12/10/2009

CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION)

AZZOPARDI JOSEPH

MUSCAT NAZZARENO ET vs AVUKAT GENERALI

N/A

FINAL JUDGEMENT

MUSCAT NAZZARENO ET vs AVUKAT GENERALI - 59/2008 - CIVILI PRIM AWLA (SEDE KOSTITUZZJONALI), MALTA

Iva

L ARTIKOLU 46 (2) TAL KOSTITUZZJONI TA MALTA - RES JUDICATA - RWOL TAL QORTI KOSTITUZZJONALI

L-artikolu 46 (2) tal-Kostituzzjoni ta' Malta jghid ‘... l-Qorti tista' jekk tqis li jkun desiderabbli li hekk taghmel, tirrifjuta li tezercita s-setghat taghha skond dan is-subartikolu f'kull kaz meta tkun sodisfatta li mezzi xierqa ta' rimedju ghall-ksur allegat huma jew kienu disponibbli favur dik il-persuna skond xi ligi ohra.'

Din il-kwistjoni giet dibattuta diversi drabi fil-Qrati taghna. Il-Qorti Kostituzzjonali dahlet fil-fond taghha fis-sentenza taghha fil-kawza fl-ismijiet “DrMario Vella vs Joseph Bannister nomine” (7 ta' Marzu 1994) fejn, wara li elenkat numru ta' sentenziprecedenti, qalet fost affarijiet ohra; “Minn din ir-rassenja kemm tal-Prim' Awla u kemm ta' din il-Qorti jistghu jitnisslu dawn il-linji gurisprudenzjali;

a. Meta hu car li hemm mezzi ordinarji disponibbli ghar-rikorrenti biex ikollu rimedju ghad-danni li qed jilmenta, bhala principju generali dawn ghandhom jigu adoperati u r-rikors ghall-organi gudizzjarji ta' natura kostituzzjonali ghandhu jsir wara li l-ordinarji jigu esawriti jew meta m'humiex disponibbli;

b. Din il-Qorti Kostituzzjonali sakemm ma jirrizultawliex ragunijiet serji gravi ta' illegalita' jew ta' gustizzja jewzball manifest ma tiddisturbax l-ezercizzju ta' diskrezzjonalita' tal-ewwel Qorti ikkonferita mill-artikolu 46 (2) tal-Kostituzzjoni.

c. Kull kaz ghandu l-fattispecje partikolari tieghu;

d. Meta r-rikorrenti ma jkunx ghamel uzu minn rimedju li seta' kellu dan ma jfissirx li l-Qorti ghandha tikkonsidra li ma ghandiex tezercita l-gurisdizzjoni taghha jekk dak il-possibbli rimedju ma kienx pero' jirrimedja hlief in parti l-lanjanzi tar-rikorrenti;

e. Meta r-rikorrenti ma jkunxezawrixxa r-rimedju ordinarji, jekk pero' dan in-nuqqas ikun ikkontribwixxa ghalih l-operat ta' haddiehor allura ma jkunx desiderabbli illi l-Qorti tieqaf u ma tipprocedix bit-trattazzjoni tal-kaz.

f. Meta l-ewwel Qorti tezercita d-diskrezzjoni taghha u tieqaf mit-trattazzjoni minghajr ma tezamina l-materja necessarja li fuqha dik id-diskrezzjoni ghandha tigi ezercitata, il-Qorti tat-tieni grad ghandha twarrab dik id-diskrezzjoni.

L-istess Qorti fil-kawza fl-ismijiet “Philip Spiteri vs Sammy Meilaq” (8 ta' Marzu 1995) qalet ukoll li “meta l-oggett tal-kawza jkun ta' natura komplessa - u jkollu kwistjonijiet li ghandhom rimedju f'xi ligi ohra, u ohrajn li ma ghandhomx, rimedjuhlief kostituzzjonali - allura ghandha tipprevali din l-ahhar azzjoni.” F'din is-sentenza l-Qorti osservat li jkun sewwa li mal-kelma komplessa jizdied il-kliem 'jew inkella imhallta'.

Il-kuncett tar-res judicata huwa ta' ordni u interess pubbliku - ihares ic-certezzi tad-drittjiet li gewdefiniti b'sentenza, ibieghed il-possibbilta' ta' sentenzi li ma jaqblux jew imorru kontra xulxin utaghlaq il-bieb ghall kwistjonijiet li jkunu gew stabbiliti b'sentenza - (“Galea vs Falzon” - Prim Awla - 7 ta' Frar 2002). Sentenza li ghaddiet ingudikat ma tistax tigi attakkata b'nullita' fuq bazita' xi difett procedurali fl-otteniment taghha. Jekk dik is-sentenza la tigi appellata u lanqas ritrattata tghaddi in gudikat b'mod li ma tkunx izjed tigi attakkata u hija irrevokabbli.

Il-Qorti tifhem li quddiemha proprjament ma ghandhiex eccezzjoni tar-res judicata izda qed taghmel din l-analizi biex turi l-perikolozita' ta' ftuh mill-gdid ta' proceduri civili li jkunu gia' nghalqu. Jekkit-talba tar-rikorrenti tigi accettata hemm il-periklu car li ebda sentenza ma jkollha c-certezza tal-gudikat.

Hemm ukoll element iehor determinanti li jwassal biex il-Qorti tilqa' l-eccezzjoni tal-intimat. Il-proviso ghall-artikolu 46 jghid illi r-rimedji huma jew kienu disponibbli lir-rikorrenti. Ghalhekk anke jekk dak ir-rimedju kien disponibbli u ma ghamlux uzu minnu, il-Qorti ghandha l-poter illi tiddeklina li tkompli tisma' l-kawza.

Fir-rigward tal-lanjanza taz-zmien il-Qorti lanqas ma tista' tehodha bis-serjeta' ghaliex kieku dik kienet lanjanza reali, ir-rikorrenti makienux jitolbu t-thassir tas-sentenza izda rimedju iehor. Ghalhekk jekk huma ghandhom dak l-ilmentghandhom jaghmlu t-talba rilevanti u mhux jitolbu t-thassir tas-sentenza li s-sahha taghha bhala gudikat ma tigix affetwata ut sic bid-dewmien tal-proceduri.

Ghaldaqstant din il-Qorti tiddeklina li tkompli tisma' l-kawza.