-ohra. Il-partijiet jistghu allura jiftehmu zmien li fih il-kommodat kellu jipperdura, bla ma jiftehmu x'uzu determinat kellu jsir mill-haga kunsinnata b'self u vice-versa.

L-Artikolu 1835(2) umbaghad jiddisponi li "...jekk matul iz-zmien miftiehem, jew qabel ma jkun spicca l-bzonn tal-kommodatarju, jinqala' lill-kommodant il-bzonn bil-ghagla u bla hsieb, tal-haga, il-qorti tista', skond ic-cirkostanzi, iggieghel lill-kommodatarju li jroddha, taht l-obbligu talkommodant li jhallsu ta' l-ispejjez lihuwa jkun ghamel sabiex jinqeda biha."

Ma jkunx kontra l-ispirtu li janima dan l-istitut li l-haga mislufa sservi ghall-uzu komuni tal-kommodant u tal-kammodatarju billi l-kuncett tal-liberta`rakkjuz fil-kommodat ma jigix nieqes, "se questa liberalita` sia mossa dall'interesse comune del prestatore e del comodatorio.

Huwa veru illi skond il-gurisprudenza antika kien jinghad li kumpens nominali, zghir u insinjifikanti ma kienx ihassar il-kuntratt tal-kommodat. B'danakollu l-indirizz posterjuri tal-Qrati fuq din it-tematika kien dak li jsegwi l-principju aktar rigoruz tad-Dritt Ruman li jeskludi mill-kommodat kwalunkwe kumpens. Kien b'dan in mira li gie deciz illi jekk minn jaghti l-uzu ta' haga jezigi prestazzjoni mill-parti l-ohra majkunx ghad hemm kommodat izda kuntratt ta' xort' ohra.

Id-dottrina, kif ukoll il-gurisprudenza, jidher li jzommu ben distinti l-kawzatal-kuntratt tal-kommodat mill-motivi li jaghtu lok ghall-krejazzjoni tieghu. Dawn tal-ahhar - adexemplum, ir-rabtiet affettivi, ir-rikonoxxenza, s-solidarjeta` umana - ma ghandhom l-ebda rilevanzaguridika. Hi invece il-'causa', intiza bhala funzjoni ekonomika-socjali tal-ftehim, li tikkwalifika l-kommodat bhala kontrattazzjoni ta' godiment bazat fuq il-gratuwita tal-uzu tal-haga.

Kemmid-dottrina kif ukoll il-gurisprudenza huma unanimi fil-hsieb illi l-interess komuni fil-haga mislufa bejn il-kommodant u l-kommodatarju ma huwiex inkompatibbli mar-rekwizit tal-gratuwita, element indispensabbli tal-kuntratt ezaminat.

B'danakollu, gie accertit mit-trattisti fuq is-suggettilli kemm-il darba l-attribuzzjoni ta' vantagg lill-kommodant tkun espressament konfigurata bhala obbligazzjoni a karigu tal-kommodatarju, wiehed ikun qieghed jezamina fattispecje differenti skond ir-rwol zvolt, fl-ekonomija komplessiva tan-negozju, mill-impenn assunt mill-kommodatarju. Jekk l-obbligu gravanti fuq il-kommodatarju kien jizvolgi rwol ta' importanza primarja, tant illi jkun jista' jigi konsiderat bhala kontro-prestazzjoni, il-kuntratt ma jkunx jista' jigi aktar kwalifikat bhala kommodat, izda kuntratt ta' xort' ohra bhall-lokazzjoni jew kuntratt atipiku.