02/03/2007

OF APPEAL (CIVIL, SUPERIOR)

CARUANA DEMAJO GIANNINO, MICALLEF JOSEPH R., CUSCHIERI NOEL

PISANI PAUL ET vs CUSTO EMMANUEL ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

PISANI PAUL ET vs CUSTO EMMANUEL ET - 157/1998/3 - TA' L-APPELLI CIVILI (SUPERJURI), MALTA

RITRATTAZJONI - ARTIKOLU 811 (1)

Il-process tas-smigh u t-trattazzjoni mill-gdid ta' kawza deciza fih zewg fazijiet: l-ewwel it-tiftix tar-raguni li tista' twassal ghat-thassir tas-sentenza moghtija (in rescindendo); imbaghad, jekkdin ir-raguni tinstab, is-smigh mill-gdid tal-kawza fl-istadju li tkun waslet fih meta nghatat is-sentenza li tkun twaqqghet (in rescissorio). Sadattant, ix-xoghol ta' din il-Qorti, sakemm tkun ghadha qieghda tqis jekk jezistux ragunijiet tajbin bizzejjed biex thassar is-sentenza attakkata, huwa dak li tara biss jekk kemm-il darba tirrizultax imqar wahda mic-cirkostanzi procedurali mahsubin fl-artikolu 811 tal-Kodici Procedurali. Fl-istadju in rescindendo din il-Qorti m'ghandhiex tgharbel mil-gdid dwar jekk hi taqbilx jew le mal-mod kif il-Qorti tkun waslet ghall-fehmiet taghha fis-sentenzaattakkata.

Dan kollu jingabar taht ir-regola li huwa mixtieq u mehtieg li jkun hemm ic-certezza tad-dritt u fejn kawza tkun inqatghet b'sentenza li tkun ghaddiet f'gudikat din m'ghandhiex titwaqqa' kif gieb u lahaq, imma biss ghal ragunijiet serji u gravi. Dan kollu mbaghad jissejjes fuq il-massima li res judicata pro veritate habetur.

L-appellanti Pisani jiddikjaraw li qeghdin iressqu t-talba taghhom tar-ritrattazzjoni fuq il-kawzali mahsuba fl-artikolu 811(l) tal-Kapitolu 12 tal-Ligijiet ta' Malta. Dwar il-kawzali li s-sentenza kienet milquta minn zball li jidher mill-atti (Art. 811(l)), huwa mehtieg li wiehed iqis sewwa x'inhu dak li tghid il-ligi sabiex tali kawzali titqies misthoqqa. Il-ligi titkellem b'mod car dwar liema sura ta' zball irid ikun biex iwassal li sentenza tigi mhassra. Tali zball irid ikun jidher mill-atti jew mid-dokumenti tal-kawza u dan biss fil-kaz li d-decizjoni tkun imsejsa fuq is-suppozizzjoni ta' xi fatt li l-verita' tieghu tkun eskluzaghal kollox jew fuq is-suppozizzjoni li l-fatt ma jezistix. F'kull kaz, il-fatt ma jridx ikun puntkontestat li jkun gie deciz bis-sentenza. Ghal dan il-ghan, l-izball ta' fatt li jaghti lok ghar-ritrattazzjoni jrid ikun wiehed materjali, manifest u jirrizulta mill-atti nfushom, ghaliex mhux imholli li jitressqu provi biex jippruvaw tali zball. Minbarra dan, l-izball ma jridx ikun relattiv ghall-kriterji jew karattri li bihom il-fatt ikun gie jew seta' gie mifhum mill-gudikant li ta s-sentenza li qieghed jintalab it-thassir taghha, ghaliex dan m'huwiex zball li johrog mill-atti imma fis-sewwa konvinciment insindakabbli tal-gudikant.

L-izball li jwassal ghat-thassir ta' sentenza u s-smigh mill-gdid tal-kawza irid ikun iddetermina d-decizjoni tal-gudikant fis-sens li kien l-fondament ewlieni tas-sentenza. B'dan il-mod, inghad li ma hemmx lok ghat-thassir tas-sentenza jekk kemm-il darba din, ghalkemm vizzjata minn zball ta' fatt manifest, tkun tista' tigi mod iehor imwiezna b'ragunijiet ohrajn indipendenti minn tali zball. Fuq kollox, ma tithalliex issir ritrattazzjoni fejnil-fatt zbaljat ikun punt li gie ikkontestat u deciz fis-sentenza attakkata.

F'dan il-kaz il-Qorti hija tal-fehma li ma hemmx lok li s-sentenza impunjata tithassar u li l-kawza tinstema' mill-gdid. Ghaldaqstant il-Qorti qeghda taqta' u tiddeciedi l-kawza billi tichad it-talbiet tar-rikorrentiPisani, bl-ispejjez kontra taghhom.