20/01/2005

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

KUMMISSARTJU TA' L-ARTIJIET vs MALLIA FRANS

N/A

FINAL JUDGEMENT

KUMMISSARTJU TA' L-ARTIJIET vs MALLIA FRANS - 609/1999/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

Iva

ACTIO PUBLICIANA, RAPPORT MA` L-ACTIO REI VINDICATORIA - ACTIO REI VINDICATORIA, GRAD TA` PROVA - ACTIO REI VINDICATORIA, META L-KONVENUT JALLEGA TITOLU - ACTIO REI VINDICATORIA, MHUX MEHTIEG LI JINTALAB IT-THASSIR TA` KUNTRATT TA` TRASFERIMENT FAVUR IL-KONVENUT - ACTIO REI VINDICATORIA, RAPPORT MA` L-ACTIO PUBLICIANA - ACTIO REI VINDICATORIA, TITOLU DERIVATTIV - ACTIO REI VINDICATORIA, TITOLU ORIGINALI

Is-sid rivendikant m'ghandux ghalfejn jitlob tabilfors dikjarazzjoni tan-nullita' tal-att aljenatorju li bis-sahha tieghu l-beni jkun gie f'idejn l-imharrek, sabiex isehhlu jirbah lura dak il-beni minghand l-istess imharrek.

Azzjoni ta' din l-ghamla titfa' piz qawwi fuq min jaghmilha ghaliexirid iressaq l-aqwa provi dwar il-jedd tieghu fuq il-beni li jrid jiehu lura f'idejh. Din ir-regolawaslet biex holqot il-frazi "probatio diabolica" biex turi kemm huwa gholi l-grad mehtieg ta' provali jrid iressaq attur f'kawza ta' din ix-xorta: u dan ghaliex actore non probante reus absolvitur,filwaqt li in pari causa melior est conditio possidentis . Mhuwiex ghalhekk bizzejjed li l-attur jipprova li l-gid rivendikat m'huwiex tal-imharrek. Min-naha l-ohra, l-imharrek m'ghandu ghalfejn jipprova xejn, sakemm ma jgibx 'il quddiem huwa nnifsu l-eccezzjoni li t-titolu tal-gid rivendikat jinsab vestit fih. Dan jinghad ghaliex jekk fl-azzjoni rivendikatorja l-imharrek jiddefendi ruhu, mhuxfuq il-bazi tal-pussess, imma fuq dik ta' titolu, allura f'dak il-kaz il-Qorti jkollha tidhol f'ezami tat-titolu vantat mill-imharrek u tqis is-siwi tieghu bl-istess gharbiel li tqis it-titolu tal-attur rivendikant.

Huwa mehtieg li l-attur, f'kawza bhal din, igib provi ta' titolu li jkun originali u mhux derivattiv. B'tal-ewwel, l-awturi u d-duttrina tifhem dak it-titolu li jitnissel favur persuna minghajr ma jkun mghoddi lilu minn haddiehor, filwaqt li titolu derivattiv huwa dak fejn il-jedd jghaddi minghand persuna ghal ghand ohra. Dan ifisser li jista' jkun hemm kisba b'titolu originali wkoll fejn il-haga, qabel, kienet ta' haddiehor imma li tkun waslet ghand is-sid attwali minghajr ma tkun inghaddiet lilu mis-sid ta' qabel: dan isehh, per ezempju, fejn wiehed jikseb bil-pussess ghal zmien ta' izjed minn tletin sena bla ma qatt ikun gie mfixkel f'dak il-pussess, jew fejn wiehed izomm oggett mitluq minn haddiehor ghaz-zmien mehtieg.

Madankollu, u minhabba li f'xi kazijiet ikun impossibbli li wiehed juri titolu originali, sa minn dejjem gie moghti lir-rivendikantid-dritt li jipprova titolu ahjar minn dak tal-parti mharrka. Fi kliem iehor, meta l-kriterji rigoruzi tal-azzjoni rivendikatorja ma jistghux jitwettqu ghar-rigward tal-piz tal-prova tat-titolu, l-attur jinghata l-jedd li jipprova titolu ahjar minn tal-parti mharrka. Din l-azzjoni hija maghrufa bhala l-actio publiciana (in rem), li hija azzjoni rejali ta' ghamla petitorja fejn is-sahha tat-titolu huwa mkejjel inter partes u mhux, bhal fil-kaz tal-azzjoni rivendikatorja vera u proprja, erga omnes. Huwa rimedju li l-Qrati taghna tawh gharfien, ukoll fil-qafas ta' azzjoni ta' rivendika ta' gid minn idejn haddiehor.