21/03/2003

CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION)

MALLIA TONIO

VASSALLO DR. HARRY NOE vs KUMMISSJONARJU ELETTORALI PRINCIPALI NOE ET NOE

N/A

FINAL JUDGEMENT

VASSALLO DR. HARRY NOE vs KUMMISSJONARJU ELETTORALI PRINCIPALI NOE ET NOE - 6/2003/1 - CIVILI PRIM AWLA (SEDE KOSTITUZZJONALI), MALTA

ARTIKOLU 57 TAL-KOSTITUZZJONI - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, AGIR PARTIKOLARI TAHT LIGI - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, DRITT GHALL-VOT MHUX WIEHED ASSOLUT - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, ELEZZJONIJIET LIBERI - RESTRIZZJONI BAZATA FUQ RESIDENZA - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, LEGITTIMU KONTRADITTUR

L-Artikolu 57 tal-Kostituzzjoni jipprovdi li:

"Bla hsara ghad-disposizzjonijiet tal-artikolu58 ta' din il-Kostituzzjoni, persuna tkun kwalifikata biex tkun registrata bhala elettur ghall-elezzjoni ta' membri tal-Kamra tad-Deputati jekk tkun, u ma tkunx kwalifikata biex tkun hekk registrata jekk ma tkunx:
a) cittadin ta' Malta;
b) ghalqet l-eta' ta' tmintax-il sena; u
c) residentif'Malta u matul it-tmintax-il xahar minnufih qabel ir-registrazzjoni taghha hekk residenti ghal perjodu kontinwu ta' sitt xhur jew ghal perjodu li jammontaw fit-total globali ghal sitt xhur:

Izda dan il-paragrafu ma japplikax ghal persuna li tkun ordinarjament tirrisjedi f'Malta izda ma tkunx tirrisjedi f'Malta kif mehtieg b'dan il-paragrafu minhabba servizz barra minn Malta fis-servizz pubbliku, ...jew minhabba servizz barra minn Malta f'korp, jew bhala membru ta' korp dixxiplinat..."

Il-fatt li ma tkunx qed tigi attakkata ligi partikolari ma jeskludix l-azzjoni kostituzzjonalikemm-il darba jigi attakkat l-agir partikolari taht dik il-ligi.

In principju u bhala regolagenerali, allegazzjonijiet ta' ksur ta' drittijiet fundamentali ghandhom ikunu diretti lejn il-Gvern u mhux lejn xi persuna, fizika jew morali, li mhix parti mill-organu Governattiv. Ghalkemm il-filosofija wara d-drittijiet fundamentali stabbiliti fil-Kostituzzjoni jwassal ghall-konkluzzjoni li dawn qeghdin hemm biex jipprotegu l-individwu fil-konfront tieghu mal-istat, pero', dan il-principju magiex segwit fil-formulazzjoni tal-Kostituzzjoni, u jista' jaghti lok li certi libertajiet fundamentali jigu vjolati minn indivdwu, u dan fejn il-kliem tal-Kostituzzjoni juri li d-dritt partikolari protett jista' jkun hekk vjolat: kollox jiddependi mit-termini tal-istess Kostituzzjoni.

Ebda persuna, lanqas cittadin ta' pajjiz partikolari, ma tista' tivvanta dritt assolut u llimitat biex tivvota f'elezzjonijiet li jsiru f'dak il-pajjiz. Issa, hu veru, li l-artikolu 3 tal-Ewwel Protokol tal-Konvenzjoni Ewropea ghad-Drittijiet tal-Bniedem (riprodott fl-ewwel Skeda tal-Att dwar il-Konvenzjoni Ewropea, Kap 319), jipprospetta mhux biss l-obbligu ta' kull Stat li jzomm perjodikament elezzjonijiet generali li jkunu "free and fair", izda wkoll id-dritt ghall-vot, izda dan id-dritt dejjem gie meqjus bhala soggett ghal restrizzjonijiet legittimi imposti mill-Istat.

Ir-rekwizit ta' "residenza" fl-Artikolu 57 m'ghandux jigi interpretat b'mod li jiznatura t-tifsira ta' residenza. Il-kelma "residenza" ma tfissirx presenza fizika fil-pajjiz, izda tinkludi fiha u tippermetti allontananzi perjodici mill-istess pajjiz. Persuna li tkun temporanjament assenti minn Malta minhabba xoghol,studju, mard, jew missjoni, m'ghandhiex u ma tistax titqies li m'ghadhiex residenti f'Malta. Persuna li tmur barra biex tistudja jew fuq xoghol xorta wahda tkun "directly and continuously concerned"mal-attivita' politika fil-pajjiz ta' residenza taghha, u ma tezistix, allura, raguni ghac-cahda ta'dik il-persuna mid-dritt tal-vot tahha. Interpretazzjoni mod iehor tal-kelma "residenza", u cioe',presenza fisika kontinwa fil-pajjiz tista' twassal biex iccahhad id-dritt tal-vot lil min ghandu interess dirett u personali fil-gejjieni tal-pajjiz, u dan bi ksur tal-artikolu 3 tal-ewwel Protokol tal-Konvenzjoni Ewropea.

Residenza, kwindi, ma tirrikjedix presenza kontinwa fil-lok ta' dak il-pajjiz, imma wahda abitwali skont ic-cirkustanzi tal-kaz ta' dik il-persuna. Sta ghall-Qorti tiddeciedi, skont ic-cirkustanzi tal-kaz partikolari, jekk l-assenza tal-persuna minn Malta kinitx daqshekk kontinwa u permanenti li twassal ghall-konkluzzjoni li dik il-persuna qatghet kull kuntatt ma u interess fil-pajjiz fejn trid tivvota.